Dijital Şirket’e İlişkin Hukuki Çerçeve

Dijital Şirket’e İlişkin Hukuki Çerçeve YENİ TÜRK TİCARET KANUNU HÜKÜMLERİ IŞIĞINDA “DİJİTAL ŞİRKET” KONFERANSI Dr. Leyla Keser Berber İstanbul Bilgi Üniversitesi Bilişim ve Teknoloji Hukuku Enstitüsü Direktörü İstanbul, 11 Ekim 2011 www.leylakeser.org

Sunum Akışı • MEVCUT TTK’da YER ALAN DİJİTAL ŞİRKET’e İLİŞKİN DÜZENLEMELER • YENİ TTK’da YER ALAN BİLİŞİMLE İLGİLİ HÜKÜMLER • YENİ TTK’DA YER ALAN DİJİTAL ŞİRKET’e İLİŞKİN DÜZENLEME BAŞLIKLARI • MANŞETİN GÖLGESİNDE KALAN DÜZENLEME BAŞLIKLARI • DİJİTAL ŞİRKET’E İLİŞKİN TTK’DAKİ VE İKİNCİL MEVZUATTAKİ DÜZENLEMELERE HAKİM İLKELER • YENİ TTK’DA YER ALAN DİJİTAL ŞİRKET’e İLİŞKİN DÜZENLEMELERİN KAPSAMI www.leylakeser.org

Mevcut TTK’da Yer Alan Dijital Şirket’e İlişkin Düzenlemeler www.leylakeser.org

Mevcut TTK’da Yer Alan Dijital Şirket’e İlişkin Düzenlemeler-I- • 12 Nisan 2011 tarihli, 27903 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Bazı Kanunlarda değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”: • MADDE 13 – 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 28 inci maddesine birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkralar eklenmiştir. • “Ticaret sicili kayıtlarının elektronik ortamda tutulmasına ilişkin usul ve esaslar Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir. Bu kayıtlar ile tescil ve ilan edilmesi gerekli içeriklerin düzenli olarak elektronik ortamda depolanan ve sunulabilen merkezi ortak veri tabanı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği nezdinde oluşturulur. • Ticaret sicili kayıt işlemlerinin elektronik ortamda yapılması için toplanması ve işlenmesi gerekli olan kişisel veriler, kişisel verilerin korunması ve bilgi güvenliğinin sağlanmasına ilişkin tedbirler mevzuata uygun bir şekilde alınarak korunur.” www.leylakeser.org

Mevcut TTK’da Yer Alan Dijital Şirket’e İlişkin Düzenlemeler-II- • MADDE 14 – 6762 sayılı Kanunun 66 ncı maddesine birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiş ve maddenin mevcut ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. • “Bu defterler elektronik ortamda veya dosyalama suretiyle tutulabilir. Bu defterlerin açılış ve kapanış onaylarının şekli ve esasları ile bu defterlerin nasıl tutulacağı Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Maliye Bakanlığınca çıkarılacak müşterek bir tebliğle belirlenir.” • “Tacir, işletmesiyle ilgili olarak gönderilmiş bulunan her türlü belgenin, fotokopi, karbonlu kopya, mikrofiş, bilgisayar kaydı veya benzer şekildeki bir kopyasını, yazılı, görsel veya elektronik ortamda saklamakla yükümlüdür.” www.leylakeser.org

Mevcut TTK’da Yer Alan Dijital Şirket’e İlişkin Düzenlemeler-III- • MADDE 16 – 6762 sayılı Kanuna aşağıdaki ek madde eklenmiştir. “Çevrimiçi işlemler • EK MADDE 2 – Poliçe, bono, çek, makbuz senedi, varant ve kambiyo senetlerine benzeyen senetler güvenli elektronik imza ile düzenlenemez. Bu senetlere ilişkin kabul, aval ve ciro gibi senet üzerinde gerçekleştirilen işlemler güvenli elektronik imza ile yapılamaz. • Konşimentonun, taşıma senedinin ve sigorta poliçesinin imzası elle, faksimile baskı, zımba, ıstampa, sembol şeklinde mekanik veya elektronik herhangi bir araçla da atılabilir. Düzenlendikleri ülke kanunlarının izin verdiği ölçüde bu senetlerde yer alacak kayıtlar el yazısı, telgraf, teleks, faks ve elektronik diğer araçlarla yazılabilir, oluşturulabilir, gönderilebilir. • Ticaret şirketleri ile gerçek ve tüzel kişi diğer tacirlere ilişkin olarak, bu Kanunun zorunlu tuttuğu bütün işlemler elektronik ortamda güvenli elektronik imza ile de yapılabilir. Bu işlemlerin dayanağı olan belgeler de aynı usulle elektronik ortamda düzenlenebilir. Zaman unsurunun belirlenmesi gereken ve yönetmelikte düzenlenen hallerde güvenli elektronik imzaya eklenen zaman damgasının tarihi, diğer hâllerde merkezî veri tabanı sistemindeki tarih esas alınır. • Şirket adına imza yetkisini haiz kişiler şirket namına kendi adlarına üretilen güvenli elektronik imzayla imza atabilirler. Bu durumda, kullanılacak nitelikli elektronik sertifikalarda sertifika sahibi alanı içerisine, sertifika sahibinin ismiyle birlikte temsil ettiği tüzel kişinin de ismi yazılır. Bu husus tescil ve ilan edilir. • Bu maddenin uygulanmasına dair usul ve esaslar Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.” www.leylakeser.org

Yeni TTK’da Yer Alan Bilişimle İlgili Hükümler www.leylakeser.org

Yeni TTK’da Yer Alan Bilişimle İlgili Hükümler-I- • Bilişim sözcüğü içeren hükümler: • md. 21/f.3 • md. 58/f. 1, 2, 3, 4. • Güvenli e-imza ve Kayıtlı e-posta sözcüğü içeren hükümler: • md. 18/f.3 (hem e-imza hem KEP) • md. 94/f.2 (sadece e-imza) • md. 1525/f. 1, 2 (hem e-imza hem KEP) • md. 1526/f. 1,3,4. www.leylakeser.org

Yeni TTK’da Yer Alan Bilişimle İlgili Hükümler-II- • İnternet sözcüğü içeren hükümler: • md. 39/f.2; md. 149/f.1, d; f.3 ve f. 4; md. 157/f.2 • md. 171/f.4; md. 198/f.1; md. 353/f.5; md. 359/f.1 • md. 399/f.2; md. 414/f.1; md. 420/f.1; md. 428/f.1, f.2 • md. 448/f.1; md. 450/f.1; md. 455/f.1; md. 460/f.2 • md. 461/f.3; md. 473, f.1; md. 474/f.1; md. 483/f.1, f.2 • md. 486/f.2; md. 524/f.1; md. 541/f.1; md. 562/f.12 • md. 966/f.1; md. 1524/f.1, f.5; md. 1527/f.3, f.6 • Geçici madde 3/f.1 www.leylakeser.org

Yeni TTK’da Yer Alan Bilişimle İlgili Hükümler-III- • Elektronik sözcüğü içeren hükümler: • md. 18/f.3; md. 24/f.2; md. 64/f.2, f.3; md. 65/f.4 • md. 82/f.4; md. 94/f.2; md. 127/f.4; md. 390/f.1 • md. 428/f.2; md. 1159/f.2; md. 1160/f.3; md. 1163/f.3 • md. 1224/f.1; md. 1384/f.3; md. 1524; md. 1525/f.1, f.2 • md. 1526/f.1, f.2, f.3, f.4; md. 1527/f.1, f.2, f.3, f.5; md. 1528/f.1 www.leylakeser.org

Yeni TTK’da Yer Alan Bilişimle İlgili Hükümler-IV- • “Elektronik Ortam” sözcüğünü içeren hükümler • md. 24/f2; md. 64/f2, f3; md. 65/f4 • md. 82/f4; md. 127/f1(h); md. 390/f1 • md. 1525/f1; md. 1526/f3; md. 1527/f1, f2, f3, f5 • md. 1528/f1 www.leylakeser.org

Yeni TTK’da Yer Alan Bilişimle İlgili Hükümler-V- • “İnternet Sitesi” sözcüğünü içeren hükümler • md. 39/f2; md. 171/f4; md. 174; md. 198/f1; md. 353/f5 • md. 359/f2; md. 399/f1; md. 414/f1; md. 420/f1; md. 422/f2 • md. 428/f1, f2; md. 448/f1; md 450; md. 455; md. 460/f2 • md. 461/f3; md. 473/f1; md. 474/f1; md. 483/f1, f2 • md. 486/f2; md. 524; md. 541/f1; md. 562/f2; md. 966/f1 • md. 1524/f1, f5; md. 1527/f3; md. 1527/f6 www.leylakeser.org

Yeni TTK’da Yer Alan Bilişimle İlgili Hükümler-VI- • “Erişim” sözcüğünü içeren hükümler • md. 496; md. 1524/f3; Geçici md. 3 • “Veri Tabanı” sözcüğünü içeren hükümler • md. 24/f2; md. 1526/f3 www.leylakeser.org

Dijital Şirket’e İlişkin Düzenleme Başlıkları www.leylakeser.org

Manşetin Gölgesinde Kalan Düzenleme Başlıkları www.leylakeser.org

Dijital Şirket’e İlişkin TTK’daki ve İkincil Mevzuattaki Düzenlemelere Hakim İlkeler www.leylakeser.org

İlkeler www.leylakeser.org

Elektronik Ortamda Gerçekleştirilen İşlemleri Düzenlemedeki İlkeler • İşlem güvenliğinin tesis edilmesi • İşlemi yapan kişinin kimliğinin hukuken tespit edilmesi ve işlemi gerçekleştirdiğini inkar edememesinin sağlanması • İşlemin ne zaman yapıldığının belirlenebilmesi • İşlemin gerçekleştirilmesinden sonra işlemle ilgili kayıtların değiştirilmesinin engellenmesi veya yapılan değişikliklerin izlenebilmesi • İşlem sonucu ortaya çıkan sonucun muhatapları arasında güvenli olarak gönderilip – alınmasının tesis edilmesi • İşlem kayıtlarının ve işlem sonucunun güvenli bir şekilde arşivlenmesinin tesis edilmesi • İşlem kayıtlarının ve işlem sonuçlarının denetlenebilirliğinin tesis edilmesi • Gerekli durumlarda işlem bilgilerinin gizliliğinin sağlanması • Kişisel verilerin korunması • Siber güvenlik www.leylakeser.org

Yeni TTK’da Yer Alan Dijital Şirket’e İlişkin Düzenlemelerin Kapsamı 25.8.2014 www.leylakeser.org www.leylakeser.org 20

İhtar, İhbar ve Beyanlar C) Tacir olmanın hükümleri I - Genel olarak I - Genel olarak MADDE 18 – “(3)Tacirler arasında, diğer tarafı temerrüde düşürmeye, sözleşmeyi feshe, sözleşmeden dönmeye ilişkin ihbarlar veya ihtarlar noter aracılığıyla, taahhütlü mektupla, telgraflaveya güvenli elektronik imza kullanılarak kayıtlı elektronik posta sistemi ile yapılır.” www.leylakeser.org

Ticaret Sicil Kayıtlarına Elektronik Ortamdan Erişim İKİNCİ KISIM Ticaret Sicili A) Kuruluş I - Genel olarak (2) Ticaret sicili kayıtlarının elektronik ortamda tutulmasına ilişkin usul ve esaslar Tüzükle gösterilir. Bu kayıtlar ile tescil ve ilan edilmesi gereken içeriklerin düzenli olarak depolandığı ve elektronik ortamda sunulabilen merkezi ortak veri tabanı Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği nezdinde oluşturulur. www.leylakeser.org

İnternet Ortamında Gerçekleştirilen Haksız Rekabette Servis Sağlayıcıların Sorumlulukları III - Basın, yayın, iletişim ve bilişim kuruluşlarının sorumluluğu MADDE 58 - (1)Haksız rekabet, her türlü basın, yayın, iletişim ve bilişim işletmeleriyle, ileride gerçekleşecek teknik gelişmeler sonucunda faaliyete geçecek kuruluşlar aracılığıyla işlenmişse, 56 ncı maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde yazılı davalar, ancak, basında yayımlanan şeyin, programın; ekranda, bilişim aracında veya benzeri ortamlarda görüntülenenin; ses olarak yayımlananın veya herhangi bir şekilde iletilenin sahipleri ile ilan veren kişiler aleyhine açılabilir… (4)Haksız rekabet fiilinin iletimini başlatmamış, iletimin alıcısını veya fiili oluşturan içeriği seçmemiş veya fiili gerçekleştirecek şekilde değiştirmemişse, bu maddenin birinci fıkrasındaki davalar hizmet sağlayıcısı aleyhine açılamaz; tedbir kararı verilemez. Mahkeme haksız rekabet eyleminin olumsuz sonuçlarının kapsamlı veya vereceği zararın büyük olacağı durumlarda ilgili hizmet sağlayıcısını da dinleyerek, haksız rekabet fiilinin sona erdirilmesini veya önlenmesine ilişkin tedbir kararını hizmet sağlayıcı aleyhine de verebilir veya içeriğin geçici olarak kaldırılması dahil somut olaya uyan uygulanabilir başka tedbirler alabilir. www.leylakeser.org

Elektronik Arşivleme A) Defter tutma ve envanter I - Defter tutma yükümü MADDE 64 - …. (2)Tacir, işletmesiyle ilgili olarak gönderilmiş bulunan her türlü belgenin,fotokopi, karbonlu kopya, mikrofiş, bilgisayar kaydı veya benzer şekildeki bir kopyasını, yazılı, görsel veya elektronik ortamda saklamakla yükümlüdür. www.leylakeser.org

Elektronik Ticari Defter A) Defter tutma ve envanter I - Defter tutma yükümü “(3) Ticarî defterler, açılış ve kapanışlarında noter tarafından onaylanır. Kapanış onayları, izleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna kadar yapılır. Şirketlerin kuruluşunda defterlerin açılışı ticaret sicili müdürlükleri tarafından da onaylanabilir. Açılış onayının noter tarafından yapıldığı hallerde noter, ticaret sicili tasdiknamesini aramak zorundadır. Türkiye Muhasebe Standartlarına göre elektronik ortamda veya dosyalama suretiyle tutulan defterlerin açılış ve kapanış onaylarının şekli ve esasları ile bu defterlerin nasıl tutulacağı Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca bir tebliğle belirlenir. www.leylakeser.org

Elektronik Ticari Defterlerin Tutulması Esasları II - Defterlerin tutulması MADDE 65 - (1)Defterler ve gerekli diğer kayıtlar Türkçe tutulur. Kısaltmalar, rakamlar, harfler ve semboller kullanıldığı takdirde bunların anlamları açıkça belirtilmelidir. (2) Defterlere yazımlar ve diğer gerekli kayıtlar, eksiksiz, doğru, zamanında ve düzenli olarak yapılır. (3) Bir yazım veya kayıt, önceki içeriği belirlenemeyecek şekilde çizilemez ve değiştirilemez. Kayıt sırasında mı yoksa daha sonra mı yapıldığı anlaşılmayan değiştirmeler yasaktır. (4) Defterler ve gerekli diğer kayıtlar, olgu ve işlemleri saptayan belgelerin dosyalanması şeklinde veya veri taşıyıcıları aracılığıyla tutulabilir; şu şartla ki, muhasebenin bu tutuluş biçimleri ve bu konuda uygulanan yöntemler Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun olmalıdır.Defterlerin ve gerekli diğer kayıtların elektronik ortamda tutulması durumunda,bilgilerin saklanma süresince bunlara ulaşılmasının ve bu süre içinde bunların her zaman kolaylıkla okunmasının temin edilmiş olması şarttır. Elektronik ortamda tutulma hâlinde birinci ilâ üçüncü fıkra hükümleri kıyas yoluyla uygulanır. www.leylakeser.org

Cari Hesap Mutabakatı III - Bakiye 1. Belirlenmesi MADDE 94 - (1) Sözleşme veya ticarî teamül uyarınca, belirli hesap devreleri sonunda devre hesabı kapatılır ve alacak ile borç kalemleri arasındaki fark belirlenir. (2)Hesap devresi hakkında sözleşme veya ticarî teamül yoksa, her takvim yılının son günü taraflarca hesabın kapatılması günü olarak kabul edilmiş sayılır. Saptanan artan tutarı gösteren cetveli alan taraf, aldığı tarihten itibaren bir ay içinde,noter aracılığıyla, taahhütlü mektupla, telgrafla veya güvenli elektronik imza içeren bir yazıyla itirazda bulunmamışsa,bakiyeyi kabul etmiş sayılır. www.leylakeser.org

Gayri Maddi Değer Hesabı D) Sermaye koyma borcu I - Konusu MADDE 127 - (1) Kanunda aksine hüküm olmadıkça ticaret şirketlerine sermaye olarak; a) Para, alacak, kıymetli evrak ve sermaye şirketlerine ait paylar; b)Fikrî mülkiyet hakları; c) Taşınırlar ve her çeşit taşınmaz; d) Taşınır ve taşınmazların faydalanma ve kullanma hakları; e) Kişisel emek; f) Ticarî itibar; g) Ticarî işletmeler; h)Haklı olarak kullanılan devredilebilir elektronik ortamlar, alanlar, adlar ve işaretler gibi değerler; i) Maden ruhsatnameleri ve bunun gibi ekonomik değeri olan diğer haklar; j) Devrolunabilen ve nakden değerlendirilebilen her türlü değer konabilir. www.leylakeser.org

İnternet Sitesi - I D) Elektronik işlemler ve bilgi toplumu hizmetleri I - İnternet sitesi MADDE 1524-(1)Her sermaye şirketi, bir internet sitesi açmak, şirketin internet sitesi zaten mevcutsa bu sitenin belli bir bölümünü aşağıdaki hususların yayımlanmasına özgülemek zorundadır. Yayımlanacak içerikler in neler olduğu, numerus clausus olmayan bir şekilde md. 1524’te belirtilmiştir. www.leylakeser.org

İnternet Sitesi - II (3) İnternet sitesininbilgi toplumu hizmetlerine ayrılmış bölümü herkesin erişimine açıktır. Erişim hakkının kullanılması, ilgili olmak veya menfaati bulunmak gibi kayıtlarla sınırlandırılamayacağı gibi herhangi bir şarta da bağlanamaz. Bu ilkenin ihlali hâlinde herkes engelin kaldırılması davasını açabilir. (4) İnternet sitesinin bu maddenin amaçlarına özgülenmiş kısmında yayımlanan içeriğin başına tarih ve parantez içinde “yönlendirilmiş mesaj” ibaresi konulur. Bu ibareli mesaj ancak Kanuna ve ikinci fıkrada anılan yönetmeliğe uyulmak suretiyle değiştirilebilir. Özgülenen kısımda yer alan bir mesajın yönlendirildiği karinedir. Sitenin, bir numara altında tescili ve ilgili diğer husular Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından bir yönetmelikle düzenlenir. (5) Bu Kanun ve ilgili diğer kanunlarda veya idari düzenlemelerde daha uzun bir süre öngörülmedikçe, şirketin internet sitesine konulan bir içerik, üzerinde bulunan tarihten itibaren en az altı ay süreyleinternet sitesinde kalır; aksi hâlde konulmamış sayılır.Finansal tablolar için bu süre beş yıldır. (6) Yönlendirilmiş mesajların basılı şekilleri 82 nci madde uyarınca saklanır. İnternet sitesinde yer alacak bilgiler metin hâline getirilip şirket yönetimi tarafından tarih ve saati gösterilerek noterlikçe onaylı bir deftere sıra numarası altında yazılır veya yapıştırılır. Daha sonra sitede yayımlanan bilgilerde bir değişiklik yapılırsa, değişikliğe ilişkin olarak yukarıdaki işlem tekrarlanır. www.leylakeser.org

Bilgiye Erişim Hakkı • Herkes İçin Erişilebilirlik: TTK md. 1524/f.3 erişim hakkının bireylere yasal olarak tanındığını açıkça ifade eden bir düzenlemedir. • Bu açıdan bilgiye erişimi bir insan hakkı olarak kabul eden BM yaklaşımı ve Finlandiya Anayasası md. 12 ile paralel bir hükümdür. www.leylakeser.org

Güvenli Elektronik İmzalı İşlemler – Genel Hüküm III - Güvenli elektronik imza MADDE 1526 - (1)Poliçe, bono, çek, makbuz senedi, varant ve kambiyo senetlerine benzeyen senetler güvenli elektronik imza ile düzenlenemez. Bu senetlere ilişkin kabul, aval ve ciro gibi senet üzerinde gerçekleştirilen işlemler güvenli elektronik imza ile yapılamaz. (2)Konişmentonun, taşıma senedinin ve sigorta poliçesininimzası elle, faksimile baskı, zımba, ıstampa, sembol şeklinde mekanik veya elektronik herhangi bir araçla da atılabilir. Düzenlendikleri ülke kanunlarının izin verdiği ölçüde bu senetlerde yer alacak kayıtlar el yazısı, telgraf, teleks, faks ve elektronik diğer araçlarla yazılabilir, oluşturulabilir, gönderilebilir. www.leylakeser.org

Güvenli Elektronik İmzalı İşlemler-Genel Hüküm • (3) Ticaret şirketleri ile gerçek ve tüzel kişi diğer tacirlere ilişkin olarak, bu Kanunun zorunlu tuttuğu bütün işlemler elektronik ortamda güvenli elektronik imza ile de yapılabilir. Bu işlemlerin dayanağı olan belgeler de aynı usulle elektronik ortamda düzenlenebilir. Zaman unsurunun belirlenmesi gereken ve tüzükte düzenlenen hâllerde güvenli elektronik imzaya eklenen zaman damgasının tarihi, diğer hâllerde merkezî veri tabanı sistemindeki tarih esas alınır. • (4) Şirket adına imza yetkisini haiz kişiler şirket namına kendi adlarına üretilen güvenli elektronik imzayla imza atabilirler. Bu durumda, kullanılacak nitelikli elektronik sertifikalarda sertifika sahibi alanı içerisine, sertifika sahibinin ismiyle birlikte temsil ettiği tüzel kişinin de ismi yazılır. Bu husus tescil ve ilan edilir. • (5) Bu maddenin üçüncü ve dördüncü fıkralarının uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar 26 ncı maddede düzenlenen tüzükte gösterilir. www.leylakeser.org

Dijital Şirket Konferansının ve Kitapçığının Sponsoru VODAFONE Türkiye’ye, bilişim hukukunun gelişimine verdiği desteklerden ötürü çok teşekkür ediyoruz. www.leylakeser.org

Çok Teşekkür Ediyorum leyla.keser@gmail.com lkeser@bilgi.edu.tr www.leylakeser.org http://cyberlaw.bilgi.edu.tr facebook/twitter: ITLawTurkey www.leylakeser.org

Dijital Şirket’e İlişkin Hukuki Çerçeve