Sameining Snæfellsness Greining Alta Janúar 2005

1. Sameining SnæfellsnessGreining AltaJanúar 2005

2. Hver er niðurstaðan? • Á vettvangi sveitarstjórnanna virðist ekki vera almennur og afgerandi vilji til sameiningar • Það er hægt að líta svo á að viðfangsefnið snúist um kosningar – eða ekki kosningar í apríl • Það gerir það...að hluta. En það þarf líka að horfa lengra... • ...því ef verður sameining, nú eða síðar, hljótum við að vilja leggja metnað okkar í að hún takist vel

3. Framtíðarsýn • Íbúaþróun 1995 – 2004

4. Framtíðarsýn • Hækkun meðalaldurs > þjónusta við eldri borgara er vaxandi • Aukin frístundabyggð í hluta sveitarfélaganna • Ýmsar framkvæmdir framundan, s.s. gatnagerð, íþróttamannvirki, hitaveita í Grundarfirði, grunnskóli í Stykkishólmi. Aðrar framkvæmdir þegar á undirbúningsstigi eða hafnar, s.s. (við)byggingar leikskóla • Uppbygging í grunngerð og aðstöðu einna lengst komin í Stykkishólmi • Leita þarf leiða varðandi skólahald í dreifbýlinu, án tillits til sameiningar • Öll sveitarfélögin nema Eyja- og Miklaholtshreppur voru rekin með tapi á árinu 2003

5. Framtíðarsýn • Búskapur á undanhaldi í dreifbýlinu • Þarf að auka fjölbreytni í atvinnumálum • Ógnanir / áskoranir: Framleiðnibreytingar í sjávarútvegi, búsetuþróun, m.a. tvöföld búseta • Helstu sóknarfæri; fullvinnsla sjávarafurða og ferðaþjónusta, hugsanlega nýsköpun í landbúnaði, heitt vatn, aukin opinber þjónusta, t.d. öldrunarþjónusta • Snæfellsnes er í samkeppni um íbúa og atvinnutækifæri

6. Samanburður við önnur sveitarfélög - 2003 • Í öllum samanburðarsveitarfélögunum hefur íbúum fækkað • milli ára nema í Ísafjarðarbæ og í Fjarðabyggð • Snæfellsnes er ekkert einsdæmi, þvert á móti. • Sveitarfélög á landsbyggðinni eru í varnarbaráttu • Í þessari stöðu er mjög auðvelt að falla í þá gryfju að verða • fórnarlömb

7. Hver er drifkrafturinn að baki sameiningu? • Aðgerðir ríkisvalds • Varnarbarátta eða neyð, t.d. vegna íbúa- og/eða • atvinnuþróunar • Skapa hagkvæmari rekstrareiningu • Nýta betur sóknarfæri, þ.e. standa betur að vígi í • samkeppni um íbúa og atvinnutækifæri • Eðlilegt næsta skref þar sem þegar er mikil samvinna og • íbúar skilgreina sem eitt svæði • Hver er drifkraftur sameiningar á Snæfellsnesi?

8. Ef sameining er framtíðin, þá hvernig? • Það virðist nokkuð almenn skoðun meðal Snæfellinga að Nesið eigi eftir að verða eitt sveitarfélag • Hvernig “start” viljum við að nýtt sveitarfélag hafi þegar þar að kemur? • Er best að bíða og sitja með hendur í skauti þar til næsta “boð kemur að ofan” um að sveitarfélög skuli sameinast...? • Verður til betri grundvöllur til sameiningar af sjálfu sér? • Mun neyðin reka íbúa Snæfellsness til sameiningar? • ...eða er hægt að nýta “biðtímann” til góðs og snúa vörn í sókn? • Undirbúa jarðveginn gagnvart íbúum, atvinnulífi og stjórnsýslu • Móta framtíðarsýn fyrir Snæfellsnes og skilgreina sóknarfæri

9. Markmiðið er... • Sameining er ekki markmið í sjálfu sér, heldur að styrkja stöðu Snæfellsness – og þá um leið að styrkja stöðu núverandi samfélaga • Sameining sveitarfélaganna er ein af þeim leiðum sem kann að henta til að ná því markmiði • Samfélögin verða áfram ólík og í því getur legið styrkur. Fjölbreytnin skapar fleiri möguleika. • Samfélögin á Snæfellsnesi eiga sameiginlega hagsmuni sem þau geta geta gert betur í því að sameinast um • Til þess þurfa Snæfellingar að nýta sameiginleg sóknarfæri með því að móta framtíðarsýn og snúa bökum saman.

10. Hver er grunnurinn? • “Til þess að sameining, ekki bara takist í famkvæmd, heldur einnig að nýtt sveitarfélag og byggð í því geti þróast á eðlilegan hátt, öllum til heilla, er mikilvægt að íbúar þess sjái sig sem hluta af sömu heild. Sé slíkt ekki til staðar, er meiri hætta á hagsmuna-árekstrum og togstreitu sem eiga sér rætur í fortíðinni. Þegar hugað er að því að sameina sveitarfélög er mikilvægt að nýtt sveitarfélag sé heild að þessu leyti. Það eykur líkur á vel heppnaðri sameiningu verulega” Sameining sveitarfélaga – áhrif og afleiðingar. Rannsókn á sjö sveitarfélögum. Bls. 262 Grétar Þór Eyþórsson og Hjalti Jóhannesson, Rannsóknastofnun Háskólans á Akureyri

11. Niðurstaðan er... • Stjórnsýsluleg sameining nægir ekki ein og sér. Það sem helst hefur vantað til að sameiningar til þessa tækjust vel, er það sem snýr að samfélaginu • Af þessu getum við lært! • Vinnum bæði á vettvangi stjórnsýslunnar og samfélagsins

12. Snæfellingar snúi bökum saman • Samstarf innan stjórnsýslu • Tæknideildir • Tónlistarskólar • Sorpmál • Sameiginleg verkefni – núverandi og ný • Félags- og skólaþjónusta Snæfellinga • Fjölbrautaskóli Snæfellinga • Green Globe 21 • Héraðsnefnd • Slökkvilið og brunavarnir • Hafnasamlag • Sameiginleg útivistarsvæði?

13. Snæfellingar snúi bökum saman – frh. • Aukin vitund íbúa um eitt svæði • Upplýsingar um það sem er á döfinni, t.d. á heimasíðum og í bæjarblöðum • Samstarf grasrótarinnar • Íþróttafélög og önnur félög • Styrkir til samstarfsverkefna • Mótun framtíðarsýnar með virkri þátttöku íbúa • Íbúaþing í hverju sveitarfélagi • Sameiginlegt íbúaþing • Með þessu vinnum við fyrirfram að ýmsum grundvallaratriðum sem hingað til hafa verið unnin eftirá við sameiningar sveitarfélaga

14. Viðfangsefnið: “Að íbúar og sveitar-stjórnarmenn líti á sveitarfélagið sem eina heild en leyfi sérkennum að halda sér” (Ummæli þátttakanda á íbúaþingi í Árborg) Um viðhorf

15. Viðhorf – plúsar og mínusar • Í öllu því sem við gerum eru plúsar og mínusar _ + • Það sem stendur á bak við plúsa og mínusa, er það sem við köllum orku • Þessa orku er líka að finna í huga okkar og þar með afstöðu • Við erum hins vegar gjörn á að fagna plúsunum og skilgreina mínusana sem vandamál í stað verkefna – sem oft geta verið uppspretta orku, tækifæra

16. Viðhorf – plúsar og mínusar • Hægt er að brjóta “plúsana og mínusana” frekar niður _ + _ _ _ _ _ + + + + + • Og hvað gerist þegar orka leysist úr læðingi? Spenna myndar tækifæri, breytingar verða mögulegar • Viljum við leggja á okkur það sem þarf – og vera gerendur en ekki fórnarlömb?!

17. Hvernig tökumst við á við hindranir? • Hindranir snúast að miklu leyti um afstöðu og eiga sér margar hverjar rætur í sögu samfélaganna og samskiptum þeirra í gegnum árin • Öll höfum við einhver ákveðin viðmið sem ákvarða afstöðu okkar

18. Hvað sérðu?

19. Næstu skref • Öllum er ljóst hvað verður – sveitarfélögin munu stækka! • Allir hafa á því skoðun – byggða á afmarkaðri sýn... • ...en þessar skoðanir eru ólíkar • Til þess að skoðanir séu samrýmanlegar þurfa þær að grundvallast á sömu þekkingu • Hér erum við stödd í dag: Fyrir liggja upplýsingar / þekking um stöðu • Hvernig breytist myndin ef við hættum að horfa út frá því sem við höfum en förum að horfa á það sem við gætum haft?

20. Næstu skref • Greinum það sem við erum sammála um og það sem við erum ósammála um, það sem sameinar og það sem aðgreinir • Við þurfum ekki að vera sammála um allt, en við þurfum að vera sammála um það sem skiptir máli Sammála Ósammála • Verkefnið er: Viðfangsefni framtíðar

21. Skilgreind þjónusta út frá nálægð við notandann Leikskóli Grunnskóli Heilsugæsla – öldrunarmál Framhaldsskóli Félagsþjónusta Brunavarnir og löggæsla Umhverfismál

22. Snæfellsnes Framhaldsskóli, félagsþjónusta, brunav. og löggæsla, umhverfismál Hvað fleira? Hvar liggja ný tækifæri?

23. Er þetta hægt? • Hvernig breytast norm? - Frá einni venju til annarrar: • Þegar 5 – 25% íbúa eru farnir að gera eitthvað, fylgja hinir á eftir.

24. Er þetta hægt? • Hvernig breytast norm? - Hverja er best að virkja? 1. Frumkvöðlar 2. Bráður meirihluti 3. Hægur meirihluti 4. Nei - hópurinn

26. Í upphafi skyldi endinn skoða • Það eina sem við getum gengið að sem vísu í lífinu er að það er stöðugt að breytast. Helst viljum við að þær breytingar sem snerta okkur sjálf verði til góðs. • Verði sameining sveitarfélaga á Snæfellsnesi er óskastaðan sú að sem flestir íbúar og stjórnendur geti litið til baka í þeirri vissu að gengið hafi verið til góðs. • Til þess þarf markvissa breytingastjórnun

27. www.alta.is Kærar þakkir!