Innowacyjność przemysłu włókienniczego

1. Innowacyjność przemysłu włókienniczego dr Bogdan Mazurek Wydział Organizacji i Zarządzania

2. Przemysł włókienniczy mimo jego „przekreślenie a wręcz skazanie na upadek” w planach rozwojowych kolejnych rządów, w dalszym ciągi istnieje.

3. Pozycja przemysłu włókienniczego w krajowej gospodarce Według specjalistów z PKPP Lewiatan rynek polski w okresie 2005-2007 rozwijał się w tempie 10% rocznie, a firmy odzieżowe z powodzeniem rozwijały swoje marki i sieci sprzedaży. W Polsce kupowali już nawet odbiorcy z Azji. Według International Service Check polski rynek odzieżowy należy do najatrakcyjniejszych w Europie Środkowo-Wschodniej. Jego wartość eksperci szacowali w omawianym okresie na ok. 15 mld PLN, a tempo rozwoju na 8-10% rocznie. Przewidywania te potwierdzał raport firmy PMR. Według niego wartość sprzedaży odzieży i obuwia zwiększyła się w 2006 roku o 10% osiągając łączny poziom 28 mld PLN. Rynek odzieżowy w Polsce jest wart około 7 mld zł zgodnie z danymi przedstawionymi w raportach Związku Przedsiębiorców Przemysłu Mody (ZPPM) Lewiatan (maj 2010). Z kolei z danych Polskiej Izby Odzieżowo-Tekstylnej wynika, że produkcja sprzedana przemysłu tekstylnego w 2009 roku, realizowana głównie przez MSP, wyniosła 6,5 mld zł, a odzieżowego 6,8 mld zł - przy zatrudnieniu odpowiednio 43 tys. i 101 tys. pracowników. Według PIOT w grupie przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 9 osób jest prawie tysiąc firm tekstylnych oraz ponad 2,7 tys. odzieżowych.

4. Poziom innowacyjności przemysłu włókienniczego w krajowej gospodarce Przyjmując za reprezentatywne dla gospodarki regionu łódzkiego, wyniki wdrażania SPO WKP dotyczące poziomu innowacyjności branż istotnych dla jego rozwoju, należy uznać, iż przemysłem o największym potencjale innowacyjnym i zdolności do absorpcji innowacji jest przemysł włókienniczy (rys. 1 i 2). Uwzględniając fakt, że jest on ściśle powiązany z branżą odzieży i wyrobów futrzarskich to łącznie udział przemysłu tekstylnego (łącznie dział 17 i 18) regionu w absorpcji innowacji stanowi 17,88% potencjału proinnowacyjnego województwa łódzkiego.

5. Liczba składanych wniosków do SPO WKP działanie 2.3 – podział na branże wg liczby składanych wniosków (najliczniej reprezentowane) Źródło: opracowanie własne – Iwona Szumska ŁARR S.A.

6. pozostałe (21 ekd/pkd); 62; 22% Włókiennictwo; 48; 16% Produkcja pojazdów samochodowych, Produkcja wyrobów przyczep i naczep; 10; gumowych i z tworzyw 3% sztucznych; 36; 12% Produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowana; 16; 5% Handel hurtowy i Produkcja mebli; komisowy, z działalność produkcyjna, wyłączeniem handlu gdzie indziej pojazdami niesklasyfikowana; 17; samochodowymi, 6% motocyklami; 23; 8% Budownictwo ; 18; 6% Produkcja odzieży i Działalność wydawnicza; wyrobów futrzarskich; 22; Produkcja metalowych poligrafia i reprodukcja 8% wyrobów gotowych, z zapisanych nośników wyłączeniem maszyn i informacji; 21; 7% urządzeń; 19; 7% Wyniki działania 2.3 SPO WKP –liczba podpisanych umów w układzie branżowym Źródło: opracowanie własne – Iwona Szumska ŁARR S.A.

7. Innowacyjność przemysłu włókienniczego w krajowej gospodarce c.d Wiodąca pozycję przemysłu włókienniczego w gospodarce kraju potwierdza rejestr wyników badań przeprowadzonych w krajowych jednostkach sfery B+R, opisanych w bazie SYNABA II podzbiór SYNABA II z bazy SYNABA, zawierający aktualizowany na bieżąco opis ponad 50 000 projektów, zarówno ukończonych jak i w toku, realizowanych w okresie od roku 1999 do chwili obecnej, Wynika z niej, iż najwięcej prac badawczych jest prowadzonych w zakresie budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych (1675 projektów zarejestrowanych w bazie), przemysłu spożywczego (754 projekty), przemysłu włókienniczego i odzieżowego (186 projektów), przemysłu ceramicznego (179 projektów), logistyki (125 projektów) i biotechnologii (70 projektów).

8. Ogólna charakterystyka działań innowacyjnych firm Podejmowanie działań procesowych mających na celu uzyskanie zdolności do indywidualizacji zamówień rozszerzonych o szeroki wachlarz właściwości wytwarzanych materiałów włókienniczych. Jest to bardzo ważny czynnik konkurencyjności firm włókienniczych na rynku globalnym. Firma, która ze względów organizacyjnych i techniczno-technologicznych jest w stanie zrealizować w krótkim czasie zamówienia odbiorcy sprowadzające się do wykonania kilkunastu asortymentów o multiplikowanych właściwościach w ilościach mieszczących się w przedziale 20-100 kilogramów będzie w stanie w dobie globalnego kryzysu, zdobyć wiodącą pozycję na globalnym rynku. Przykładem takiego działania jest innowacyjna technologia wytwarzania tekstylnych, żakardowych wszywek pasmanteryjnych, realizowana za pośrednictwem nowej generacji krosien pasmanteryjnych, których wzornictwo oraz praca nicielnic i układu wprowadzania wątku jest sterowana najnowszym programem komputerowym wykorzystującym do przesyłu danych super nowoczesne złącza. Jej rezultatem jest możliwość tworzenia nieskończonej ilości wzorów graficznych, wszywek o nowej jakości wzoru HD oraz wyposażonych w w chip RFID. Nowa technologia oraz produkt, jaki powstaje poprzez jego zastosowanie, stanowią innowację na skalę światową zarówno na rynku krajowym, jak i zagranicznym.

9. Kierunki rozwoju przemysłu Pozycja tego przemysłu w strukturze krajowej gospodarki jest wynikiem stałego wdrażania do procesów produkcyjnych: • nowych wyrobów, • nowych technologii projektowania wyrobów odzieżowych, • inteligentnych tekstyliów, • nowych materiałów włókienniczych i technologii wytwarzania.

10. Wytwarzane wyroby mają poprawić komfort życia człowieka Dane CBOS wskazują, że Polacy przy wyborze ubrań w pierwszej kolejności kierują się wygodą (ponad 80% odpowiedzi), następnie atrakcyjną ceną (ok. 55%), a następnie zwracają uwagę na elegancję (poniżej 30%), modę (powyżej 20%), wysoką jakość (mniej niż 20%). Zakup nietypowej lub markowej odzieży deklaruje mniej niż 10% odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%, gdyż badani mogli podać kilka odpowiedzi).

11. Przykłady działań związanych z poprawą komfortu życia człowieka Przykładem tego typu działań jest grupa wyrobów temoaktywnych o podwyższonym stopniu wentylacji, która zapewnia jej użytkownikom przepływ powietrza w miejscach zwiększonej emisji potu o maksymalnej oddychalności i zwiększonej elastyczności stwarzając człowiekowi prowadzącemu aktywne życie poczucie świeżości i wygody.

12. Przykłady działań związanych z poprawą komfortu życia człowieka c.d W dążeniu do poprawy komfortu człowieka jedna z firm dziewiarskich podjęła się opracowania i wdrożenia interdyscyplinarnego projektu mającego na celu poprawę mikroklimatu w przestrzeni między powierzchnią ciała człowieka a okryciem, szczególnie w przestrzeni pod pościelą. Celem wynalazku jest umożliwienie sterowania mikroklimatem na powierzchni ciała człowieka i usuwanie potu oraz nadmiaru dwutlenku węgla z przestrzeni pomiędzy okryciem a powierzchnią ciała ludzkiego. Natomiast zadaniem technicznym postawionym do wykonania było opracowanie urządzenia do realizacji celu. Czynnik termodynamiczny taki jak pary wydzielanego przez człowieka potu i dwutlenku węgla są częściowo wchłaniane przez pościel, a ich nadmiar migruje przez prześcieradło i materac oraz kołdrę do otoczenia. Pościel przesycona parami potu i dwutlenkiem węgla szybko traci swoje początkowe właściwości izolacyjne. Rozwiązanie problemu polega na odwróceniu kierunku migracji czynnika termodynamicznego przez pościel w kierunku do człowieka. Zadanie zostało zrealizowane poprzez wykorzystanie zjawiska temperatury punktu rosy.

13. Kierunki rozwoju branży odzieżowej Coraz częściej krajowe małe i średnie firmy odzieżowe wyposażone są w: • zinformatyzowane systemy projektowania odzieży, zautomatyzowane systemy lagowania materiału i wykrawania półproduktu, pracujące w oparciu o oprogramowania typu CAD, w którym projektant lub technolog zapisuje konstrukcję wyrobu, przetworzoną przestrzennie na powierzchni materiału według programu minimalizującego tzw. jego rozkładkę, w oparciu o którą pracuje zautomatyzowany system rozkroju materiału, sterujący pracą pionowych wykrawaczy wycinających wykroje z warstwowanego materiału z dokładnością nieosiągalną dla najbardziej doświadczonych pracowników, • trójwymiarowe systemy wizualizacji opracowanych projektów, • specjalistyczne maszyny do naszywania kieszeni, wszywania rękawów, klejenia elementów wielko powierzchniowych. Proces projektowania ubioru procesowo został wzbogacony o zinformatyzowany system pomiarów antropometrycznych.

14. Tematyka prac badawczych Prace badawcze podejmowane w przemyśle włókienniczym coraz częściej dotyczą tematyki wytwarzania: • przędz z materiałów odpadowych, • inteligentnych tekstyliów, • tekstyliów wielowarstwowych i o strukturze przestrzennej, • tkanin kształtowych do zastosowań w kompozytach konstrukcyjnych, • materiałów włókienniczych wykonanych z modyfikowanych poliamidów i poliestrów. • biomateriałów włókienniczych.

15. Przykłady nowych technologii • Technologia wytwarzania pasów tapicerskich dzianych o ograniczonej spruwalności z teksturowanych przędz poliestrowych BCF wytwarzanych z polimerów poliestrowych wtórnych, w tym recyklingu poliestru poliestru włóknotwórczego i poliestru amorficznego. Układ maszyny do produkcji przędzy BCF bez suszarki i krystalizatora

16. Produkcja szczotek do użytku domowego oraz artykułów gospodarstwa domowego z włókien wytwarzanych z recyklingu butelek typu PET. W Polsce największym producentem włókien BCF ze 100% recyklingu butelek PET jest firma „Pasterski” czołowy producent i dystrybutor szczotek do użytku domowego oraz artykułów gospodarstwa domowego z tworzyw sztucznych. • Technologia wytwarzania regranulatu poliestrowego z odpadów włókienniczych. Produkt końcowy (granulat) jest wysokiej jakości jednorodnie stopiony podwójnie odpowietrzony i przefiltrowany. Z badań prób technologicznych regranulatu przeprowadzonych przez Laboratorium Zakładów Azotowych w Tarnowie wynika, że posiada on bardzo wysokie parametry lepkości, płynności, wilgotności, temperatury przejścia w stan płynny, progu temperatury degradacji oraz struktury surowcowej.

17. Technologia sczepienia przędzy nylonowej z innymi surowcami, w celu uzyskania unikalnych kompozycji surowcowych, o odmiennych właściwościach i kolorystyce. Przędze zczepiane moją zdecydowaną przewagę nad przędzami pojedynczymi z uwagi na fakt, iż: • mają większą wytrzymałość m.in. na rozerwanie, tarcie, • posiadają ulepszona sprężystość, jak i mniejsza nierównomierność i częstość, • tkaniny wytworzone z przędzy zczepianej mają większą gęstość oraz są bardziej równomierne, • dają wyrobom lepszy chwyt i stabilność, • pozwalają na uzyskanie lepszego efektu wizualnego, • powodują uzyskanie trwalszego materiału, • dają możliwość szczepienia różnych kombinacji przędz pojedynczych

18. Technologia barwienia przędz wytwarzanych z włókien bambusa. • Opracowanie i wdrożenie technologii łączenia dwu i wielowarstwowego dzianin, dzianin i tkanin metodą hot melt, w celu wytwarzania nowej generacji materiałów włókienniczych o zmultiplikowanych właściwościach oraz nowym wzornictwie.

19. Istotą projektu jest: • Uzyskanie nowej grupy materiałów włókienniczych konfekcyjnych i technicznych przeznaczonych na odzież sportową, bieliznę, odzież roboczą, obicia tapicerskie, podsufitki samochodowe, wkładki obuwnicze, materiały do robót ziemnych w wyniku ich wielowarstwowego łączenia (co nie było możliwe w przypadku technologii płomieniowego laminowania). • Uzyskanie materiałów włókienniczych łączących właściwości poszczególnych warstw dzianin wytwarzanych z przędz z bambusa lub modyfikowanych poliestrów typu Thermolite, Thermocool, Coolmax poddawanych napawaniu, apreturowaniu emulsją polietylenową z dodatkiem naturalnych wosków pszczelich, kombinacją kwasów tłuszczowych, specjalnych silikonów i ekstraktów z aloesu, w celu nadania im nowych właściwości takich jak wyjątkową miękkość i chwyt, hiperalergiczność, odporność na przetarcie i przerwanie, komfort termiczny, bardzo krótki czas schnięcia oraz zdolność do absorpcji wilgoci, odporność na promienie UV, właściwości antybakteryjne.

20. Uzyskanie materiałów włókienniczych łączących właściwości poszczególnych warstw dzianin wytwarzanych z poliestrów typu Thermolite, Thermocool, Coolmax poddanych obróbce chemicznej, termicznej i fizykomechanicznej wykorzystującej innowacyjne technologie i techniki barwienia i stabilizacji oraz apreturowaniu lub napawaniu środkami uszlachetniającymi, nadającymi im właściwości antyreumatyczne, bakteriobójcze, antystatyczne, do osłabienia stanów zapalnych, pielęgnujące skórę, do wiązania wilgoci, wspomagające leczenie zranień. • Wdrożenie nowej technologii „nadawania” dzianinie wielofunkcyjnych właściwości leczniczych wykorzystywanych przy schorzeniach reumatycznych w metodach terapeutycznych, .antybakteryjnych, antyseptycznych, wspomagających leczenie zranieńitp:, • Stworzenie procesowo-organizacyjnych warunków do uzyskania zdolności indywidualizacji zamówień odbiorców na materiały włókiennicze ze względu na ich właściwości – oferty nie mającej miejsca w krajowym przemyśle włókienniczym i rzadko spotykanej na rynku europejskim. Unikalność tej oferty wynika z ograniczeń procesowych; aby firma mogła realizować zróżnicowane zamówienia na właściwości wytwarzanych materiałów włókienniczych musi uzyskać zdolności procesowe do barwienia i uszlachetniającego wykończenia różnych przędz, obróbki chemicznej, termicznej i fizykomechanicznej dzianin wytwarzanych z poliestrów typu Thermolite, Thermocool, Coolmax oraz posiadać technologię napawania, apreturowania przędz i dzianin emulsją polietylenową z dodatkiem naturalnych wosków pszczelich, kombinacją kwasów tłuszczowych, specjalnych silikonów i ekstraktów z aloesu.

21. Biomateriały Technologia wytwarzania tkanin technicznych przeznaczonych na parasole reklamowe ich nadruku oraz powlekania • W łódzkiej spółce TRIOCOMED powstały protezy naczyniowe, kości czaszki, wiązadeł, ścięgien, przełyku, implant stabilizujący odcinek lędźwiowy kręgosłupa. Produkty firmy były wynikiem 60 wynalazków i patentów. Około 100 tys. pacjentom wszczepiono biomateriały wytworzone w spółce TRICOMED. • Jak bardzo są to złożone produkty pokazuje proteza naczyń krwionośnych. Jakość protezy, która waży około 7 gram zależy od wielkości oczka, jej powierzchni, prześwitu oczek, grubości przędzy i jej przepuszczalności, zawartości ładunków elektrostatycznych na jej powierzchni, splotu dzianiny, jej chemicznej czystości a także opakowania. Pierwszą polską protezę naczyniową wszczepiono 06.06. 1961 roku w Gdańsku. Drugi pacjent po wszczepieniu tętnicy podobojczykowej żyje z nią już 43 lata.

22. Zinformatyzowane systemy odzysku ciepła z procesów technologicznych Odrębnym obszarem działań innowacyjnych firm wykończalniczych, ale szczególnie ważnym dla utrzymania konkurencyjności przemysłu włókienniczego, są prace związane z odzyskiem ciepła z procesów technologicznych. Zagadnienie to jest szczególnie złożone ze względu na sezonowość sprzedaży a tym samym zmienność poziomu wykorzystania ich zdolności produkcyjnych. Projektowane systemy muszą być dostosowane do zmiennego obciążenia, co związane jest z budową autorskich informatycznych programów zarządzania ściekami.

23. Obszary działań innowacyjnych firm włókienniczych Produkty włókiennicze odzwierciedlają w sobie poprzez proces produkcyjny interdyscyplinarną wiedzę z takich dziedzin jak: chemia, mechanika, mechatronika, informatyka, włókiennictwo, wzornictwo przemysłowe, ciepłownictwo, energetyka. Innowacyjność działań krajowego przemysłu nie omija żadnego z tych dziedzin.