Download
1 / 22
300 likes | 1.53k Views
LIDHJA KIMIKE. PhD . Albana JANO. Teoria kimike bazohet ne forcat terheqese qe mbajne atomet sebashku ne komponimet kimike . Lidhja kimike :
E N D
LIDHJA KIMIKE PhD. Albana JANO
Teoriakimikebazohet ne forcatterheqeseqembajneatometsebashku ne komponimetkimike. • Lidhjakimike: • a) jonike: realizohetngaterheqjetelektrostatike e joneve me ngarkesatekundertateciletformohenngakalimiinjeose me shumeelektronevenganje atom tetjetri. • b) kovalente: realizohetngaformimiinjeosedisacifteveelektroniketeperbashketa midis atomeveqebashkeveprojne. Lidhjakimike
Lidhjandermjetatomevetendryshemkanepjeserishtkarakterjonikdhepjeserishtkovalent.Lidhjandermjetatomevetendryshemkanepjeserishtkarakterjonikdhepjeserishtkovalent. • Komponimet ne tecilatmbizoteronkarakterijonikilidhjesquhenkomponimejonike. • Komponimet ne tecilatmbizoteronkarakterikovalent i lidhjesquhenkomponimekovalente.
Lidhjajonikeformohetkurbashkeveprojneelementeteciletkaneenergjitevogeljonizimi (metalet) me elementetteciletkaneeletronegativitettelartedmthaferitemadhe per elektronin. • Metalet – humbinelektronekthehen ne katjone − marrinelektronekthehen ne anjone. • Komponimetjonikekanestrukturekristalore. Lidhjajonike
Jane trupatengurtekristalore. • Kane temperature telarteshkrirjeje. • Shumica e komponimevejoniketreten ne tretesapolaredhenuktreten ne tretsajopolare. • Komponimetjonikepercjellinrrymenelektrike ne gjendjeteshkriredhe ne tretesireujoresepsepermbajnegrimcatelevizshmetengarkuaraqejanejonetpozitivedhe negative. Vetite e komponimevejonike
Forca e Kuloniteshte ne perpjestimtedrejte me ngarkesat e jonevedheperpjestimtezhdrejte me katrorin e largesisendermjetjoneve. • F = q¹xq²/d²
Energjiaqeclirohetkurformohetkristalingakatjonedheanjone ne gjendjetegaztequhetenergji e rrjeteskristalore. • Shenja e energjiveterrjetavetekomponimevetendryshemkristaloreeshtegjithmone negative. • Energjite e medhaqeduhen per teprishurkristaletjonikereflektohen ne temperaturat e lartateshkrirjestetyre. • Qendrueshmeria e kristalevevaretngaenergjia e rrjetes. Sa me shumeenergjiclirohetkurformohetrrjetakristaloreaq me iqendrueshemeshtekristali. • Jonet e elementeve me konfigurimsitegazeveteplogetclirojneshumeenergjigjateformimitterrjetavekristalore, sirrjedhimjaneshumeteqendrueshem. Energjia e rrjeteskristalore
Hartuanciklin e perberengadisastade per teshpjeguarformimin e komponimevejonike. • Ideja e ketijciklieshtesupozimiistadevesipas se cilaveformohenjonetpozitivedhe negative ne gjendjetegaztengasubstancatfillestare, dhebashkeveprimiiketyrejoneve per teformuarkomponiminjonik. Cikli Born-Haber
Cikli Born-Haber per formimin e NaCl: • SublimimiiNaCl: kthimi ne gjendjetegazte (thithetenergji). Na(ng) → Na(g) • Jonizimi, formimii 1 mol joneve Na+, lagimii 1e- percdo atom Na (thithetenergji). Na(g) – 1e- → Na(g)+ • Zberthimiigjysmemoli Cl2 ne atomeCl (thithetenergji). 1/2Cl2(g) → Cl(g) • Formimii 1 mol joneveCl- duke marrecdo atom Clnga 1e- (clirohetenergji). Cl(g) + 1e- → Cl¯(g) • Bashkeveprimiijoneve Na+ dheCl- per teformuarNaCl(ng) (clirohetenergji). • Na+(g) + Cl¯(g) → NaCl(ng)
Joni Li+ ka permasa me tevogla se joni Na+. • Denesia e ngarkesespozitive me e madhe (ngarkese/vellimiiatomit). • Joni O²- ka permasa me tevogla se joniCl-. • Ka ngarkesedy here me temadhedhedendesi me temadhetengarkeses negative. Kationetdheanionet me ngarkesatemedhaterhiqen me fort dherrjetatkristaloreteformuaraprejtyrejane me teqendrueshme.
KristaliiNaCl Kristalii Li2O • Jonet Na+ dheCl- jane me largnganjeritjetri. • Terhiqen me dobet. • Forcat e kulonitjane me tedobta. • Lidhjajonike me e dobet. • Temperatura e shkrirjes 801ºC. • Energjia e rrjeteskristaloreeshte me pozitive. • Clirohet me pakenergji. • Jonet Li+ dhe O2- jane me afer me njeritjetrin. • Terhiqen me fort. • Forcat e Kulonit me temedha. • Lidhjajonike me e forte. • Temperatura e shkrirjes 1700ºC. • Energjia e rrjeteskristaloreeshte me negative. • Clirohet me shumeenergji.
Jonetetipitgaziploget (s²p6) frmojnekryesishtelementet e grueve A, pordhe d-elementet e grupitte IIIB.(Li+, Na+etj) • Jonetetipit d¹º, janejoneqekurhumbasin 2 elektronekthehen ne jone 2+ (Zn²+, Cd²+, Hg²+). • Jonetetipit d¹ºs² (Sn²+, Pb²+, As³+). • Disa d-element nukbejnepjese ne asnjengaketatipejonesh (Cr³+, Fe²+, Fe³+ ,Co²+, Cu²+). Tipat e joneve
Rrezet e jonevepercaktohen me anetedifraksionitterrezeve X ne kristal. • Rrezet e kationevejanegjithmone me tevogla se rrezet e veteatomeve. • Rrezet e anionevejane me temedha se rrezet e veteatomeveperkates. Rrezetjonike
U propozuangaLjuis me 1916. • Atometiciftojne e- per teformuarkonfigurimeteqendrueshmesitegazeveteploget. • Komponimetndermjetjometalevenukjanejonike, sepseΔE eshteivogeldhenukmundesonkalimin e e- nganjeri atom tetjetri. • Atomet e jometalevelidhen midis tyre me lidhjekovalente. • Ne lidhjenkovalenteatometkrijojnecifteteperbashketa e-. • Kuratometjanetenjejteterheqja e ciftitelektronikeshte e njejte. Lidhjakovalente
Ne kushtetezakonshmejane ne gjendjetegazteosetelenget. • Kane temperaturateultashkrirjeje. • Shumicajanetepatretshem ne tretsapolare. • Jane tetretshen ne tretesajopolaresibezeni, hekzani, etj. • Nukjanepercjelles se rrymeselektrike ne gjendjeteshkrire. Vetite e komponimevekovalente
Ne distancen 0.74 ºA forcatshtytesedheterheqeseejkulibrohendhesistemiarrinvleren me tevogelteenergjise -435kJ, sistem me iqendrueshem. • 0.74 ºA eshtegjatesia e lidhjes ne molekulen e H2. • -435kJ eshteenergjiaqeclirohetgjateformimitte 1mol H2, quhetenergjia e lidhjes. • Lidhjakimikequhetnjefishe, dyfisheosetrefishe ne varesitenumerittecifteveteperbashketaqeformohen. Molekula e hidrogjenit
Ne formimin e lidhjesmarrinpjesevetem e- e shtresesvalentore. • Cdo e- simbolizohet me nje pike. • Njelidhjejepet me dypikaosenje -. • Jepen e- e palidhuraqeitakojnecdoatomi, cdociftelektronik I palidhurquhetcifti lire. • Fortesia e lidhjeskovalentesigurohetngaterheqjaberthamavepozitive me reneelektroniketeperqendruarmesberthamave. Struktura e Ljuisit
Gjendet nr ipergjithshemi e- valentoretemolekules. • Percaktohet nr i e- qenevojitenperplotesimin e oktetit (2e- percdo H dhe 8e- percdo atom tjeter). • Percaktohet nr i e- teperbashket. • Percaktohet nr ilidhjeve. • Percaktohet nr i e- joteperbashket. Rregullat
Eshtengarkese e supozuarqeishenohetarbitrarishtnjeatomitenjestrukturekovalente me anetendarjes se barabartete e- telidhjes. • Ng. form= Nr.grupit-Nr.lidhjeve-Nr.e- jolidhes Ngarkesatformale
Njemolekuleosenjejonpoliatomik per tecilinmundteshkruhendyose me shumestrukturateLjuisit me tenjejtenrenditjeteatomevethemi se shfaqrezonance. Rezonanca
Lidhjekovalentetepastra ka vetem ne molekulatdyatomiketeformuarngaatometenjejte H2, N2, O2, ketoquhenhomonukleare, homopolare. • Molekulat me lidhjekovalentekuciftielektronikiperbashketnukndahet ne menyretebarabartemesatomevequhenmolekulapolaredhelidhja e tyrekovalentepolare. • Molekulatbashkeveprojne me fushenelektrike, ndersa ne mungesetesajlevizin ne menyretecrregullt. • Momenti dipolar = (ngarkese)x(largesi) • Lidhjakovalentepolarekalimindermjetlidhjeskovalentetepasterdheasajjonike. Kalimindermjetlidhjesjonikedhekovalente
Karakteriilidhjes ne njekomponim midis nje Me dhenjejoMekonsiderohetsibashkeveprim midis jonevekujonipozitivterheqreneelektroniketeanionit duke e shformua ate. • Sa me shumeqerejaelektroniketeperqendrohet midis dyberthamaveaq me kovalenteeshtekarakteriilidhjes. • Shformimiianionevevaretngapermasadhengarkesa e tyre. • Aftesiashformuese e kationevevaretngapermasadhengarkesa (ngarkese e madhe, permasa e vogel).
