BUZULLAŞMA

1. BUZULLAŞMA

2. Buzul nedir? Dağlık yüksek alanlardaki sabit kar örtülerinden ve bildiğimiz buzdan fiziksel farklılığı olan yeniden kristallenme ile oluşmuş Buz kütleleridir. İklim koşullarına bağlı olarak kapladığı alan büyür veya küçülür.

4. Buzulun özellikleri • İlerleme yada çekilme hareketi gösterir. • Varlıklarını yüzlerce yıl korumuşlardır. • Kendilerine has şekil özellikler gösterirler. • Özel topografya şekilleri vardır. • Rekristalizasyon geçirmişlerdir.

5. Buzullaşma tipleri Küresel iklim değişikliklerine bağlı meydana gelen buzullaşmalar. (Küresel buzullaşma) Lokal koşullara bağlı meydana gelen buzullaşmalar. (Yerel Buzullaşma)

6. Küresel iklim değişikliğinin nedenleri Epirojenik hareketler ( Kıtasal deformasyonlar) Levha tektoniği (Kıtaların yer ve şekil değiştirmeleri) Atmosferde bulunan karbon miktarındaki değişikler Volkanik faaliyetler Solar radyasyon dalgalanmaları Milankovitch Döngüleri Göktaşı Çarpmaları

7. Kıtasal Deformasyonlar

8. Levha tektoniği

9. Karbondioksit

10. Volkanik Faaliyetler

11. Solar Radyasyon

12. 1.YERKÜREDE BUZULLAŞMA Pleistosen’de yeryüzünde farklı süre ve şiddetlerde birbiri ardı sıra tekrar eden soğuk ve sıcak iklim koşullarının etkisi altında kalarak buzul ve buzularası dönemler yaşanmıştır. Ancak bu ilk değildir.

13. Paleozoik ve öncesinde belirgin buzullaşma etkinlikleri vardır. Daha sonraki dönemler ise Buzullaşma için daha sakin hatta sıcak ve kurak dönemler olmuştur. Ancak pliosen sonlarından itibaren kuvaternerde buzul ve buzularası dönemler ile devam etmiştir.

14. 1.1. Kuvaterner öncesi buzullaşma Dünya da Kuvaterner öncesi 4 büyük buzullaşma periyodu yaşamıştır. Bunlarda ikisi prekambriyen dönemde gerçekleşmiştir Bunlar Huronian ve cryogenian Buzullaşmalarıdır. Huronian Buzullaşması Paleo-proterozoik Cryogenia ise Neo-proterozoik dönemde meydana gelmiştir ve iki buzul maksimumu içermektedir.

15. a- Paleozoik Diğer iki buzullaşma periyodları ise Paleozoik içinde olmuştur. Bunlar Erken paleozoik’de And-sahra’dir (ordovisyen,silüriyen). Geç paleozoik ise karoo’ dir. (Karbonifer,Permiyen)

16. b-Mesozoik Mesozoik içinde de sıcak ve soğuk dönemler olmuştur. Özellikle kretase ve jura genel anlamda soğuma eğilimli bir karakter göstermiştir. Ancak soğuk iklim koşulları küresel boyutta Buzullaşmalara neden olacak düzeylerde olmamıştır.

17. c-Tersiyer Tersiyerde soğuk iklim koşullarının zayıf olmasından dolayı buzullar gelişme gösterememiştir. İklim Bu dönemde Sıcaktır.

18. 2. Kuvaterner buzullaşması Kuvaterner genel jeolojik kronolojinin en kısa dönemi olmasına rağmen Dünya için çok önemli gelişmelere sahne olan bir dönemdir. Bu dönemin ayrı bir zaman aralığı olarak belirlenmesinde iki önemli sebep vardır. Bunlardan biri insanın ortaya çıkması diğeri ise soğuk ve sıcak iklim koşullarıdır. İklim değişikliğine bağlı olarak buzullarda kuvaterner için son derece önemlidir.

19. Kuvaterner buzullaşması kabaca günümüzden 2.6 milyon yıl önce başlamış ve pleistosen içince çok sayıda soğuk iklim koşullarının etkili olması ile holosen başına kadar etkinliğini sürdürmüştür. Kuvaterner’de Dünya’da 20 den fazla kez, buzullaşma için uygun iklim koşullarının etkili olduğu belirlenmiştir.

20. 2.1. Nedenleri • Kuvaterner buzullaşmasının meydana gelmesinde temel olarak belirli dönemlerde genelde periyodik olarak • Yeryüzünün güneşten yeteri kadar enerji alamaması • Buna bağlı olarak soğuk iklim koşullarıdır.

21. 3. Buzul ve buzularası dönem Pleistosen buzul çağı çok sayıda sıcak ve soğuk iklim koşullarının ardalanmalarını içermektedir. Pleistosen büyük buzul çağı olarak bilinmesine karşın buzullaşma kısa aralıklarla sıcak iklim koşullarının etkin olması ile kesintilere uğramıştır. Buna stadial ve interstadial denir.

23. 3.1. Biber Glasiyasyonu Biber buzullaşmaları pliosenin ikinci yarısından itibaren iklimin soğuması ile yüksek enlemlerde bölgesel olarak başlayıp giderek yaygınlaşmıştır. Geniş bir zamanda birbiri ardı sıra etkili olan soğuk dönemler biber buzullaşması olarak tanımlanmıştır.(2.6 Milyon yıl önce) Biber 1,2,3 buzullaşmaları ve her bir buzullaşmada stadial ve interstadialler olmuştur. Bunlarla beraber çok sayıda buzul çağı ortaya çıkarmıştır.(13 tane)

24. 3.2. Tuna Glasiyasyonu Alplerde yapılan buzul araştırmaları ve akdeniz deki çökeller içindeki denizel fauna analiz sonuçlarına göre 1.990 ve 1.630 yıl aralığında Tuna 1 buzullaşması 1.540-1.270 milyon yıl zaman aralığında da tuna 2 olmuştur. Daha çok Kuzey Avrupa'da etkilidir.

26. 3.2. Günz Glasiyasyonu Günz glasiyali 5 buzul çağından oluşmaktadır. 1.180-0,820 milyon yıl zaman aralığında tarihlendirilmektedir. Buzul çağlarının her biri ortalama 9o bin yıllık periyotlarla tarihlendirilmiştir.

27. 3.3 Mindel Glasiyasyonu Bu dönemde 4 glasiyel maksimumu etkilidir. Günümüz öncesi 730-429 bin yıl periyodunda etkili olmuştur. Sadece örtü değil dağ buzullarıda vardır. Yapılan araştırmalar sonucu Mindel buzullaşmasının Kuzey Amerikanın tamamını Batı ve Orta Afrikada Avustralyadaki geniş alanlarda uzun süre etkili olduğu anlaşılmaktadır.

29. 3.4. Riss Glasiyasyonu Günümüzden önce 347- 248 bin yılları arasında Kuzey yarım kürede geniş alanları etkisi altına alarak gelişmiştir.

30. 3.5. Würm Glasiyasyonu Günümüzden yaklaşık 110 bin yıl önce başlamış ve 10 bil yıla kadar devam etmiştir. Yaşanan son buzul çağıdır. 2 önemli buzul maksimumu vardır würm 1 ve würm 2 (30 bin yıl önce)’dir Bu dönemde de stadial ve interstadial dönemler vardır.

31. Bu dönemde yeryüzün %27 si buzullarla kaplanmış yaklaşık 70 milyon km³ hacime ulaşmıştır. Bu dönemde buzular kuzey Amerika ile Avrupa ve Asya’nın kutup bölgelerinden orta enlemlere kadar yayılan alanlar geniş buzul örtüsü ile kaplanmıştır. Türkiyede ise Kuzey anadolu Dağları, Toroslar ve Yüksek volkanik dağlar Türkiyedeki buzullaşmanın olduğu yerler sayılabilir.

32. 4. Güncel Buzullar Yeryüzündeki güncel buzulların önemli bir bölümü yüksek enlemlerde örtü buzulu olduğu daha sınırlı olarakda orta ve alçak enlemlerdeki yüksek dağlarda bulunan ve yükseltiye bağlı olarak varlıklarını korumuş dağ ve örtü buzulları olduğunu görürüz. Kuzey ve güney kutup bölgelerindeki buzullar polar bölgelerdeki buzullar olarak sınıflandırılmıştır.

33. Arktik bölgeden uzaklaştıkça buzullar dağ buzulu türünde ve yükseltinin kontrolünde varlıklarını korudukları görünür. Bunların yayılışında en önemli özellik yükselti karasallık denizellik etkisidir.

34. 4.1. Arktik buzullar

35. Kuzey kutup noktasındaki buzullardır teknolojinin gelişmesi ile birlikte buzul değişimleri daha iyi gözlemlenmiştir.

36. 4.2. Grönland buzulu

37. Yeryüzünün en önemli buzul kütlelerinden biridir. Buzul kalınlığı merkezi noktasında 3200 m kalınlığı geçer. Son yıllarda küçülmeye başlamıştır.

39. 4.3. Antarktika buzulu

40. Alansal ve hacimsel bakımdan yeryüzünün halen en büyük örtü buzuludur.%98’i Buzullarla kaplıdır. Hem kara hem deniz içinde gelişme göstermiştir.

41. 4.4.Avrupadaki buzullar İzlanda Slovenya Norveç Karadağ Almanya Romanya Fransa Bulgaristan Avusturya Polonya İspanya Rusya İtalya Türkiye

42. 4.5. Asyadaki buzullar Himalayalar Tanrı dağları (kırgiztan) Altaylar Kafkaslar Urallar

43. 4.6. Kuzey Amerika Buzulları Kuzey buz denizindeki adalar Alaska Dağları Kayalık Dağları (Kanada) ABD (Utah,kolorado vs.) Meksika daki volkanik dağlar

44. 4.6. Güney Amerika Buzulları Venezuela Kolombiya Ekvador Peru Bolivya Arjantin Şili

45. 5.Türkiyedeki Buzullar Türkiye de buzul jeomorfolojisine ait örnekler Çok büyük oranda Würm buzullaşmasına aittir. Würm buzullaşması kendinden önceki Buzul jeomorfolojisini büyük oranda tahrip etmiştir. Türkiye deki buzullar Son glasyel dönemde gelişmiştir. Ancak klimatik maksimum dönemlerinde buzullar geri çekilmiştir. Sonraki soğuk dönemlerde ise gelişerek geniş alanlara yayılmış ancak geçen zamanla küçülmeye başlamıştır.

46. 5.1 Türkiye deki güncel buzullar B.Volkanik Dağlardaki Buzullar Ağrı Dağı Süphan dağı Erciyes Dağı A.Kıvrımlı Dağlardaki Buzullar • Doğu karadeniz dağlarındaki -Rize dağları, Altıparmak dağları, Bulut dağları , Gavur dağları ,Giresun dağ • Orta Toroslardaki Aladağlar , Bolkar Dağları • Güneydoğu Toroslardaki Sat (İkikaya) Dağları, Cilo (Buzul) Dağı, Kavuşşahap Dağları

47. Türkiye deki buzul dağları

48. Neandertal

49. Hakan DAĞDEVİR Teşekkürler…