Modernisering van leerarrangementen

1. Modernisering van leerarrangementen M.J.M. van den Berg

2. Aanleiding • Maatschappelijke veranderingen leiden tot nieuwe, andere behoeften aan kennis, manieren van leren en manieren van onderwijs. • Traditionele schoolse arrangementen zijn daarvoor niet toereikend; er is wat nieuws nodig.

3. Vraagstelling • Welke mogelijkheden zijn er om combinaties van schools buitenschools leren te realiseren? • Welke betekenis heeft dit voor de rol van de lerende, de leraar, de organisatie van het leren en de overheid?

4. Begrippenkader • Leerarrangement: samenspel van lerende, ‘leraar’ en leerorganisatie, gericht op leerdoelen. • Leercontexten: traditionele school, non-formeel en informeel. • Strategieën: vervlechten, verbinden en stapelen.

5. Aanpak • 24 individuele interviews over leerloopbanen • Inventarisatie 54 praktijkvoorbeelden (B&A) • Review van 13 scenariostudies (MGK) • Bundeling van de bevindingen • Nadere reflectie

6. Interviews over leerbiografieën • Leren gebeurt een leven lang, binnen- en buitenschools. • Kritiek op schools leren betreft vooral ‘sociale vaardigheden’. • Diverse personen kunnen de lerende stimuleren met rust, vertrouwen, regels, hulp, tijd, geld e.d. • Buitenschools leren betreft vaak beroepscompetenties, persoonlijkheidsvorming, communicatieve vaardigheden.

7. Inventarisatie praktijkvoorbeelden (1) • Alternatieven in de context van de school: • Aansluiten bij jeugdcultuur (bijv. Slash 21) • Praktijkleren in de school brengen (bijv. leerwerkplekkenstructuur) • Samenwerken met andere instanties t.b.v. contacten lerenden en ‘externen’ (bijv. Industrial Design) • Ict in de school brengen (bijv. CIAO) • Specifieke begeleiding van de lerende (bijv. mentoring voortijdig schoolverlaters)

8. Inventarisatie praktijkvoorbeelden (2) Non-formele arrangementen: • Vervangende arrangementen (bijv. particulier onderwijs) • Complementaire arrangementen (bijv. Kids for Animals, Nemo) Informeel leren: • Leren op straat, in de speeltuin, via tv/pc en bij reizen

9. Review van scenario’s • Waardendimensies: • Onderwijs wel/geen betekenis voor de sociale samenhang? • Uniek individu of sociale institutie? • Particulier initiatief of overheidssturing? • Verschillen tussen leerlingen tegengaan of accepteren? • Sturingsstrategieën: • Krachtige centrale interventie versus • Decentrale, netwerkachtige aanpak

10. Conclusies • Het leren binnen en buiten de school worden steeds meer gecombineerd. • Zowel lerenden als leraren en andere ‘ondersteuners’ vervlechten, verbinden en stapelen leercontexten tot nieuwe trajecten. • De leraar is steeds meer ook begeleider, coach, ontwerper, ontwikkelaar, teamwerker. • De leraar staat niet alleen als ondersteuner. • De lerende is vaak weinig planmatig als ontwerper van zijn/haar leerloopbaan; de leraar helpt.

11. Reflectie/aanbevelingen (1) • Bij de ‘lerende’: • Competentiekaarten • Nieuwe vormen van beoordelen, toetsen en examineren • Andere bekostiging

12. Reflectie/aanbevelingen (2) Bij de ‘leraar en andere ondersteuners’: • Andere competentiestructuur • Andere kwalificatiestructuur • Andere opleidingenstructuur

13. Reflectie/aanbevelingen (3) • Bij de organisatie van het leren: • Flexibilisering van de organisatie van leerprocessen • Samenwerken in interdisciplinaire teams • Aanpassen van de infrastructuur

14. Reflectie/aanbevelingen (4) • Voor de overheid: • Leren binnen en buiten de school stimuleren met een samenhangend programma waarin genoemde instrumenten worden ontwikkeld Hiertoe: • Verder dereguleren • Opheffen wettelijke belemmeringen • Ontwikkelwerk bevorderen • Onderzoek naar effecten

15. Vragen? Zie ook: www.onderwijsraad.nl