DEMANS

1. DEMANS Prof. Dr. KAYNAK SELEKLER Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Emekli Öğretim Üyesi

2. GPs' attitudes, awareness, and practice regarding early diagnosis of dementiaShamai et al,British Journal of General Practice, 2010;60,:e360-e365(6) 8 BÖLGEDEKİ 1011 GP’nin DEĞERLENDİRMESİ: YAŞLI GP’ler: DEMANS TANISI ve HASTAYA VERİLECEK TAVSİYELER HAKKINDA EMİN. FAKAT, ERKEN TANININ FAYDASI HAKKINDA ŞÜPHELİLER ve DEMANSLI HASTALARA YAPILAN HARCAMALARIN –ELDE EDİLEN YARARA GÖRE- KAYNAK İSRAFI OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYORLAR GENÇ GP’ler: DAHA OLUMLU YAKLAŞIYORLAR ve HASTANIN YAŞAM KALİTESİNİ ARTIRMAK İÇİN DAHA FAZLA ŞEYLER YAPILMASINI GEREKTİĞİNİ DÜŞÜNÜYORLAR. GENEL OLARAK GP’LER: DEMANS HAKKINDA TEMEL ve KALİTELİ EĞİTİM VERİLMEDİĞİNİ ve DEMANS HAKKINDA Kİ BİLGİLERİNİN AZ OLDUĞUNU BELİRTİYORLAR.

3. ALZHEIMER HASTALIĞI • GENELEKSEL BİR HASTALIK MI? • YAŞLANMANIN ABARTILI BİR SONUCU MU?

4. Herkes uzun yaşamak istiyor; ama kimse yaşlanmak istemiyor J Swift 1667-1745

5. YAŞLANMADAN AKILLANMAYI ÇOK İSTERDİM Bernard Shaw

6. DEMANS • HASTANIN SOSYAL VE MESLEKİ YAŞANTISINI ETKİLEYECEK ve ESKİ YAŞANTISINA GÖRE GERİLEMEYE YOL ACACAK DERECEDE KOGNİTİF (BİLİŞSEL) FONKSİYONLARDA İLERLEYİCİ BOZULMA

7. Eğer insan ömrü uzamasaydı Alzheimer Hastalığı tıp literatüründe ender rastlanan ilginç bir hastalık olarak kalacaktı. Konrad ve Ulrike Maurer

8. ABD’de 65 yaş üzerindeki insanların sayısı > 65 yaş üstü insan sayısı (milyon) Yıl

9. Avrupa'da ve dünyada yaşam süreleri Yaşlı nüfus halen 600 milyon 2050 yılında 2 milyar olacak

10. Türkiye’de Doğumda Beklenen Yaşam Süreleri ve Gelecek İçin Tahmini Değerler (1960 – 2030)

11. DÜNYA ÇAPINDA YAPILAN BİR ÇALIŞMADA, HALEN KABACA 24.3 MİLYON DEMANS HASTASI OLDUĞU VE HER YIL 4.6 MİLYON YENİ OLGU EKLENDİĞİHESAPLANMIŞTIR BU RAKAMLARHER 7 SANİYEDE BİR YENİ DEMANS VAKASIEKLENDİĞİ ANLAMINA GELMEKTEDİR. DEMANS HASTASI SAYISININ HERHANGİ BİR ÖNLEYİCİ VEYA İYİLEŞTİRİCİ TEDAVİ YÖNTEMİ GELİŞTİRİLMEDİĞİ TAKDİRDE, 2040 İTİBARİYLE 81.1 MİLYONOLMASI BEKLENMEKTEDİR. Lancet. 2005 ; 366: 2112–2117

13. DEMANSLARIN SINIFLANDIRMASII. PRİMER DEGENERATİF DEMANSLARA. Temporoparietal tutuluma yatkınlık ALZHEİMER HASTALIĞIB. Frontotemporal tutuluma yatkınlık FRONTOTEMPORAL DEMANSLAR: PİCK HASTALIĞI FRONTAL LOB DEGENERASYONU FTD+AMYOTROFİK LATERAL SKLEROZ KORTİKOBAZAL DEGENERASYON DİĞERLERİ

14. C Subkortikal tutuluma yatkınlık HUNTİNGTON HASTALIĞI PROGRESİF SUPRANUKLER PARALİZİ SHY-DRAGER SENDROMU MULTİPL SİSTEM ATROFİSİ WİLSON HASTALIĞI PROGRESİF SUBKORTİKAL GLİOSİS HALLORVARDEN SPATZ HASTALIĞI NÖROAKANTOSİTOSİS STRİATONİGRAL DEGENERASYOND. Diğer yerleşim veya tipte demanslar LEWY CİSİMCİKLİ DEMANS PARKİNSON HASTALIĞI ve DEMANS

15. II.VASKÜLER DEMANSLARMULTİ-İNFARKT DEMANSSTRATEJİK OLARAK YERLEŞMİŞ İNFARKT ve DEMANSSUBKORTİKAL KÜÇÜK DAMAR HASTALIĞI Laküner durum Binswanger HastalığıİSKEMİK HİPOKSİK DEMANSMİKST TİP DEMANS

16. III. SEKONDER DEMANSLAR NORMAL BASINÇLI HİDROSEFALİ METABOLİK BOZUKLUKLAR Karaciğer yetmezliği Hipotiroidi, Hipertiroidi Cushing hastalığı Böbrek yezmezliği, dializdemans BESLENME BOZUKLUKLARI Vitamin (B1; B12 ) yetersizlikleri İNTOKSİKASYONLAR Kronik ilaç alımı Alkol Endüstriyel - çevresel toksinler

17. İNFEKSİYONLAR Creutzfeldt-Jacob hastalığı Borelia Nörosifiliz AIDS Herpetikensefalopati Diğer infeksiyonlar BEYİN TÜMÖRLERİ TRAVMA PARANEOPLASTİK SENDROM IV. DİĞER DEMANSLAR

18. ALZHEIMER HASTALIĞI’nda ETKİLENEN ALANLAR BİLİŞSEL İŞLEVLER DAVRANIŞ GÜNLÜK YAŞAM İŞLEVLERİ

19. KOGNİTİF FONKSİYONLAR • HAFIZA • DİKKAT • LİSAN • YÜRÜTÜCÜ FONKSİYONLAR • GÖRSEL UZAYSAL BECERİLER • PRAKSİ (DÜŞÜNSEL BÖLÜM)

20. HAFIZA OLUŞTURMA • 1. KAYIT-PEKİŞTİRME • 2. DEPOLAMA (SAKLAMA) • 3.HATIRLAMA (GERİ ÇAĞIRMA)

21. Alzheimer Hastalığının Klinik Evreleri

22. ALZHEIMER: KLİNİK TABLO

23. BİLİŞSEL YAŞAM AKTİVİTELERİ DAVRANIŞSAL

24. BİLİŞSEL YAŞAM AKTİVİTELERİ DAVRANIŞSAL

25. Demansta küme semptomları Agresif davranışlar Fiziksel agresyon Verbal agresyon ‘Ajitasyon’ Uyku bozuklukları Tekrarlayan hareketler ‘Apati’ Kesilme İlgi Azlığı Motivasyon yokluğu Halusinasyonlar Hezeyanlar Üzüntü Ağlamalar Ümitsizlik Öz güvende azalma Anksiyete Suçluluk ‘Psikoz’ ‘Depresyon’

27. PATOLOJİ 1.SENİL PLAKLAR 2.NÖROFİBRİLER YUMAKLAR 3.NÖRON KAYBI 4.SİNAPS KAYBI 5.GRONULOVAKUOLER DEJENERASYON 6.ARTERİOSKLEROTİK DEĞİŞİKLİKLER

28. PATOLOJİK DEĞİŞİKLİKLER

31. ALZHEIMER TANISI • Hasta hikayesi • Fizik ve nörolojik muayene • Laboratuvar testleri • Görüntüleme yöntemleri • Nöropsikolojik testler • Tanı kriterleri(DSM-IIIR tanımı, NINCDS-ADRDA ve DSM-IV tanı kriterleri)

32. Demans hastasının değerlendirilmesinde kullanılacak rutin testler: • Tam kan sayımı • Serum elektrolitleri • Glukoz, BUN/kreatinin • Serum vitamin B12 seviyesi • Depresyon taraması • Karaciğer fonksiyon testleri • Tiroid fonksiyon testleri

33. DSM-IV kriterlerine göre Alzheimer tipi demans (American Psychiatric Association, 1994) • Birden çok alanda kognitif kayıp gelişmesi • Hafıza bozuklukları • Aşağıdakilerden en az bir tanesi • Afazi • Apraksi • Agnozi • Planlama, organizasyon, sıralama gibi eksekütif fonksiyonlarda bozulma • Yavaş, ilerleyici kognitif ve fonksiyonel gerileme ile giden bir seyir • Hastanın sosyal ve mesleki yaşantısını etkileyecek ve eski yaşantısına göre gerilemeye yol açacak bir kayıp • Diğer demans nedenleri ekarte edilmiş olacak (tıbbi, nörolojik, psikiyatrik)

36. ALZHEIMER’in ERKEN TANISI -GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ MRI, fMRI, PET(FDG, PIB,FDDNP ) -BOS TETKİKİ BETA AMİLOİD ve TAU DÜZEYLERİ -APOE TAYİNİ -NÖROPSİKOLOJİK TESTLER 36

37. AH ve KONTROLLERDE PIB

38. AH,HKB ve KONTROL’LERDE PIB

39. FDDNP ile PET “2-(1-{6-[(2-[F-18]fluoroethyl)(methyl)amino]-2-naphthyl}ethylidene)malononitrile (FDDNP)”

40. TEDAVİ EDİLEBİLİR DEMANS NEDENLERİ Depresyon Vaskülerdemans İlaç, toksinler,alkol Kafa içi yer kaplayan oluşumlar Anoksi Kafa travması Normal basınçlı hidrosefali İnfeksiyonlar (Sifiliz, memenjitler, ensefalitler) Beslenme bozuklukları-Vitamin yetmezlikleri (B1, B12, Folik asit yetmezlikleri) Metabolik bozukluklar (Hipotiroidi, renal hastalıklar, Karaciğer yetmezliği

41. AH'nda Potansiyel Tedavi Sonlanım Noktaları İyileşme Sabit kalma Fonksiyonel kapasite Hastalık seyrinin yavaşlaması Tedavi Semptomatik faydalanma Hastalığın seyri Zaman

42. HAFİF-ORTA EVRE AH İLAÇ TEDAVİSİ ASETİLKOLİNESTERAZ İNHİBİTÖRLERİ Donepezil (5 mg, 10 mg ) Rivastigmine (1.5mg, 3 mg,4.5mg,6mg) Galantamine (8 mg, 12 mg)

43. ORTA-AĞIR EVRE ALZHEİMER HASTALIĞI İLAÇ TEDAVİSİ NMDA RESEPTÖR ANTAGONİSTLERİ Memantin 10 mg KOMBİNASYON TEDAVİSİ Asetilkolinesteraz inhibitörleri+memantin

45. Yaşlılık unutkanlığı ve Alzheimer Hastalığı ayırt edilebilir mi? Her zaman bu ayırım yapılamayabilir; ancak bazı ipuçları vardır: • Hafıza, • yeni bilgilerin kaydedilmesi • bilgilerin pekiştirilip saklanması (depolama) ve • kaydedilip depo edilen bu bilgilerin gerektiğinde geri çağrılıp hatırlanması şeklinde çalışır • Alzheimer hastaları, hastalığın beyinde tahribat yaptığı yere bağlı olarak, yeni şeyler öğrenemezler, yeni hafıza oluşturamazlar. Fakat uzak hafızaya ait eski bilgiler, olaylar hatırlanabilir

46. Yaşlılık unutkanlığı ve Alzheimer Hastalığı ayırt edilebilir mi?(2) • Unutkanlığı olan bir yaşlı kişi, • günlük hayatında yeni şeyler öğrenebiliyorsa, • unutkanlık günlük hayatını etkilemiyorsa, • ilerleyici değilse, unutkanlığı muhtemelen Alzheimer hastalığına bağlı değildir. • Şüpheli durumlarda bir uzmanın unutkanlığı olan kişiyi incelemesi uygundur.

47. Yaşlı Bireylerde Yapılan Epidemiyolojik Çalışmalarda Bildirilen Risk Faktörleri • Yaşlanma • Cinsiyet • Depresyon • Kafa travması / bilinç kaybı • Düşük eğitim düzeyi Vasküler risk faktörleri: • ApoE4 • Serum homosistein yüksekliği • Hipertansiyon • Diabetes mellitus • Ateroskleroz • İnme • Kolesterol yüksekliği • Diyette yağ alımı • Sigara • Alkolizm

48. ALZHEIMER’İ ÖNE ALAN FAKTÖRLER VASKÜLER RİSK FAKTÖRLERİ METABOLİK BOZUKLUKLAR GENETİK ve ÇEVRESEL FAKTÖRLER DEPRESYON ENFLAMASYON DİĞERLERİ? (Alzheimer’in başlangıcının 5 yıl ertelenebilmesi durumunda hastalık prevelansı %50 azalacaktır.) 48 48

49. Risk factors for ischaemic and intracerebral haemorrhagicstroke in 22 countries (the INTERSTROKE study):a case-control study O’Donnell MJ,et al. www.thelancet.com Vol 376 July 10, 2010 MART 2007 ve NİSAN 2010 YILLARI ARASINDA 22 ÜLKEDE 3000 HASTA ve3000 KONTROL DA YAPILAN “INTERSTROKE” ÇALIŞMASINDA 10 RİSK FAKTÖRÜ “STROKE” GELİŞMESİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLİYOR.

50. 10 RİSK FAKTÖRÜ • HİPERTANSİYON • SİGARA • DİYABET • OBESİTE • PSİKO-SOSYAL STRES • DEPRESYON • DİYET • DÜZENLİ FİZİKSEL AKTİVİTE • ALKOL ALIMI (Ayda 1-30 kadeh / 30 kadehten çok) 10. KARDİYAK NEDENLER