Lënda : EKONOMIA E NDERMARRJES

1. FAKULTETI I SHKENCAVE TE APLIKUARA TE BIZNESIT - PEJE Ndërmarrja, Tregu, Konkurrenca dhe Teknologjia Lënda: EKONOMIA E NDERMARRJES Driton Sylqa Mars, 2012 Pejë

2. Ndërmarrja dhe trajtimi shkencor i saj • Organizata nuk eshte kategori e veçantë shkencore; • Me çfare lloj problematike merret organizata? • Organizata trajtohet dhe studiohet ne baze të metaforave organizative; • Çka është metafora? • Cilat janë metaforat organizative?

3. Metaforamekanike • Pershkrim i organizates sikur ajo të ishte një makinë • Cilat jane tiparet e kesaj metafore: • Saktesia / preciziteti; • Disiplina; • Rigoroziteti; • Normat dhe rregullat; • Hierarkia e theksuar; • Centralizim i autoritetit; • Ndarja e puneve; • Specializimi i punetoreve; • Pershtatja e njeriut ndaj makines;

4. MetaforaOrganike / Biologjike • Pershkrim i organizates sikur ajo te ishte organizem i njeriut; • Cilat jane tiparet e kesaj metafore: • Koordinim perfekt i brendshem; • Aftesi per pershtatje ndaj ambientit; • Njeriu i pari pastaj teknologjia; • Strukture fleksibile dhe te adaptueshme; • Decentralizim te autoritetit; • Autonomi dhe liri e te vepruarit per punetore; • Pak rregulla / norma te shkruara; • Vendimarrje me pjesemarrje;

5. Metafora e Trurit • Pershkrim i organizatës sikur ajo të ishte truri i njeriut; • Cilat janë tiparet e kesaj metafore: • Modifikimi konstant i sjelljeve; • Aftesia per t’u permiresuar vazhdimisht; • Aftesia per te menduar dhe per te mesuar; • Eliminimi i praktikave te dobeta; • Memorimi i pervojave te mira; • Ndertimi i sistemit te mbrojtjes / imunitetit; • Strukture fleksibile me pak nivele; • Projektimi i puneve per te motivuar punetoret;

6. Tregu • Ndërmarrja është pjesë e tregut dhe vepron sipas interesit të vet; • Tregu definohet si vendi ku shitësit i ekspozojnë mallrat e tyre ndërsa blerësit vijnë për të blerë mallra për ti plotësuar nevojat e tyre; • Sipas Smith, tregu është dorë e padukshme e cila rregullon çmimet dhe kualitetin e produkteve, me kusht që atje të ekzistojë konkurrenca e lirë: • Bukëpjekësi të gatuajë bukë të mirë • Birraria të bëjë birrë të mirë, etj.

7. Tregu Tregu = vendi ku blerësit dhe shitësit e mallrave/shërbimeve takohen dhe bien në ujdi për çmim i cili është i pranueshëm për të dyja palët.

8. Tregu Ndërmarrja duhet të dijë për: • Llojet/tipet e tregut qe ekzistojnë • Shkallën e zhvillimit të tyre dhe • Ndërvarësinë në mes të tregut dhe zhvillimit të teknologjisë

9. Ndërmarrja, tregu, konkurrencadheteknologjia Nga aspekti i ekonomisë shoqërore tregu vështrohet si sistem i shpërndarjes së resurseve. Tregu drejton/orienton qeverisjen e çmimeve duke bërë harmonizimin në mes ofertës/prodhuesit dhe kërkesës/konsumuesit.

10. Tregu Tregu mund të jetë: • Nacional • Lokal • Regjional dhe • Global

11. Ofertadhekërkesa Oferta = sasia e mallit/shërbimit e ofruar në treg për një periudhë të caktuar kohore, ku takohen blerësi dhe shitësi. Kërkesa = sasia e mallit/shërbimit të cilin blerësi dëshiron ta ketë dhe është i gatshëm ta paguaj për një çmim të caktuar.

12. Tregu dhe Konkurrenca Oferta dhe kërkesa • Vështrimi i blerësit (fig 5/1-lakorja e kërkesës) • Vështrimi i shitësit (fig.5/2- lakorja e ofertës) • Oferta dhe kërkesa e baraspeshuar

13. Tregusisistemsinjalizues Tregu si sistem sinjalizues (fig 5/4) • Tregu i blerësve • Teprica e ofertës (kur tregu ngopet me produkte) • Shitësit detyrohen ti ulin çmimet • Tregu i shitësve • Teprica e kërkesës • Shitësit rrisin çmimet

14. Ekonomia e treguttëpastërështëutopi • Kur në treg ekziston konkurrenca e plotë,tregu karakterizohet me: • Shumë blerës dhe shitës • Inkuadrim/kyçje e lirë në treg • Informim i plotë • Produkte homogjene (të njejta) • Përshtatja/adaptimi i shpejtë

15. Format e ndryshmetëtregutdhetëkonkurrencës Duke u nisur nga shitësit: • Monopoli • Konkurrenca monopoliste (në treg konkurrojnë shumë ndërmarrje, mirëpo disa nga to I sigurojnë vetës pozicion monopolist) • Oligopoli (numër i vogël i prodhuesve ose shitësve, psh.tregu i benzinës,etj)

16. Format e tregut vështruar nga blerësit Duke u nisur nga blerësit: • Monopsoni (shumë shitës/një blerës) • Konkurrenca monopsoniste (shumë blerës, por shitësit bëjnë dallimin në mes tyre) • Oligopsoni (numër i vogël i blerësve)

17. Rrjedha e zhvillimittëtregut Me rritje të tregut të ndërmarrjes nënkuptojmë rritjen e pjesëmarrjes në treg. Tregu për një produkt e ka ciklin jetësor të atij produkti. (fig 5/5)

18. Cikli jetësor i një produkti në treg • Faza e lancimit- fillimiizhvillimittëri/shitjet e para • Faza e zhvillimit- kërkesarritet, treguzhvillohet • Faza e pjekurisë- kërkesaarrinëpikënmëtëlartëdhepastajfillonrënja/tregungopet me ate produkt • Faza e rënies- kërkesabijederinëzhdukje, andajtregupëratëproduktzhduket. • Eventualishtrritja e sërishme- ripërtëritja e produktittëcaktuar me cilësi/vetitëreja, njëkohësishtfillimiiriizhvillimit.

19. Tregudhezhvillimiiteknologjisë Produktet mund të riprodhohen me teknologji të ndryshme (fig 5/6) Cikli jetësor i teknologjisë (fig 5/6) Disa ndërmarrje me teknologji bashkëkohore, një pjesë të teknologjisë e bartin në vendet në zhvillim/ fuqi të madhe punëtore.

20. Falemnderitpërvëmendjen!