Podział władzy w państwie współczesnym

1. Podział władzy w państwie współczesnym dr Małgorzata Myśliwiec (Uniwersytet Śląski)

5. System polityczny – to ogół organów państwowych, partii politycznych, a także organizacji i grup społecznych (zarówno formalnych, jak i nieformalnych), uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa oraz ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemne stosunki między nimi.

6. Główne elementy systemu politycznego:1. Społeczność, składająca się ze zbieżnych i sprzecznych interesów;2. Organizacje, które reprezentują owe interesy poprzez zdobywanie i sprawowanie władzy lub przez wywieranie na nią nacisku;3. Instytucje władzy państwowej, które posiadają monopol na uzgadnianie poszczególnych interesów, zarówno przy zastosowaniu konsensusu, jak i przymusu, a nawet przemocy;4. Formalne i zwyczajowe normy, regulujące relacje pomiędzy poszczególnymi elementami systemu;5. Ideologie i strategie polityczne, wyznaczające kierunki działania systemów politycznych;6. Organizacje i instytucje międzynarodowe, do których należą poszczególne państwa.

7. Reżim polityczny (definicja szeroka) – to zespół reguł, wartości i zachowań oraz relacji charakteryzujących życie polityczne. Reżim polityczny (definicja wąska) – to układ stosunków pomiędzy władzą ustawodawczą i wykonawczą.(UWAGA: Takie pojmowanie reżimu politycznego odnosi się tylko do systemów demokratycznych, w których wyborcy swobodnie i bezpośrednio decydują o składzie parlamentu, pośrednio zaś o tym, kto obejmie ster władzy wykonawczej. Nie wyklucza to także możliwości wyboru przez elektorat organu władzy wykonawczej. W takim sensie reżim polityczny jest rozumiany jako konkretne rozwiązanie kwestii podziału władzy, traktowanego jako jedna z głównych zasad współczesnej demokracji.)

8. Podział władzy w państwie - Podział poziomy - Podział pionowy

10. Reżim parlamenatrno-gabinetowyJest to system, w którym rząd z premierem na czele jest powoływany przez parlament, przy symbolicznym współudziale głowy państwa. Ponosi również odpowiedzialność polityczną przed parlamentem. Może jednak wnioskować do głowy państwa o rozwiązanie parlamentu i zarządzenie nowych wyborów. Natomiast głowa państwa jest nieodpowiedzialna politycznie.PARLAMENTRZĄDGŁOWA PAŃSTWA(Przykłady: Wielka Brytania, Hiszpania, Włochy)

11. Reżim prezydenckiCharakteryzuje się rygorystycznym podziałem pomiędzy władzą ustawodawczą i wykonawczą. Każdy segment posiada przy tym bardzo silną demokratyczną legitymację, gdyż pochodzi z odrębnych wyborów. Silna pozycja prezydenta wynika przy tym z trzech źródeł: sposobu wyboru, konstytucyjnego zapewnienia długości okresu sprawowania urzędu (brak możliwości skrócenia owego czasu przez parlament) oraz z zastosowania zasady jednoosobowości (monizm egzekutywy).PARLAMENTPREZYDENT(Przykłady: USA, Brazylia, Meksyk)

12. Reżim semiprezydenckiŁączy w sobie cechy zarówno reżimu parlamentarno-gabinetowego, jak i prezydenckiego. Główne cechy to:1. Dualizm egzekutywy;2. Szczególne właściwości prezydenta – a) wybór dokonywany w wyborach lub przez specjalne kolegium na czas konstytucyjnie określony; b) pełni funkcję szefa egzekutywy; c) powołuje premiera i członków rządu, bez konieczności ubiegania się przez ten organ o wotum zaufania w parlamencie; d) może przedterminowo rozwiązać parlament; e) nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed parlamentem; f) jest kreatorem polityki zagranicznej;3. Podwójna odpowiedzialność rządu, który w każdej chwili może zostać odwołany zarówno przez parlament, jak i przez prezydenta.(Przykłady: Francja, Finlandia)

13. Reżim parlamentarno-komitetowy(zwany też: komitetowo-wiecowy, rządów zgromadzenia, konwentu)Wiąże się z zasadą daleko idącej współpracy pomiędzy legislatywą i egzekutywą. Cechy charakterystyczne:1. Kolegialny charakter monistycznej egzekutywy, w której nie występuje zjawisko koncentracji władzy w ręku szefa rządu;2. Brak możliwości rozwiązania parlamentu przed upływem kadencji;3. Wyboru rządu dokonuje parlament, lecz kompetencja ta nie łączy się z możliwością wyrażania wotum nieufności;4. Zakaz łączenia funkcji deputowanego i członka rządu.(Przykład: Szwajcaria)

14. Reżim kanclerskiJest odmianą reżimu parlamentarno gabinetowego. Funkcję szefa rządu pełni w nim kanclerz, który ma silną pozycję ustrojową. Na jego wniosek głowa państwa powołuje i odwołuje ministrów. Praktycznie wyłącznie do niego należy cała władza wykonawcza. Kanclerz odpowiada politycznie przed parlamentem. Cechą charakterystyczną jest także to, że w systemie tym nie można zdymisjonować poszczególnych ministrów, lecz cały rząd. Odbywa się to w trybie konstruktywnego wotum nieufności. Natomiast rola głowy państwa, wybieranej przez parlament lub specjalne zgromadzenie, jest wyłącznie symboliczna. (Przykład: Niemcy)

15. Podział pionowy=Decentralizacja

16. Państwa unitarnePaństwa regionalnePaństwa federalne

19. Województwa: 16 Powiaty: 314 Gminy: 2479

24. Przyporządkuj wybranym państwom nazwy obowiązujących w nich reżimów politycznych.

25. Rozstrzygnij, czy podane niżej zdania są prawdziwe, czy fałszywe. • Hiszpania jest państwem federalnym. • Reżim kanclerski opiera się na przewadze kanclerza jako głowy państwa nad innymi organami władzy. • Powołanie rządu w systemie semiprezydenckim jest wyłączną kompetencją głowy państwa i procedura ta nie wymaga wyrażenia wotum zaufania dla rządu przez parlament. • Premier Hiszpanii, po uprzednim rozpatrzeniu sprawy przez Radę Ministrów i na swą wyłączną odpowiedzialność, może wystąpić z wnioskiem o rozwiązanie Kongresu, Senatu lub Kortezów Generalnych, które postanawia monarcha.

26. Dziękuję za uwagę