OPPFYLLER DAGENS EGENKONTROLL KRAVA I HYGIENEPAKKEN?

1. OPPFYLLER DAGENS EGENKONTROLL KRAVA I HYGIENEPAKKEN? Grete Hamre Norway Pelagic AS

2. Om Norway Pelagic AS • Nytt selskap frå 1. juli 2007 • Samanslåing av: • Domstein Pelagic AS • Global Fish AS • Bergen Fiskeindustri AS • Bernt Hansen Etf: AS • Koralfisk AS

3. Om Norway Pelagic AS forts. • Hovudkontor i Måløy • Salskontor i Ålesund • Tal på tilsette: ca. 750 • Produksjonsverksemder frå Karmøy i sør til Sommarøy i nord • Samla innfrysingskapasitet: 4770 tonn / døgn • Samla filetkapasitet: 87 tonn / time • Produsert kvantum 2. halvår 2007: • Råstoff: 208 000 tonn • Produkt: 176 000 tonn • Produserer hovudsakeleg til eksport (ca. 95 %)

4. Råstoff: • Sild (NVG og NSS) • Makrell • Hestemakrell • Lodde • Vassild / stavsild

5. Produkt • Rundfrosen pelagisk fisk • Makrellfilet • Sildeflaps (butterflyfilet) • Sildefilet med skinn • Skinnfri sildefilet • Bitar av sild

6. Dagens krav til vår produksjon mht. mattryggleik – våre utfordringar • Egenkontroll / HACCP ihht. Kvalitetsforskrift for fisk og fiskevarer av 14. juni 1996 (myndigheitskrav) • BRC (kunde- / marknadskrav) • Spesifikke krav frå kundar / marknader / myndigheiter: • Listeria monocytogenes i makrell til Kina • Listeria monocytogenes i filetprodukt til kundar i Russland • Histamin i sild og makrell

7. Egenkontroll • Krav om egenkontroll sidan 1994 • Ny veileder med fokus på mattryggleik kom i 1998 • HACCP basert på FDA’s HACCP-forskrift for sjømat i USA (21 CFR 123) • Erfaringsmessig mest fokus på konkrete forhold som t.d. bygningsmessige forhold og basiskontrollar • Detaljstyring – ikkje heilheitleg vurdering (ofte lite rom for å bruke sunn fornuft)

8. Røynsle med HACCP i dagens egenekontroll • HACCP blir ofte oppfatta som ”noko vanskeleg” i tillegg til basiskontrollane, ser ofte ikkje på HACCP som integrert i egenkontrollen • HACCP-analysen er til dels ”ferdiglaga” – lite fleksibel • Manglar krav om vurdering av sannsynlegheit for at ei hending inntreff og kva som kan bli konsekvensen dersom det skjer • Analyseskjema blir erfaringsmessig fylt ut meir eller mindre slavisk i tråd med veiledaren • ”Pålagde” kritiske styringspunkt (CCP) ”fordi Mattilsynet har gitt beskjed om det” DET VISER SEG STADIG AT VI PÅ MANGE MÅTAR HAR LANGT IGJEN………

9. Tilnærming til nytt hygieneregelverk – kva informasjon er gitt • Første info på mattilsynet.no i mai 2005 • Antydning av tidspunkt for implementering i Noreg (behandling skulle vere ferdig i god tid før regelverket vart gjort gjeldande i EU) • Presentasjon av arbeidsmetodar i Mattilsynet i mars 2005 • Oppfordring til utarbeiding av bransjestandardar i mai 2005 • Norsk oversetjing av H1, H2 og H3 i mars 2006 • Høyring om forordninga om mikrobiologiske kriterier i juni 2007 • Norsk oversetjing av veiledarar for H1, H2 og HACCP i november 2007 • ”Forskrift som gjennomfører endruinger i forordninger i hygienepakken” (endringar av forordningar som enno ikke har trådt i kraft i Noreg) desember 2007 • Møte i regi av FHL januar 2008

10. Endringar i forhold til dagens situasjon • Endring frå detaljerte krav til rundare formuleringar: som ”om nødvendig”, ”dersom føremålstenleg”, ”egna”, ”tilstrekkeleg”. Det blir i første instans opp til den driftsansvarlige å avgere når dei ulike omgrepa skal nyttast. • Meir grad av målstyring mht. matryggleik enn dei detaljerte bestemmingane i dagens Kvalitetsforskrift – krev at ein set aktivitetane sine inn i ei større samanheng og ser på heilskapen, både bakover og framover i verdikjeda • Dei nye forordringane rettar seg direkte til verksemdene. • Ansvaret for å produsere helsemessig trygge varer er tillagt ”den ansvarlege for næringsmiddelforetaket” • HACCP-basert tilnærming – bruk av Codex Alimentarius sine 7 prinsipp • Rom for ulike tilnærmingar til HACCP avhengig av bransje og type produksjon

11. Endringar i forhold til dagens situasjon forts. • Metodar for å oppfylle krav om HACCP: • Retningsliner for god hygienepraksis vurdert ut frå type produksjon • Generiske HACCP-planer for ein gitt produksjon • Full HACCP-gjennomgang • Større fleksibilitet for verksemdene til å finne praktiske løysingar, men ein må også kunne dokumentere at løysingane er tilstrekkelege for å oppnå målsetninga om produksjon av helsemessig trygg mat • Primærprodusentar må dokumentere at deira aktivitetar tilfredsstiller krav til mattryggleik. For oss vil det bety at fiskebåtane får krav om å dokumentere reinhald og hygiene • Mikrobiologiske retningslinjer (SNT 2002) blir oppheva og erstatta med forordning om mikrobiologiske kriterier for næringsmiddel. Krava er delt i to kategoriar: • Kriterier for næringsmideltrygghet • Hygienekriterier for prosessen

12. Informasjon til bransjane – korleis skal vi finne fram i det nye regelverket ? • Felles generell hygieneforordning for alle typar av næringsmiddelverksemd (H1) – svært omfattande • Felles hygienereglar for produkt med animalsk opprinnelse (H2) – vanskeleg å ”finne att” krava som gjeld for fiskerinæringa • For å få oversikt over kva krav som gjeld for fiskerinæringa må ein difor ”luke ut” alt som ikkje er relevant. • Dei ansverlege ved verksemdene bør ha innsikt i regeleverket som styrer aktivitetane deira, men forordningane slik dei føreligg er vanskelege å finne fram i og å lese. • Det manglat .t.d. innhaldsliste i forordningar og veiledarar, ein må lese gjennom alt for å få oversikt • Alle aktørane innan same bransje må i det minste få same informasjon om og tolking av regelverket som gjeld for bransjen • Kva skjer med Kvalitetsforskrifta? KVEN HJELPER OSS MED DETTE?

13. Utfordringar for Mattilsynet • Mattilsynet må sikre at alle næringar og verksemder blir vurderte etter same malen over heile landet (enhetlig og helhetlig tilsyn) • Meir rom for skjønn kan føre til større fare for forskjellsbehandling sidan regelverket ikkje er så detaljert og konkret som tidlegare • Forodningane set større krav til faglege kompetanse blant inspektørane i Mattilsynet mht å gjennomføre vurderingar i forhold til dei praktiske løysingane den enkelte verksemda veljer.

14. Røynsle mht. forskjellsbehandling frå Mattilsynet si side • Utforming av egenkontrollsystemet, nokre held seg til slavisk til veiledaren medan andre gir rom for fleksibilitet • I forhold ti HACCP-analysen finst det ulike oppfatningar av korleis fare- og risikoanalysen skal utførast, dvs. kva farer som skal vurderast og kva farer det skal utførast risikoanalyse på • Handtering av regelverket for histamin, spesielt mht. prøvetaking (kva er eit parti, kan ein ta ut samleprøver?) • Ulik praksis mht. gjenbruk av isoporkassar • Ulik praksis forbunde med førekomst av parasittar (kveis) • Ulik frekvens for inspeksjonar og revisjonar ved anlegga • Ulike former for rapportering

15. Oppsummering • For ei bedrift med eit ”levande” egenkontrollsystem vil dette langt på veg vere dekkande for det nye hygieneregelverket • Detrte føreset imidlertid at dagens krav knytte til mattryggleik blir overhaldne • HACCP er kanskje den delen det står dårlegast til med, dette viser seg ofte under revisjonar frå ”oppegåande ” kundar • ESA har også bemerka at HACCP i dagens egenkontroll ikkje er tilfredsstillande, verksemdene har for lite fokus og det var heller ikkje utført tilstrekkelege risikoanalysar frå bedriftene si side. TAKK FOR MEG