1 / 33

Zagrożenia zdrowia psychicznego młodzieży w sytuacjach kryzysowych

Zagrożenia zdrowia psychicznego młodzieży w sytuacjach kryzysowych. Aleksander Araszkiewicz Anna Dudzic- Koc Katedra i Klinika Psychiatrii Collegium Medicum UMK. „ Make mental health issues a global priority, after all mental health is an international concern ”

chance
Download Presentation

Zagrożenia zdrowia psychicznego młodzieży w sytuacjach kryzysowych

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Zagrożenia zdrowia psychicznego młodzieży w sytuacjach kryzysowych Aleksander Araszkiewicz Anna Dudzic- Koc Katedra i Klinika Psychiatrii Collegium Medicum UMK

  2. „Make mental health issues a global priority, after all mental health is an international concern” („Niech osiągnięcie zdrowia psychicznego ma ogólnoświatowe pierwszeństwo i będzie przedmiotem międzynarodowego zainteresowania”) Zdrowie psychiczne powinno stać się pierwszoplanowym zagadnieniem polityki globalnej, ponieważ bywa zagrożone przez niekorzystną sytuację polityczną, gospodarczą i społeczną. Sytuacja społeczna może być rozpatrywana zarówno w aspekcie nierównomiernego rozwoju w skali światowej, jak kryzysów w skali poszczególnych państw, wspólnot lokalnych, miejsc pracy, rodzin. Utrata zdrowia psychicznego ma dalsze negatywne następstwa zdrowotne, jak i społeczne czy ekonomiczne. /Światowa Federacja Zdrowia Psychicznego- 2008 r./

  3. Zdrowie psychiczne jest częścią ogólnego zdrowia i oznacza nie tylko stan niewystępowania zaburzeń czy chorób psychicznych, lecz także posiadanie potencjału psychicznego (umiejętności oraz postaw osobistych i społecznych), które: umożliwiają człowiekowi zaspokajanie swoich potrzeb, osiąganie sukcesów, czerpanie radości i satysfakcji z życia, zwiększają jego zdolność do rozwoju i uczenia się, radzenia sobie ze zmianami i pokonywania trudności, sprzyjają nawiązywaniu i utrzymywaniu dobrych relacji z innymi ludźmi oraz aktywnemu udziałowi w życiu społecznym”

  4. MŁODZIEŻ W KRYZYSIE • Lindemann i G. Caplan(1984) podkreślają, iż kryzysemocjonalny jest przeszkodą na drodze do ważnych dla jednostki celów życiowych, a dotychczasowe sposoby radzenia sobie są nieskuteczne; towarzyszy temu okres dezorganizacji. • Wyróżnia się: kryzysy rozwojowe (normatywne) - obecne w rozwoju każdej ludzkiej jednostki i ludzkich wspólnot oraz kryzysy sytuacyjne (losowe, traumatyczne) - związane z zaistnieniem szczególnie trudnych sytuacji, odbieranych subiektywnie przez jednostkę jako przekraczające jej możliwości poradzenia sobie.

  5. MŁODZIEŻ W KRYZYSIE • Zagrożenia związane ściśle z okresem dojrzewania to: • lęki, • zaburzenia odżywiania, • zachowania destrukcyjne i autodestrukcyjne (agresja), • nadużywanie substancji psychoaktywnych • depresja. • Zachowania te mogą być przejawem destruktywnych rozwiązań kryzysów emocjonalnych.

  6. PRZEMOC WŚRÓD MŁODZIEŻY • Od początku lat 90. obserwuje się tendencję wzrostową w zakresie rozbojów i wymuszeń, bójek i pobić oraz uszkodzeń ciała. Wiek sprawców przestępstw jest coraz niższy. • U młodzieży przejawiającej tego typu zachowania najczęściej rozpoznanej się: • zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), • zaburzenia zachowania, • zaburzenia opozycyjno-buntownicze. (Tsirigotis, Gruszczyński, Florkowska, 2005)

  7. AGRESJA I AUTOAGRESJA • Czynniki wpływające na uczenie się zachowań agresywnych: • przemoc stosowana przez ojca, • oswajanie się z okrucieństwem poprzez programy telewizyjne i gry komputerowe, • wzmacniane w szkole akty przemocy (bierne przyglądanie się innych uczniów). • Wyniki badań nad młodzieżą gimnazjalną w Łodzi (gr. dostosowanych i niedostosowanych społecznie): • 80% dziewcząt niedostosowanych społecznie przejawia tendencję do krzywdzenia siebie i samouszkodzeń; • dziewczęta całej badanej grupy uzyskały wyższe od chłopców wskaźniki nasilenia nieuświadomionych skłonności agresywnych; • dostosowane społecznie dziewczęta uzyskały wyższe niż chłopcy wyniki w skali słownego wyrażania agresji; • wśród chłopców - wyniki w zakresie nasilenia skłonności agresywnych nie różnią się w badanych grupach. (Pisanko, 2005)

  8. BADANIE 1445 UCZNIÓW SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH(A. Gmitrowicz, A. Lewandowska) • W badanej grupie 21,9% uczniów doświadczyło przemocy fizycznej o zdefiniowanym nasileniu. • 27,2% chłopców i 13,1% dziewcząt. BADANI, KTÓRZY DOŚWIADCZYLI PRZEMOCY FIZYCZNEJ (DPF): • byli 4 razy częściej leczeni psychiatrycznie • ½ intensywnie piła alkohol • 3 razy częściej używali substancji psychoaktywnych (SPA) i uciekali z domu w porównaniu z badanymi BPF, • 2/3 adolescentów wagarowało, • 62% miało problemy z uczeniem się.

  9. W rodzinach osób z DPF: • najczęściej występowało nadużywanie SPA (51,13%), • 1/5 potwierdzała zaburzenia psychiczne oraz samouszkodzenia w rodzinie, • co 6 potwierdzał występowanie prób samobójczych u bliskich, • co 4 z nich doświadczył przemocy psychicznej ze strony najbliższych.

  10. RODZAJE NASTĘPSTW DOŚWIADCZANIA PRZEMOCY W GRUPIE DPF A. Gmitrowicz, A. Lewandowska

  11. KOSZTY EMOCJONALNE DOŚWIADCZANIA PRZEMOCY • W grupie młodzieży DPF stwierdzono: • większe trudności w wyrażaniu emocji, zwłaszcza tzw. negatywnych (za ich uzewnętrznianie często były karane np. jako zbyt słabe, nie zasługujące na miano mężczyzny), • brak wiary we własne siły oraz poczucia realnego wpływu na bieg zdarzeń (ponieważ świat oceniają jako niesprawiedliwy i zagrażający, cechuje je na ogół niska motywacja osiągnięć), • bardzo niski poziom poczucia własnej wartości.

  12. A. Gmitrowicz, A. Lewandowska

  13. KOSZTY EMOCJONALNE DOŚWIADCZANIA PRZEMOCY • Wielu autorów zgodnie wyróżnia wśród skutków psychicznych doświadczanej przemocy: • wyższy poziom pobudzenia emocjonalnego w odpowiedzi na sytuacje trudne; trudniej ulega ono wygaszeniu - w konsekwencji występuje spiętrzanie afektu, • nadwrażliwość i nadruchliwość. • Niektórzy badacze wyróżniają 4 zasadniczewzorce funkcjonowania emocjonalnego dzieci i młodzieży-ofiar przemocy: • stępienie emocjonalne i brak reakcji na sytuacje społeczne, nastrój depresyjny i wycofanie się, • chwiejność emocjonalna (najczęściej nagłe przejścia od zaangażowania i przejawów przyjemności do wycofania i złości), • nastrój dysforyczny, występujący w odpowiedzi na niewielkie frustracje, • częste wybuchy agresji nasilające się wraz z dojrzewaniem.

  14. SAMOUSZKODZENIA (SU) • Samouszkodzenia – to nieakceptowane akty bezpośredniej autodestruktywności, w których jednostka zmierza do wyrządzenia sobie natychmiastowej szkody, a przedmiotem ataku staje się jej własne ciało, przy czym działanie jej pozbawione jest zamiaru samobójczego. (Favazza A., 1996) • Wieloośrodkowe badania ankietowe CASE (Child and Adolescent Self-harm in Europe)podają, że rozpowszechnienie SU wśród młodzieży mieści się w szerokim przedziale od 2% do 23%, a wciągu całego życia nawet do 35%. (Sullivan C. i wsp., 2004, Eisenkraft 2006) • Kobiety dokonują samouszkodzeń 3-krotnie częściej.

  15. Geneza samouszkodzeń: • czynniki biologiczne (np. niedostateczna stymulacja układu nerwowego, zaburzenia gospodarki neurohormonalnej, uszkodzenia mózgu oraz nieoptymalny poziom pobudzenia), • czynniki psychospołeczne (w tym: utrudniona komunikacja osoby dokonującej SU z otoczeniem, izolacja, przeżywane napięcia emocjonalne, wzmocnienia pozytywne i negatywne, a także obraz JA i relacje wczesnodziecięce). ( Seligman i wsp., 2001)

  16. WŚRÓD MŁODZIEŻY DOKONUJĄCEJ SU STWIERDZA SIĘ (Arnold L. 1995)

  17. POWODY SAMOUSZKODZEŃ • Najczęstszymi metodami samouszkadzania się uczniów jest nacinanie skóry, przede wszystkim w celu rozładowania napięcia i pod wpływem impulsu. • Samouszkadzanie ma przeważnie charakter mechanizmu obronnego w sytuacji psychologicznie trudnej. • Funkcje: • dokonywane w celu zwrócenia na siebie uwagi, przy braku możliwości porozumienia z otoczeniem. • sposób wyrażenia i/lub karania siebie za własne potrzeby emocjonalne. • w szczególnych przypadkach staje się atakiem na własną egzystencję.

  18. NADUŻYWANIE ŚRODKÓW PSYCHOAKTYWNYCH WŚRÓD MŁODZIEŻY • W ciągu ostatnich 5 lat odnotowuje się spadek liczby uczniów palących papierosy oraz 9% spadek zażywających narkotyki (kontakt z nimi miało 15% uczniów). • Badania wykazują 10% wzrost rozpowszechnienia stosowania alkoholu wśród 15-16-latków w latach 1992-1995. • Badania CBOS na 2008 rok donoszą, iż 75% małoletnich uczniów deklaruje, że przynajmniej raz w ciągu ostatnich 30 dni piło piwo, 54% - wódkę, a 29% - wino.

  19. Wśród osób uzależnionych od alkoholu wskaźnik ryzyka samobójstwa jest 9,8-krotnie większy niż w populacji ogólnej. Wiele prób samobójczych podejmowanych jest właśnie pod wpływem alkoholu.

  20. SAMOBÓJSTWA WŚRÓD MŁODZIEŻY • W Polsce według badań epidemiologicznych liczba zamachów samobójczych dzieci do 14 rż. wynosi około 100 rocznie. W latach 1990-2000 odnotowano 30% wzrost liczby samobójstw w grupie młodzieży poniżej 19 rż. • W 2006 r. osoby w wieku 15-19 lat stanowiły 4,5-6,7% wszystkich samobójstw. • Młodzież w wieku 15-19 lat podejmuje najwięcej prób samobójczych.

  21. Zgony spowodowane zamierzonym samouszkodzeniem w województwie kujawsko-pomorskim w 2000 r. w porównaniu do zgonów w wypadkach komunikacyjnych KOBIETY samobójstwa 38 OGÓŁEM Wypadki 87 Wypadki 367 samobójstwa 253 MĘŻCZYŹNI Wypadki 284 samobójstwa 215

  22. Zewnętrzne przyczyny zgonów w województwie kujawsko-pomorskim w 2004 r. Zewnętrzne przyczyny zgonów 6,1% Zewnętrzne przyczyny zgonów Wypadki komunikacyjne 29,3% Ogólna liczba zgonów 93,9% Samobójstwa 28,1% Kobiety 21,3% Mężczyźni 78,7%

  23. Znamienne jest, że w województwie kujawsko –pomorskim odsetek zgonów, których przyczyną było samobójstwo (28,1%), jest równie wysoki jak liczba zgonów spowodowanych wypadkami komunikacyjnymi (29,3%)

  24. Zestawienie liczby samobójstw z podziałem na grupy wiekowe i płeć w odniesieniu do województwa kujawsko- pomorskiego w 2004 roku przedstawiono na rycinie 3.

  25. CECHY WSPÓLNE SAMOBÓJSTW • Schneidman wyróżnił : • cel - poszukiwanie rozwiązania problemów; • zadanie- pozbawienie siebie świadomości, aby nie myśleć; • bodziec wywołujący – ból psychiczny nie do zniesienia; • stresor wywołujący – sfrustrowane potrzeby psychiczne; wewnętrzna postawa to ambiwalencja wobec życia; • stan emocjonalny – poczucie bezradności i beznadziejności; • stan poznawczy – zawężenie horyzontów; • rodzaj działania – ucieczka; • formą interpersonalnego komunikowania się jest przekazanie komuś zamiaru samobójczego. (Hołyst, 2002)

  26. CZYNNIKI RYZYKA • Czynniki środowiskowe: • sieroctwo naturalne; • rodzina dysfunkcyjna (nadmierny rygoryzm rodziców, alkoholizm ojca, konflikt z matką, stosowanie przemocy fizycznej i psychicznej); • konflikt z rodzeństwem; • samobójcza śmierć w najbliższym otoczeniu; • Czynniki społeczno-kulturowe: • kryzys i większy relatywizm wartości • przemoc w mediach (Hołyst, 2002)

  27. CZYNNIKI RYZYKA • Czynniki indywidualne: • zaburzenia emocjonalne w zakresie lęku, depresji; • niedostateczna kontrola impulsów; • problemy w funkcjonowaniu społecznym (powtarzanie klas, wagary, ucieczki z domu); • niska tolerancja na sytuacje trudne i stresy; • wycofanie; • brak zainteresowań; • używanie substancji psychoaktywnych; • zachowania autoagresywne; • wyrażanie poczucia bezsensu i beznadziejności; • utrata uznawanego systemu wartości; • osamotnienie; • silne mechanizmy obronne; (Hołyst, 2002; Gmitrowicz, 2007)

  28. ZABURZENIA PSYCHICZNE A SAMOBÓJSTWA • Ryzyko samobójstwa w grupie osób z zaburzeniami afektywnymi niegdyś wynosiło 15%, natomiast w 2006 roku zmalało do 7 - 8%. • Wskaźnik ten dla schizofrenii utrzymuje się na poziomie 4,9%. • Zaburzenia lękowe zwiększają współczynnik ryzyka prób samobójczych 3,6 -krotnie. • Najbardziej zwiększa się ryzyko samobójstwa, gdy występują dwa lub więcej zaburzeń psychicznych.

  29. SYTUACJA ŻYCIOWA SUICYDENTÓW (15-25- letnich) Sułowska i Sztompka

  30. Regionalny Program Zapobiegania Samobójstwom Młodzieży • 3 ETAPY: 1. Edukacja nauczycieli i opiekunów w zakresie: • Identyfikowania zachowań autoagresywnych, z intencją samobójczą i bez niej, • Identyfikowania czynników ryzyka wystąpienia tych zachowań. 2. Edukacja uczniów w zakresie: • czynników chroniących zdrowie psychiczne, • wczesnego sygnalizowania problemów rodzinnych • rozpoznawania u siebie i kolegów symptomów depresji i lęku trening rozwoju emocjonalnego i kompetencji społecznych. 3. Identyfikacja za pomocą wyuczonych metod diagnostycznych uczniów należących do grupy ryzyka samobójstw. • Gmitrowicz, Klinika Psychiatrii Młodzieżowej • Katedry Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

  31. W styczniu 2005r. Ministrowie Zdrowia z 52 krajów regionu Europejskiego WHO (także Polski) i Dyrektor Regionalnego Biura WHO w Europie podpisali w Helsinkach Deklarację o Ochronie Zdrowia Psychicznego dla Europy. • Problem zapobiegania samobójstwom jest uwzględniony jako jeden z ważniejszych celów. Plan obejmuje 12 najważniejszych zadań na lata 2005-2010 spośród, których punkt 3 dotyczy: „włączenia programów prewencji problemów zdrowia psychicznego i prewencji samobójstw do polityki narodowej”.

  32. PROFILAKTYKA ZACHOWAŃ SAMOBÓJCZYCH • Profilaktyka zachowań samobójczych powinna uwzględniać: • projekty szkolne oparte na programie nauczania, które wdrożone będą standardowo we wszystkich szkołach i ośrodkach szkolno-wychowawczych; • szkolne programy dla młodzieży z grup ryzyka skupiające się na zdobywaniu umiejętności; • badania przesiewowe wykrywające młodzież o wysokim stopniu ryzyka; • szkolenia osób pilnujących porządku, a także lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej; • interwencje terapeutyczne przeznaczone dla młodzieży ze skłonnościami suicydalnymi; • ograniczenie dostępu do metod popełnienia samobójstwa; • tworzenie ośrodków interwencji kryzysowej.

  33. Dziękuję za uwagę

More Related