POBAWMY SIĘ POEZJĄ Autor Anita Rejch

1. POBAWMY SIĘ POEZJĄ Autor Anita Rejch

2. W rzece Heraklita • Zajmiemy się poezją Wisławy Szymborskiej. Jej wiersze to „sto pociech” i można się nimi pobawić. • Na rozgrzewkę wiersz „W rzece Heraklita”. • Wypadałoby wyjaśnić tytuł wiersza. Heraklit to grecki filozof, który zasłynął stwierdzeniem gr. panta rhei (wszystko płynie). Twierdził, że cechą rzeczywistości jest zmienność, a świat cały czas się zmienia, więc „niepodobna wejść dwa razy do tej samej rzeki”.

3. Wiersz W rzece Heraklita ryba łowi ryby, ryba ćwiartuje rybę ostrą rybą, ryba buduje rybę, ryba mieszka w rybie, ryba ucieka z oblężonej ryby. W rzece Heraklita ryba kocha rybę, twoje oczy – powiada – lśnią jak ryby w niebie, chcę płynąć razem z tobą do wspólnego morza, o najpiękniejsza z ławicy. W rzece Heraklita ryba wymyśliła rybę nad rybami, ryba klęka przed rybą, ryba śpiewa rybie, prosi rybę o lżejsze pływanie. W rzece Heraklita ja ryba pojedyncza, ja ryba odrębna (choćby od ryby drzewa i ryby kamienia) pisuję w poszczególnych rybach małe ryby w łusce srebrnej tak krótko, że może to ciemność w zakłopotaniu mruga?

4. Co z tą rybą? • Po przeczytaniu tego wiersza można pomyśleć, że Szymborska nie umie pisać. Tyle razy powtórzyła wyraz „ryba”. W szkole to niedopuszczalne! Z poetami jednak jest tak, że oni znają bardzo dużo słów, a jeśli powtarzają w wierszu jedno słowo kilkanaście razy, to znaczy, że chcieli zwrócić na coś uwagę, naprowadzić nas, pobudzić nasze emocje. I już jest pierwsze pojęcie do zapamiętania – powtórzenie. • Policzymy teraz, tak z ciekawości, ile razy poetka użyła słowa „ryba”.

5. Wynik podliczeń Dwadzieścia osiem razy!

6. Powtarza i powtarza • Można zauważyć, że każdy wers zaczyna się od tych samych słów „W rzece Heraklita”. • To też jest zamierzone. • Takie rozpoczynanie wersu tym samym układem wyrazów nazywamy anaforą.

7. Czy rozumiemy wiersz? • Teraz możemy przeczytać wiersz jeszcze raz i postarać się zrozumieć, o co w nim chodzi. • Jeśli ryby nie dają nam spokoju, a nawet zaczynają już nas denerwować, jest na nie sposób. • Można zamienić, gdzie się da, słowo „ryba” na bardziej odpowiednie.

8. Ciii! Zamieniamy słowa W rzece Heraklita człowiek łowi ryby, człowiek ćwiartuje rybę ostrym nożem, człowiek buduje dom, człowiek mieszka w domu, człowiek ucieka z oblężonego miasta. W rzece Heraklita mężczyzna kocha kobietę, twoje oczy – powiada – lśnią jak gwiazdy na niebie, chcę płynąć razem z tobą do wspólnego morza, (chcę spędzić z tobą resztę życia) o najpiękniejsza z ławicy. (o najpiękniejsza z kobiet) W rzece Heraklita człowiek wymyślił rybę nad rybami, (nadczłowieka) człowiek klęka przed Chrystusem, człowiek śpiewa Bogu, prosi Boga o lżejsze życie. W rzece Heraklita ja istota pojedyncza, ja istota odrębna (choćby od rybydrzewa i ryby kamienia) pisuję w poszczególnych tomikach małe wiersze w łusce srebrnej tak krótko, że może to ciemność w zakłopotaniu mruga?

9. Przemiana • Przemieniliśmy wiersz, tak samo jak my przechodzimy przez przemianę przez całe życie. • Nie tylko w wierszu, ale i w życiu wszystko się zmienia, wszystko płynie. • W wierszu towarzyszy nam myśl o ciągłości i płynności, o zmienności bytu.

10. Cztery części

11. Dwa punkty widzenia • Pierwsze trzy strofy dotyczą bardziej zbiorowości niż pojedynczego człowieka. Czasowniki są wyrażone w 3. osobie liczby pojedynczej. • Dopiero w ostatniej strofie występuje „ja ryba pojedyncza, ja ryba odrębna (…) pisuję”, czyli czasownik w 1. osobie liczby pojedynczej. • Podmiot liryczny raz występuje w postaci obserwatora, a następnym razem w roli uczestnika rzeczywistości.

12. Pytanie • Wiersz kończy się zagadkową puentą, czyli zaskakującą myślą pod koniec utworu. • Dlaczego tak krótko trwa nasze życie? Jesteśmy tylko epizodem w świecie pełnym ruchu? Stałe są tylko przemiany. A my prowadzimy walkę z czasem. To niesprawiedliwe!