Από το λυχνάρι στον ηλεκτρικό λαμπτήρα

1. Από το λυχνάρι στον ηλεκτρικό λαμπτήρα

2. Εστία και πέτρινα λυχνάρια Από παλαιά οι άνθρωποι για να ζεσταθούν, να μαγειρέψουν και να φωτίσουν τη νύχτα, άναβαν φωτιά καίγοντας ξύλα… Πριν περίπου 70 000 χρόνια έφτιαξαν λυχνάρια ή λύχνους για φωτισμό, χρησιμοποιώντας μια κοιλότητα σε πέτραή λαξεύοντάς την και βάζοντας ως καύσιμο ζωικό λίπος. Σχέδιο και αναπαράσταση παλαιολιθικής καλύβας με την εστία στο κέντρο.

3. Πέτρινα λυχνάρια με φυτίλι… Αργότερα, στα πέτρινα λυχνάρια πρόσθεσαν φυτίλι πιθανόν από ξερά χόρτα ή βρύα. Είχαν ανακαλύψει ότι το φυτίλι έδινε καλύτερη φλόγα και λιγότερο καπνό! Πέτρινα λυχνάρια χρησιμοποιούσαν τον καιρό των παγετώνων, όπως και οι Εσκιμώοι τον 20ό αιώνα…

4. Λυχνάρια από όστρακα… Στις Κυκλάδες, 10 000 χρόνια πριν, υπήρχαν λυχνάρια σε λευκό μάρμαρο, που έχουν το σχήμα καντηλιού. Μερικά έχουν και οπές εξάρτησης, ώστε να κρέμονται είτε με λεπτά δερμάτινα λουριά είτε με κορδόνι φτιαγμένο από βούρλα ή λινάρι. Για καύσιμο χρησιμοποιούσαν ζωικό λίπος ή λάδι. Σε άλλα αιγαιοπελαγίτικα νησιά έφτιαχναν λυχνάρια από κελύφη θαλασσινών οστράκων ή μεγάλων σαλιγκαριών, μέσα στα οποία τοποθετούσαν την καύσιμη ύλη. Πέτρινα λυχνάρια χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες και τους μυκηναϊκούς χρόνους, 3500 χρόνια πριν.

5. Λυχνάρια και δάδες… Τον καιρό του Ομήρου φαίνεται ότι τα σπίτια φωτίζονταν από δάδες (δαυλούςή πυρσούς ή λαμπάδες), που κατασκεύαζαν συνήθως από ξύλο πεύκου. Για το σκοπό αυτό έκαναν μια κατακόρυφη εγκοπή στο δένδρο και το άφηναν για ένα χρόνο για να γεμίσει με ρετσίνι. Κατόπιν έκοβαν το τμήμα αυτό. Έφτιαχναν τη δάδα από ένα μόνο ξύλο ή από περισσότερα ραβδιά που έδεναν μαζί. Ο πυρσός, πιθανόν, να ήταν και η πρώτη φορητή λάμπα 400 000 χρόνια πριν.

6. Λυχνάρια από πηλό… Από τον 7ο αιώνα π.Χ. οι Έλληνες, όπως και όλοι οι ανατολικοί λαοί από παλαιότερα, χρησιμοποίησαν για φωτισμό λυχνάρια φτιαγμένα συνήθως από πηλό, αλλά και από σίδηρο, μπρούτζο, χαλκό ή και χρυσό και ασήμι…

7. τρύπα έγχυσης λαδιού και εισόδου αέρα χείλος ρύγχος (μυκτήρας) δοχείο φυτίλι λάδι τρύπα φυτιλιού Λυχνάρι λαδιού Λάδι ελιάς ή άλλο φυτικό λάδι ήταν το καύσιμο για τα λυχνάρια. Για να μη χύνεται το λάδι είχαν υπερυψωμένο χείλος και διάμετρος της τρύπας για το λάδι ήταν τόσο στενή, όσο να μη χωρά το κεφάλι του ποντικιού όταν πήγαινε να το πιει! Χρησιμοποιούσαν φυτίλι από φυτικές ίνες φλόμου, λιναριού, παπύρου ή από στουπί (στριμμένες κλωστές) κ.ά. 

8. φυτίλι κάφτρα (αναμμένο κάρβουνο) φυτιλιού Ο ρόλος του φυτιλιού στο λυχνάρι Στα λυχνάρια το φυτίλι απορροφά το λάδι ανεβάζοντάς το προς το πάνω άκρο του. Το λάδι στη θερμοκρασία της φλόγας αποστάζει (αποσυντίθεται) σε άνθρακα και σε πτητικά αέρια, που αναφλέγονται και δημιουργούν τον καπνό. Τα άτομα του άνθρακα, που παρασύρονται προς την κορυφή της φλόγας από το θερμό ρεύμα αέρα, πυρακτώνονται και ακτινοβολούν λόγω της υψηλής θερμοκρασίας.

9. Φορητά και κρεμαστά λυχνάρια Τα σχετικά μικρών διαστάσεων λυχνάρια ήταν φορητά και από τον 6ο αιώνα π,Χ. είχαν λαβή για να τα πιάνουν πιο εύκολα. Μεγαλυτέρων διαστάσεων λύχνοι κρέμονταν από το ταβάνι ή στερεώνονταν σε λυχνοστάτες. Μεταλλωρύχοι σε ώρα εργασίας με μεγάλο κρεμαστό λύχνο λαδιού να φωτίζει (σε πλάκα του 6ου αι. π.Χ.).

10. “Πολύφωτα“ λυχνάρια… Βαθμιαία, περίπου από το 500 π.Χ., το σώμα του ελαιόλυχνου διαμορφώνεται σε μια κλειστή δεξαμενή, που έχει μια μικρή οπή για το λάδι και ένα, δύο ή περισσότερα φυτίλια. Κατά τη διάρκεια του 6ου, 5ου και 4ου αιώνων π.Χ., η Αθήνα ήταν σημαντικός κατασκευαστής και εξαγωγέας υψηλής ποιότητας πήλινων λυχναριών. Αθηναϊκό λυχνάρι του 5ου αι. π.Χ. με δυο φυτίλια.

11. Λυχνάρια με “ονοματεπώνυμο“… Από τον 5ο αιώνα π.Χ. στην Ελλάδα, στην Αίγυπτο, στην Ιταλία και αλλού λειτουργούσαν μεγάλα εργαστήρια μαζικής παράγωγης λύχνων. Ο κάθε κατασκευαστής είχε τα δικά του μοντέλα και από την ελληνιστική εποχή οι τεχνίτες τα υπέγραφαν! Μερικά εργαστήρια ήταν τόσο διάσημα, που σε άλλους τόπους δημιουργήθηκαν εργαστήρια απομίμησης των λυχναριών (και των υπογραφών) τους! Στη βάση αυτού του ιταλικού λύχνου του 1ου αι. μ. Χ. υπάρχει η σφραγίδα του κατασκευαστή του C CLOSVC,δηλαδή, Gaius Clodius Successus.

12. Τα λυχνάρια στην αρχαιολογική έρευνα Αίγυπτος, 1ος αι. π.Χ. Αίγυπτος, 3ος αι. μ.Χ . Αίγυπτος, 4ος αι. μ.Χ. Η μελέτη των λυχναριών λαδιού είναι πολύ σημαντική στην αρχαιολογική έρευνα, επειδή πρόκειται για προϊόντα μαζικής παραγωγής, που συχνά άλλαζαν σχήμα και μπορούν να χρονολογηθούν ακριβώς.

13. Λυχνάρια, λατρευτικά καντήλια Εκτός από τη χρήση τους για φωτισμό τα λυχνάρια χρησιμοποιούνταν και χρησιμοποιούνται σε θρησκευτικές τελετές, στη λατρεία των νεκρών κ.ά. Στη χριστιανική θρησκεία ο λύχνος συμβολίζει το «αιώνιο φως». Λύχνοι, με το φυτίλι στερεωμένο σε πλωτήρα από φελλό που επιπλέει στο λάδι, είναι τα καντήλια στα εικονοστάσια.

14. Το λυχνάρι σήμερα… Σε περιοχές της Ινδίας και σε άλλα μέρη, τα σύγχρονα λυχνάρια, που καίνε φυτικό λάδι και αποτελούν το μοναδικό τρόπο φωτισμού, δε διαφέρουν στη λειτουργία τους από τα πρώιμα λυχνάρια με φυτίλι…

15. γυάλινη καπνοδόχος σχισμή εξόδου φυτιλιού δακτυλίδι συγκράτησης καπνοδόχου φυτίλι καυστήρας κουμπί ρύθμισης φυτιλιού Λάμπες λαδιού Για χίλια και πλέον χρόνια η μόνη τροποποίηση που έγινε στο λυχνάρι με φυτίλι ήταν η αντικατάσταση του πήλινου σκεύους με σιδερένιο ή από ντενεκέ (τσίγκο) και τα βαμβακερά, τετράγωνα φυτίλια. Μόλις τον 17ο αιώνα έγιναν βήματα εξέλιξης. Εφευρέθηκε ο μηχανισμός πάνω-κάτω κίνησης του φυτιλιού και το 1780 ο Ελβετός χημικός Aime Argand πάνω από τη φλόγα τοποθέτησε μια γυάλινη καπνοδόχο …

16. γυάλινη καπνοδόχος ανακλα-στήρας δοχείο λαδιού Λάμπες λαδιού Η γυάλινη καπνοδόχος αφενός προστατεύει τη φλόγα και αφετέρου ρυθμίζει την είσοδο του αέρα για καλύτερη καύση και πιο λαμπρό φως. Με την προσθήκη ενός μεταλλικού κατόπτρου (ανακλαστήρα) επιτυγχάνεται ο επιθυμητός προσανατολισμός του φωτός, ώστε η λάμπα (λύχνος) λαδιού να φωτίζει καλύτερα… 

17. Λάμπες πετρελαίου Το 1859 βρέθηκε πετρέλαιο στην πολιτεία της Πενσυλβάνια, ΗΠΑ, και άρχισε η εκμετάλλευσή του.Την ίδια περίοδο στη Γερμανία κυκλοφόρησαν οι λάμπες κηροζίνης (φωτιστικού πετρελαίου) – που ακόμα χρησιμοποιούνται για φωτισμό σε απομονωμένα αγροτόσπιτα στη χώρα μας – παρόμοιες στη μορφή και στη λειτουργία με τις λάμπες λαδιού. Το πετρέλαιο ως πιο λεπτόρρευστο ήταν περισσότερο κατάλληλο από το λάδι. Λάμπα και πολύφωτο κηροζίνης.

18. Τα κεριά Η εφεύρεση των κεριών τοποθετείται περίπου 3000 χρόνια πριν. Το πιο παλιό κομμάτι κεριού βρέθηκε στην πόλη Αβινιόν, Γαλλία, και χρονολογείται από τον 1ο αιώνα μ.Χ. Πιστεύεται ότι τα κεριά ήταν σπάνια και τα χρησιμοποιούσαν μόνο οι πλούσιοι. Τα κεριά συνδέθηκαν με τη χριστιανική πίστη και κατά το Μεσαίωνα άναβαν σε αίθουσες τελετών, μοναστήρια, εκκλησίες, σπίτια και καταστήματα. Τα απλούστερα κεριά τα έφτιαχναν εμβαπτίζοντας ένα βαμβακερό νήμα στο στερεοποιημένο ζωικό λίπος, που απέμενε στην κουζίνα.

19. Με την ανακάλυψη του τρόπου χυσίματος σε καλούπι του κεριού, τον 17ο αιώνα, τα κεριά από λίπος έγιναν είδος καθημερινής χρήσης. Όμως, καίγονταν με ασθενικό κίτρινο φως, άφηναν άσχημη μυρωδιά και κάπνιζαν πολύ. Λαμπρότερο φως έδιναν αυτά που φτιάχνονταν από κερήθρα μέλισσας και ήταν πιο ακριβά. Ένα άλλο υλικό για την κατασκευή κεριών ήταν το «σπαρματσέτο», δηλαδή κερί από σπερματέλαιο φάλαινας, που συνδύαζε φθηνή τιμή και λαμπρό λευκό φως. Το 19ο αιώνα άρχισε η μαζική βιομηχανική παραγωγή φτηνών κεριών από στεατίνη και αργότερα απόπαραφίνη (υλικό από το οποίο φτιάχνονται τα κεριά σήμερα). Κεριά και “σπαρματσέτα”

20. παράθυρο από διαφανές κέρατο κερί Σύγχρονη λάμπα θυέλλης (με πετρέλαιο) Φανοί ή φανάρια, τότε και τώρα… Το φανάρι (ή λάμπα θυέλλης) είναι ένα υαλόφρακτο σκεύος, μέσα στο οποίο τοποθετείται για προφύλαξη η φωτεινή πηγή. Είναι φορητό, κατάλληλο για την ύπαιθρο και ασφαλές στο εσωτερικό του σπιτιού. Τα πρώτα φανάρια (1ος αι. μ.Χ.) είχαν παράθυρα κατασκευασμένα από διαφανές, λειασμένο κέρατο βοοειδών ή δέρμα.

21. Το λυχνάρι στις διάφορες μορφές του υπήρξε το κύριο φωτιστικό μέσο τόσο των αρχαίων λαών όσο και κάποιων κοινωνιών του καιρού μας – αν και μέχρι τους κλασικούς χρόνους ο φωτισμός των σπιτιών ήταν πολυτέλεια… Ανακεφαλαιώντας…

22. Όλες οι συσκευές φωτισμού, μέχρι περίπου τα μέσα του 19ου αιώνα, έδιναν ελεύθερη φλόγα σαν αυτή του κεριού. Παρουσίαζαν σημαντικά μειονέκτημα, όπως ότι λειτουργούσαν σε μια μόνο σωστή θέση, δηλαδή, όρθιες με τη φλόγα προς τα πάνω για την παροχή αέρα. Επίσης, έδιναν ασθενικό πορτοκαλοκίτρινο φως, ήταν επικίνδυνες για την πρόκληση πυρκαγιάς, έπρεπε να προστατεύονται από τα ρεύματα, αποτελούσαν πηγή ρύπανσης (έκαναν ατελή καύση και άφηναν πολλή καπνιά). Ανακεφαλαιώντας… 

23. Η λειτουργία όλων αυτών των συσκευών στηρίζεται σε ενεργειακές μετατροπές. Έτσι, η πρωταρχική ηλιακή ενέργεια από την ακτινοβολία του Ηλίου στη Γη εμφανίζεται ως χημική ενέργεια αποθηκευμένη στα τρόφιμα (λάδι, λίπος), στο ξύλο, στα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο).Με την καύση αυτών στους ποικίλων τύπων λύχνους, λάμπες και κεριά, η αποθηκευμένη χημική ενέργεια μετατρέπεται σε θερμότητα και σε φως. Ανακεφαλαιώντας… 

24. Λάμπες φωταερίου Στο τέλος του 18ου αιώνα ανακαλύφθηκε ο τρόπος παραγωγής καύσιμου αερίου για φωτισμό από την απόσταξη του κάρβουνου (William Murdock, Αγγλία, 1792) και από την απόσταξη του ξύλου (Phillipe Lebon, Γαλλία, 1801). Το φωταέριο ή γκάζι, όπως ονομάστηκε το ανθρακαέριο, αρχικά χρησιμοποιήθηκε αποκλειστικά για το φωτισμό των πόλεων. Στο Λονδίνο, το 1807, τα φανάρια φωταερίου αντικατέστησαν τα πολύ πιο δαπανηρά φανάρια λαδιού.

25. Από τις αρχές του 19ου αιώνα λάμπες φωταερίου τοποθετήθηκαν στους δρόμους στους τοίχους σπιτιών παρόμοια με τις λάμπες λαδιού.Αυτές οι πρώιμες λάμπες έδιναν ασθενικό γαλάζιο φως που τρεμόπαιζε και γρήγορα ο καπνός από την καύση μαύριζε το γυαλί του φαναριού… Δημόσιος φωτισμός με φωταέριο…

26. Φωτισμός με φωταέριο… Ο φωτισμός με φωταέριο είχε δύο μεγάλα πλεονεκτήματα: Δε χρειαζόταν φυτίλι και από μια πηγή (το δίκτυο φωταερίου) ήταν δυνατό να τροφοδοτηθούν πολλές λάμπες ταυτόχρονα. Με τη διαφορά ότι η κάθε λάμπα έπρεπε να ανάψει και να σβήσει χωριστά. Έτσι, κάθε βράδυ ο φανοκόρος φρόντιζε να ανάβουν τα δημόσια φανάρια. Από την εγκατάσταση παραγωγής το φωταέριο μοιραζόταν σε εργοστάσια, σπίτια κλπ. μέσω υπογείου δικτύου χωρίς κίνδυνο πυρκαγιών.

27. φλόγα Ο φωτισμός με φωταέριο γινότανμε μια απλή ανοικτή φλόγα. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής… Καθώς το δίκτυο φωταερίου άρχισε σιγά σιγά να τροφοδοτεί βιομηχανίες και σπίτια, από τα μέσα του αιώνα επήλθαν, σταδιακά, ριζικές αλλαγές στον τρόπο ζωής των κατοίκων των μεγάλων πόλεων της Δυτικής Ευρώπης. Επιμηκύνθηκαν τα ωράρια εργασίας με τις οικοτεχνίες και τα ατμοκίνητα εργοστάσια να μπορούν πλέον να λειτουργούν μέρα και νύκτα, αυξάνοντας την παραγωγή τους. 

28. πολύφωτα φωταερίου Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής… Οι δρόμοι έγιναν ασφαλέστεροι, με αποτέλεσμα οι δραστηριότητες και η κοινωνική ζωή να επεκταθούν και το βράδυ. Οι άνθρωποι πλέον μπορούσαν να παρακολουθούν νυχτερινά μαθήματα, διαλέξεις και θεατρικές παραστάσεις. 

29. πλέγμα Auer Φωτισμός με φωταέριο… Η τελευταία σημαντική βελτίωση στο φωτισμό με φωταέριο ήταν η εφεύρεση του πυρακτούμενου πλέγματος, το 1885, από τον Αυστριακό χημικό Carl Auer von Wesbach (1858-1929). Το πυρακτούμενο πλέγμα είναι στερεωμένο στο ακροφύσιο του καυστήρα της λάμπας και αποτελείται από ένα μικρό βαμβακερό σάκο διαποτισμένο με μεταλλικά οξείδια. Καθώς το αέριο καίγεται, οι άφλεκτες ίνες των οξειδίων πυρώνονται από τη φλόγα και ακτινοβολούν έντονα λευκοκίτρινο φως. 

30. Φωτισμός με φωταέριο… Το πυρακτούμενο πλέγμα έφερε επανάσταση στο φωτισμό με φλόγα. Για το λόγο ότι το φως που μπορεί να παραχθεί από ένα φυτίλι (ή από ένα ακροφύσιο) περιορίζεται από την επιφάνειά του και το καύσιμο καίγεται μόνο στην άκρη του. Ενώ το πλέγμα Auer έχει εμφανή όγκο και μεγαλύτερο εμβαδόν επιφανείας και άρα είναι πολύ πιο αποτελεσματικό. Το πλέγμαAuer προσαρμόστηκε να καίει προς τα κάτω, ώστε να περιοριστούν οι σκιές και το φως να μην κατευθύνεται προς το ταβάνι. 

31. Φωτισμός με φωταέριο… Φανάρια φωταερίου φώτιζαν τη Θεσσαλονίκη από το τέλος του 19ου αιώνα. Το μικρό εργοστάσιο φωταερίου της πόλης λειτούργησε περίπου 30 χρόνια και καταστράφηκε στην πυρκαγιά του 1917.

32. Μεταξύ αυτών των δύο εικόνων – Βαν Γκογκ, «Νυχτερινό καφέ», Παρίσι 1888 και αφή της Ολυμπιακής φλόγας στην Ολυμπία, 2004 – υπάρχει διαφορά 116 χρόνων. Αν και θεματολογικά οι εικόνες είναι διαφορετικές, έχουν κάτι κοινό… Τότε και τώρα… 

33. Λάμπα φωταερίου Δαυλός υγραερίου Τότε και τώρα… Μεταξύ αυτών των δυο εικόνων (Βαν Γκογκ, «Νυχτερινό καφέ», Παρίσι 1888 και αφή της Ολυμπιακής φλόγας στην Ολυμπία, 2004) υπάρχει διαφορά 116 χρόνων. Αν και θεματολογικά οι εικόνες είναι διαφορετικές, έχουν κάτι κοινό… 

34. Ο φωτισμός με φωταέριο υπήρξε μια από τις επαναστάσεις στις κοινωνίες της Δυτικής Ευρώπης και της Β. Αμερικής κατά το 19ο αιώνα. Μαζί με την ατμοκίνηση των εργοστασίων, τη λειτουργία του σιδηροδρόμου, την αστικοποήση συνέβαλε στις ριζοσπαστικές τεχνολογικές και κοινωνικές αλλαγές που συνέβησαν τότε.Οι λάμπες φωταερίου συνυπήρξαν με τους λύχνους λαδιού και πετρελαίου και αργότερα με τον ηλεκτρικό λαμπτήρα, από τον οποίο τελικά ηττήθηκαν… Ανακεφαλαιώντας…

35. Λαμπτήρας ηλεκτρικού τόξου Το 1809 ο sir Humphrey Davy χρησιμοποίησε μια συστοιχία 2000 μπαταριών για να προκαλέσει ηλεκτρικό ρεύμα μεταξύ δύο ράβδων άνθρακα, που τα άκρα τους βρίσκονταν πολύ κοντά, με συνέπεια την παραγωγή γαλαζωπής, λαμπρής τοξόσχημης φλόγας. Έτσι δημιούργησε τον πρώτο ηλεκτρικό φωτισμό με λάμπα τόξου. Σχηματισμός ηλεκτρικού τόξου μεταξύ ράβδων άνθρακα.

36. 50 volts ράβδος άνθρακα Πώς δημιουργείται το τόξο… Στις λάμπες τόξουοι αιχμηρές άκρες των ράβδων άνθρακα αρχικά ακουμπούν μεταξύ τους και καθώς περνά το ηλεκτρικό ρεύμα οι εφαπτόμενες περιοχές πυρακτώνονται. Όταν οι ράβδοι απομακρύνονται λίγα εκατοστόμετρα, δημιουργείται μεταξύ τους συνεχής ηλεκτρικός σπινθήρας (ηλεκτρική εκκένωση) με ταυτόχρονη εκπομπή φωτός… Λάμπα ηλεκτρικού τόξου.

37. ράβδος άνθρακα διάκενο από όπου εκπέμπεται το φως μηχανισμός κίνησης κάτω ράβδου άνθρακα Λαμπτήρας ηλεκτρικού τόξου Ο έντονος φωτισμός δεν οφείλεται τόσο στο τόξο όσο στη λευκοπύρωση των άκρων των δύο ράβδων από την υψηλή θερμοκρασία (4000 οC). Καθώς ο άνθρακας εξαχνώνεται, οι ράβδοι φθείρονται. Το πρόβλημα, τότε, ήταν η συνεχής ρύθμιση της μεταξύ τους απόστασης, ώστε αυτή να παραμένει σταθερή. Έξυπνοι αυτόματοι μηχανισμοί εφευρέθηκαν για το σκοπό αυτό από το 1850 και μετά. Λάμπα τόξου, 1857.

38. Ηλεκτροφωτισμός με λάμπες τόξου… Η ανάπτυξη της πρώτης λάμπας τόξου έγινε από τον Άγγλο William Staite το 1847. Τέτοιες λάμπες χρησιμοποιήθηκαν από το 1876, μετά από τις τροποποιήσεις που έγιναν από το Ρώσο μηχανικό Paul Jablochkoff, την ανακάλυψη εύχρηστων ηλεκτρογεννητριών και την κυκλοφορία φθηνών μπαταριών. Κηρίο (λάμπα τόξου)Γιαμπλότσκοφ. 

39. Φωτισμός δρόμου του Σίδνει με λάμπες τόξου, 1907 Φωτισμός δρόμου με λάμπες τόξου, Νέα Υόρκη, 1881 Φωτισμός καταστήματος με λάμπες τόξου, Βοστόνη, 1910 Οι λάμπες τόξου ήταν ενεργοβόρες και ως εκ τούτου αντιοικονομικές για οικιακή χρήση. Κατά το δεύτερο μισό του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για τον ηλεκτροφωτισμό δρόμων, δημοσίων κτηρίων, θεάτρων, καταστημάτων κλπ. Το 1884 90000 λάμπες τόξου άναβαν στις ΗΠΑ. Μερικές τέτοιες λάμπες υπήρχαν σε λειτουργία σε δρόμους του Λονδίνου μέχρι τη δεκαετία του 1950.

40. διαδρομή ρεύματος γυάλινο περίβλημα σύρμα Λαμπτήρας πυράκτωσης Σε όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα, πολλοί επιστήμονες και εφευρέτες προσπάθησαν να κατασκευάσουν μια οικονομικά αποδοτική, πρακτική, μακράς διαρκείας λάμπα πυράκτωσης. Η ιδέα ήταν να φτιάξουν μια λάμπα μέσα στην οποία να βρίσκεται ένα λεπτό σύρμα (νήμα), το οποίο θα ακτινοβολεί όταν από αυτό περνά ηλεκτρικό ρεύμα. Το βασικό πρόβλημα, τότε, γύρω στο 1840, ήταν να δημιουργήσουν ένα νήμα που να αντέχει σε υψηλές θερμοκρασίες και να έχει μεγάλη διάρκεια ζωής. 

41. Joseph Swan Thomas Edison Λαμπτήρας πυράκτωσης Τελικά, ο Άγγλος φυσικός sir Joseph Swan (1828-1914) και ο Αμερικανός εφευρέτηςThomas Edison (1847-1931) σχεδόν ταυτόχρονα, το 1879, επινόησαν ένα λαμπτήρα πυράκτωσης, που μπορούσε να φωτίσει για ένα χρονικό διάστημα πρακτικά αξιοποιήσιμο, ώστε να είναι εμπορεύσιμος…

42. νήμα άνθρακα Λαμπτήρας πυράκτωσης Στον λαμπτήρα Edisonτο ηλεκτρικό ρεύμα διέρρεε ένα λεπτό νήμα από απανθρακωμένη βαμβακερή κλωστή, το οποίο θερμαινόταν και ακτινοβολούσε λευκό φως. Για να μην καίγεται το νήμα γρήγορα, είχε αφαιρεθεί ο αέρας από το εσωτερικό του αεροστεγώς σφραγισμένου γυάλινου περιβλήματος. Η πρώτη λυχνία πυράκτωσης του Edison (1879).

43. Λαμπτήρας πυράκτωσης Οι Swan και Edison συνεταιρίστηκαν και ίδρυσαν μαζί, το 1883, εργοστάσιο παραγωγής λαμπτήρων στην Αγγλία, έχοντας το μονοπώλιο της παραγωγής τους μέχρι το 1893! Ο ηλεκτροφωτισμός είχε γίνει μια επικερδής επιχείρηση… Λαμπτήρες ΄Εντισον μενήμα από απανθρακωμένο χαρτόνι. Το 1890 μια τέτοια λάμπα ήταν 500 φορές φθηνότερη απ΄ ό,τι το 1880!

44. Ηλεκτροφωτισμός Μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα - ή/και μέχρι σήμερα - ο ηλεκτροφωτισμός δεν ήταν αγαθό για όλους. Στην Αγγλία, για παράδειγμα, όπου κατασκευάστηκε και το πρώτο εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής (στην πόλη Godalming το 1881), μόνο το 10% των σπιτιών είχε ηλεκτρικό ρεύμα το 1921, για να αυξηθεί σε 30% το 1931, σε 85% το 1951 και στο 96%το 1961. Στις ΗΠΑ το πρώτο εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής ήταν αυτό του Edison στη Ν. Υόρκη, 1882.

45. γυάλινη αμπούλα (γλόμπος) νήμα βολφραμίου σύρμα υποστήριξης γυάλινο στήριγμα σύρματα σύνδεσης μεταλλική βάση (ακροδέκτης) μόνωση επαφή (ακροδέκτης) βάσης διαδρομή ρεύματος Λαμπτήρας πυράκτωσης Απόγονοι των πρώτων λαμπτήρων, είναι οι σύγχρονοι λαμπτήρες. Με τη διαφορά ότι από το 1910 το νήμα είναι από βολφράμιο, και στο γυάλινο περίβλημα αντί για κενό αέρα, υπάρχει συνήθως το αέριο αργό, το οποίο καθυστερεί τη φθορά του μεταλλικού νήματος. 

46. Λάμπα πυράκτωσης και απόδοση Οι σύγχρονες λάμπες πυράκτωσης δεν έχουν καλή ενεργειακή απόδοση. Μόνο το 4% έως 6% της ηλεκτρικής ενέργειας του ρεύματος μετατρέπονται σε ορατό φως. Η υπόλοιπη ενέργεια μεταφέρεται στο περιβάλλον ως θερμότητα. Λαμπτήρας πυράκτωσης με τη συσκευασία του, 1926.

47. Ηλεκτροφωτισμός Οι λάμπες πυράκτωσης αν και ενεργειακά αντιοικονομικές χρησιμοποιούνται ευρύτατα, επειδή έχουν πολλά πλεονεκτήματα όπως είναι το χαμηλό κόστος, η εύκολη τοποθέτηση, η λειτουργία σε χαμηλή τάση και η μεγάλη ποικιλία σε μορφή, σχήμα και φωτεινότητα. Το Δημαρχείο Βέροιας φωταγωγημένο.

48. ακροδέκτης βάσης μεταλλικό σπείρωμα (ακροδέκτης) νήμα βολφραμίου σύρματα σύνδεσης μεταλλικό σπείρωμα (ακροδέκτης) επαφή (ακροδέκτης) βάσης ντουί διαδρομή ρεύματος καλώδιο Πότε μια λάμπα φωτοβολεί… Οι λάμπες έχουν στη βάση δύο μεταλλικούς ακροδέκτες συνδεμένες με δύο σύρματα, όπου είναι στερεωμένες οι άκρες του νήματος βολφραμίου. Βρίσκονται μέσα σε αεροστεγή γυάλινη αμπούλα (γλόμπο) γεμάτη με ένα αδρανές αέριο. Όταν βιδώσουμε τη λάμπα στο ντουί, το ηλεκτρικό ρεύμα που περνά από τα δύο σύρματα σύνδεσης πυρακτώνει το νήμα, που ακτινοβολεί (φωτοβολεί).

49. κατεύθυνση κίνησης ελεύθερων ηλεκτρονίων(e-) στο κλειστό κύκλωμα μπαταρίες 1,5 V διακόπτης (κατσαβίδι) Γιατί ακτινοβολεί το νήμα της λάμπας;  Καθώς τα ελεύθερα ηλεκτρόνια (το ρεύμα) περνούν μέσα από το νήμα της λάμπας συγκρούονται συνεχώς με τα άτομα του βολφραμίου διεγείροντάς τα σε ακτινοβολία.Και αυτό επειδή…

50. επιτρεπόμενη τροχιά μεγαλύτερης ακτίνας φυσική τροχιά πυρήνας ηλεκτρόνιο Άλμα ηλεκτρονίου και ακτινοβολία Σύμφωνα με το μοντέλο του Bohr τα ηλεκτρόνια στο άτομο μπορούν να κινηθούν σε κυκλικές τροχιές με καθορισμένη ακτίνα. Ένα ηλεκτρόνιο, όμως, από κάποια αιτία, λ.χ. σύγκρουση, μπορεί να μεταπηδήσει προσωρινά από μία τροχιά σε άλλη επιτρεπόμενη τροχιά. 