2. HARCAMALARIM

1. 2. HARCAMALARIM Harcamalarımı Sınıflandırıyorum Bankalardan Nasıl Yararlanırım? Harcamalarımı Ne Zaman, Nasıl Yaparım?

2. Giderlerim = Harcamalarım • Tüm harcamalarınızı bir deftere yazmakla başlayın. • Bedeli biraz daha sonra ödenecek bile olsa, her satın alma bir harcamadır. • Bir ay boyunca en küçük harcamanızı bile yazın. • Dönüp bakınca ne kadar sık ve çeşitli harcama yaptığınıza şaşırabilirsiniz.

3. Harcamalarımı Sınıflandırıyorum • Harcamaları izlemek ve denetim altına almak gelirlere göre daha zordur. • Çünkü harcamalarımız gelirlerimize göre çok daha çeşitli ve karmaşıktır. • Bu nedenle bütçe yaparken harcamalarımızı sınıflandırmak yararlı olur. • Sınıflandırma, izlemek istediğimiz önemli harcamalarımızı öne çıkarmalı.

4. Harcamalarımı SınıflandırıyorumŞu başlıkları kullanabilirsiniz: • Ulaşım • Giyim-Kuşam • Eğitim • Gıda • Faturalar • Sağlık • Tatil • Ev • Hobi • Vergiler • Banka masrafları • Sigara-İçki • Hediye • Sigorta • Evcil Hayvan • Gönüllülük • Yardım • Kişisel bakım

5. Harcamalarımı Sınıflandırıyorum ÖRNEK: • Daha az harcamak istediklerim: • Dışarıda veya hazır yemek • Sigara • Mobil telefon faturası • Daha çok harcamak istediklerim: • Kitap • Spor • Dernek aidatı

6. Bankalardan Nasıl Yararlanırım? Banka ne İşime Yarar?* * Dikkat: 6-27. slaydları işlemek isteğe bağlıdır.

7. Bankayla Tanışalım • Banka, yatırdığımız parayı adımıza açtığı bir hesapta tutar. • Bankaya yatan para: • Güvendedir, • Gelir sağlayabilir, • Ülkenin (hatta dünyanın) her yerinde ödeme yapmakta kullanabiliriz. • Banka, para gerektiren işleri daha kolay yapmamız için çok çeşitli hizmetler sunar.

8. Banka Hesabı • Banka sizin adınıza bir hesap açar. • Bankadaki paranız hesabınıza kaydedilir. • Adınıza yatan paralar hesaba eklenir, çekilen paralar hesaptan düşülür. • Hesabınızda bulunan en son tutara “bakiye” denir.

9. Banka Hesabı Açmak • Banka sizden kimliğinizi ve konutunuzu belgelemenizi ister. • Belgelerinizi kontrol ettikten sonra sizinle bir “cari hesap sözleşmesi” yapar. • Hesap sözleşmesi hem sizin hem de bankanın karşılıklı haklarınızın, yükümlülüklerinizin yazılı olduğu belgedir. • Sözleşmenin bir örneğini isteyip bulundurmak sizin hakkınızdır.

10. Hesap Cüzdanı ve Hesap Özeti • Banka, hesabınızı açtıktan sonra size bir hesap cüzdanı verir. • Banka şubelerinde her işlem yaptığınızda cüzdanınızı “işleterek” hesabınızdaki hareketleri izleyebilirsiniz. • Dilerseniz banka belli aralıklarla adresinize hesabınızın hareketlerini gösteren bir “hesap özeti” de gönderebilir.

11. Banka Hesabını Kullanırken Banka hesabımı nasıl kullanırım? • Şubeler • ATM (Otomatik Vezne) Makinaları • POS (Satış Noktası) Terminalleri • Telefon • Mobil telefon • Internet

12. Banka Hesabını Kullanırken • Şubede işlem yaparken, kimliğinizi ve imzanızı kullanırsınız. • Diğer yollarla yapılan işlemlerde ise “şifreler” kullanılır. • “Şifre” hesabınızı açan, sadece sizin bileceğiniz en önemli anahtardır. • Şifre ve diğer kimlik bilgilerinizi elde edecek kötü niyetli kişiler büyük zarar verebilirler.

13. Banka Şubesi: Görevliler • Şube Müdürü: Şubenin en yetkili görevlisidir. • Şube Müdür Yardımcısı: Bir şubede bir veya birden fazla olabilir. Belirli konularda Şube Müdürü adına yetki kullanır. • Bireysel Müşteri Temsilcisi: Hesabınızla ilgili konularda ilk görüşeceğiniz görevlidir. • “Banko” görevlileri: Nakit alma ve verme işlerini “banko”da duran görevliler (veznedar) yapar.

14. Harcamlarımı ne zaman, nasıl öderim? • Peşin ve Hemen Ödeme Yolları • Vadeli ve Kredili Ödeme Yolları

15. Peşin ve Hemen Ödeme • Madeni ve Kağıt Parayla ödeme • Bankadaki parayla ödeme: • Para Transferi • Banka Kartı • Çek • Otomatik Ödeme Talimatı

16. Madeni ve Kağıt Parayla Ödeme

17. Banka Transferi • Bir banka hesabımızdan bir başka kişiye ait herhangi bir banka hesabına ödeme yapılmasını sağlayabiliriz.

18. Banka transferi • Ödeyen hesapla alıcı hesap aynı bankadaysa: HAVALE, • Hesaplar farklı bankalardaysa EFT ya da ELEKTRONİK TRANSFER denir.

19. Banka Transferi: Bilmeniz Gerekenler Neden? • Nakit para bulundurmak gerekmez. Büyük ödemeler için kolay ve güvenlidir. • Banka ödemenin kaydını tutar, ödeme yapıldığını gösteren bir belge verir (dekont) Dikkat: • Kendi TC kimlik numaranızı, alıcının tam adını ve hesap bilgilerini (Banka, şube, hesap no., EFT için mutlaka IBAN no.) bildirmelisiniz. • Bankanın isteyeceği işlem ücretini önden mutlaka öğreniniz.

20. Banka Kartı • Banka hesabındaki paranızdan ödeme yapmanızı sağlayan karttır.

21. Banka Kartı • Hesap açtığınız herhangi bir bankadan Banka Kartı alabilirsiniz. • Banka, adınıza bir kart bastırıp adresinize gönderir ve size bir kullanıcı şifresi sağlar. Şifreyi değiştirebilirsiniz. • Kartlı işlem yapmak için gerekli “POS” terminali olan her yerden hesabınıza erişip, her harcamayı kartla ödeyebilirsiniz. • Hesabınızın bakiyesi yapacağınız ödeme için yeterli değilse, bir “kredi limitiniz” olmalıdır.

22. Banka Kartı: Bilmeniz Gerekenler • Nakit kullanma ihtiyacını azaltır. • Ödemelerinizin kaydını tutar. • ATM makineleri bulunan her yerde, günün her saatinde hesabınızı kullanabilirsiniz Neden?

23. Banka Kartı: Bilmeniz Gerekenler Dikkat: • Kartınızı “şifre”yle kullanacaksınız. Şifre size aittir. Ezbere bilin. Hiçbir yere yazmayın. • Kartın arkasında imzanız için bir bölüm vardır. Kartınızı başkasının kullanmasına engel olmak için buraya imzanızı atın. • Kartınızın son kullanım tarihi üstünde yazar. Yenilenmediyse, bu tarihten sonra kartınızı kullanamazsınız. • Kartınızı kaybederseniz hemen bankayı arayıp kartı kullanıma kapatın. Banka size yenisini gönderecektir.

24. Özel Konu:Çek* *Bankalar ciddi ve güvenilir olarak bir süre tanıdıktan sonra kişilere “çek” hizmeti verebilirler. • Çek, Bankadaki hesabınızdan, dilediğiniz kişiye belli bir miktarın belli bir tarihte ödenmesini sağlayan belgedir. • Bankanın verdiği “çek defteri”nin bir yaprağını yazıp imzalar, ödeme yapacağınız kişiye verirsiniz. • Çekin üstüne yazdığınız ödeme gününde hesabınızda yeterli bakiye olmalıdır.

25. Çek örneği Özel Konu: Çek

26. Karşılıksız Çek Özel Konu: Çek • Ödeme günü hesap bakiyesi yetersizse çek “karşılıksız” sayılır. Banka alacaklıya belli bir tutara kadar ödeme yapar. • Alacaklı yasal yollara başvurur. Ayrıca banka Merkez Bankası’na bilgi verir. Borçlunun tüm çek defterlerinin iptaline, uzun bir süre de çek kullanmasının yasaklanmasına varan ceza süreci başlar.

27. Çek: Bilmeniz Gerekenler Özel Konu: Çek Neden? • Hazır para ihtiyacınız azalır. • Parayı ödeme günü hesaba yatırmanız yeter. Paranız zaten varsa, ödeme gününe kadar hesapta durur. • Alacaklı çeki bankasına verir, bankası tahsil eder. Dikkat: • Ödeme sorumluluğunu paylaşması nedeniyle, banka size çek hesabı açıp açmamaya kendi kurallarına göre karar verecektir. • Hesabınızı çok yakından izlemeniz, çekinizin karşılıksız kalması yüzünden ceza almamanız önemlidir.

28. Otomatik Ödeme Talimatı • Talimat verirseniz bankanız belli kurumlardan gelecek faturaları hesabınızdan otomatik olarak öder. • Telekom • Elektrik, Su • Kablo/Uydu TV • …

29. Otomatik Ödeme Talimatları: Bilmeniz Gerekenler Neden? • Faturalar gününde ödenir. • Nakit kullanmanız gerekmez. • Veznelerde sıra beklemezsiniz. • Ödemeyi alan kurum veya yapan banka bazı ek avantajlar sağlayabilir: öğrenin. Dikkat: • Ödeme günü hesap bakiyeniz yeterli olmalıdır. Bakiye yetmediği için ödenemeyen faturalar sizin sorumluluğunuzdadır.

30. Vadeli ve Kredili Ödemelerim • Kredi Kartı • Senet

31. Kredi Kartı • Hesap bakiyenize bağlı olmadan harcama yapmanızı sağlayan bir kredi sistemidir. • Kredi kartınızla bir ay içinde yaptığınız harcamaların toplamı ertesi ay içinde hesabınızdan çekilir.

32. Kredi Kartı Size tanınan kredi sınırları (limit) içinde: • Bir ay içinde yaptığınız harcamaları ertesi ay ödersiniz, • Harcamalarınızı taksitlere böldürebilir, • Hesabınızda olmayan nakit parayı borç (nakit avans) alabilir, • Biriken borcun ise bir bölümünü ay sonunda ödeyip kalanını erteleyebilirsiniz.

33. Kredi Kartı: Bilmeniz Gerekenler Neden? Banka kartında olduğu gibi: • Nakit kullanmazsınız, • Harcamalarınızı izleyebilirsiniz, • ATM makinelerinden yararlanırsınız Ek olarak KREDİ KULLANIRSINIZ: • Hesabınızda para yoksa bile alışveriş yapabilir, nakit çekebilir, ödemelerinizin bir kısmını erteleyebilirsiniz. • Kredi kartı kullanırken, banka kartında olmayan ek ücretler ödersiniz.

34. Kredi Kartı: Bilmeniz Gerekenler Dikkat: • Kartınızın yıllık üyelik ücreti ve ek hizmetler için alınan ayrı ücretler var mıdır? • Son ödeme tarihinde hiç ödeme yapmazsanız uygulanacak yüksek gecikme faizi nedir? • “Nakit avans” için ödeyeceğiniz nakit çekim ücreti ve aylık nakit avans faizi nedir? • Son ödeme tarihinde dönem borcunuzun asgari ödeme oranı nedir? Ödemediğiniz kısım için (hesap kesim gününden başlayarak) aylık alışveriş faizi nedir? • Faizlere Eklenen vergilerle birlikte cebinizden çıkacak faiz oranları ne olacaktır?

35. Kredi Kartı • Örnek 1.gün 10 20 30 40.gün H e s a p D ö n e m i Hesap Kesim Tarihi Son Ödeme Tarihi

36. Kredi Kartı 10 gün süre kredi olarak sayılmaz. • Normal Ödeme 1.gün 10 20 30 40.gün H e s a p D ö n e m i Hesap Kesim Tarihi Son Ödeme Tarihi - 305TL 87 TL 93 TL 125 TL Harcamalar = 305 TL

37. Kredi Kartı Kredi kullanım dönemi = 20 gün sayılır • “Kredili” ödeme 240 TL 10 gün geç ödendi 1.gün 10 20 30 40 50.gün H e s a p D ö n e m i Hesap Kesim Tarihi Son Ödeme Tarihi - 65TL -240 TL 125 TL 87 TL 93 TL Hesaplanan Kredi faizi: 240TL x %3 x (20 gün/30gün) = - 4,80 TL (izleyen hesap kesim tarihinde ödenecek)

38. Senetle Ödeme • Senet, belli bir günde bir kişiye belli bir tutarda ödeme yapmayı yükümlendiğinizi gösteren bir belgedir.

39. Senetle Ödeme • Senet daha çok dayanıklı tüketim malı alırken, taksitli satışlarda kullanılır. • Borç, senet geri alınarak alacaklıya elden ödenebilir veya aynı şekilde alacaklının bankasına yatırılabilir. • Senet, başka bir kanıt, fatura, sözleşme veya mahkeme kararı gerektirmeyen, kesin bir borç belgesidir. Borç ödenmezse, alacaklı hemen yasal yola (takip ve icra) başvurabilir.

40. Senetle Ödeme: Bilmeniz Gerkenler Neden ? • O an paranız yoksa da yüklü bir harcama yapabilirsiniz. • Senedi kabul edenin size (ve kefilinize)güvenmesi yeter. Dikkat: • Senetli borcunuzu ödemezseniz derhal yasal takip ve icra süreciyle karşılaşabilirsiniz. • Ödenmeyen senetleri bankalar da izler. Bankalardaki kredi kartlarınız etkilenebilir. • Senet “değerli kağıt”tır. İmzanızı taşıyan senedi geri almadan ödeme yapmayın. Geri aldığınız senedinizi hemen yırtarak imha edin.