Download
1 / 112
1.18k likes | 1.41k Views
بسم الله الرحمن الرحيم. « روش پژوهش ». انواع مطالعات در تحقيقات پزشكي. دکتر مرتضي قوجازاده دکتراي تخصصي فيزيولوژي پزشکي Ghojazadehm@hotmail.com. يک هدف عمده اپيدميولوژي اين است که با کشف علل بيماريها و راههاي اصلاح آنها به پيشگيري و کنترل بيماري ها و بهبود وضع سلامتي کمک کند.
E N D
«روش پژوهش» انواع مطالعات در تحقيقات پزشكي دکتر مرتضي قوجازاده دکتراي تخصصي فيزيولوژي پزشکي Ghojazadehm@hotmail.com
يک هدف عمده اپيدميولوژي اين است که با کشف علل بيماريها و راههاي اصلاح آنها به پيشگيري و کنترل بيماري ها و بهبود وضع سلامتي کمک کند. علت معلول معلول علت
دسته بندي طرح هاي مطالعاتي • مطالعات مشاهده اي ( Observational) پژوهشگر در مطالعات مشاهده اي به معاينه يک يا چند گروه از بيماران مي پردازد و خصوصيات هر يک از بيماران را براي تحليل ثبت مي کند. • مطالعات مداخله اي يا آزمايشي (Interventional, Experimental) در مطالعات آزمايشي، يک مداخله اي تحت نظارت پژوهشگر، مانند استفاده از دارو ، روش تشخيصي يا روش درماني صورت مي گيرد.
مطالعه توصيفي(Descriptive) مطالعات مشاهده اي ( Observational ) مطالعه تحليلي(Analytical) تجربي(Experimental) مطالعات مداخله اي (Interventional) نيمه تجربي(Quasi Experimental)
گزارش - موردي سري - موردي مطالعه توصيفي مقطعي مطالعات مشاهده اي مورد- شاهدي مطالعه تحليلي هم گروهي مقطعي
مطالعات توصيفي • هدف محقق از انجام اين پژوهش، توصيف عيني، واقعي و منظم يک موقعيت يا يک موضوع و يا يک بيماري است. • در اين نوع مطالعه، رابطه علت و معلولي بررسي نمي شود و تنها به سوالات پاسخ مي دهد. • مطالعات توصيفي در اپيدميولوژي غالباً براي بيان توزيع زماني ، توزيع مکاني و توزيع بيماري در ارتباط با عوامل فردي طرح مي شود.
مثال • شيوع تنبلي چشم در 2000 دانش آموز سال اول دبستان هاي سطح تبريز، بهار و تابستان 1385 • شيوع و عوامل محيطي موثر بر عيوب انكساري چشم دانش آموزان 15-12 ساله مقطع راهنمايي شهر تبريز در سال 1384
گزارش مورد (Case Report) • براي توصيف و گزارش خصوصيات جالب و غير معمول مشاهده شده در يک يا چند بيمار که به منظور مستند سازي بکار مي رود. گزارش مورد كيست دوپليكاسيون مري عفونت يافته در يك فرد بالغ
گزارش گروهي(Case Series) • براي توصيف و گزارش خصوصيات جالب مشاهده شده در گروهي از بيماران بکار مي رود.
کاربردها: • بررسي راه هاي تشخيص يک بيماري (بررسي علائم باليني – پاراکلينيکي – شکايت بيمار) • تشخيص گروه هاي در معرض خطر و برنامه ريزي براي ارائه خدمات بهتر به آنها • مطالعه مقدماتي براي طرح مطالعات تحليلي (فرضيه سازي)
خصوصيات: • در يک دوره زماني محدود انجام مي شود. • نياز به گروه شاهد ندارد • آزمون هاي آماري مجاز است و معمولاً شاخص هاي حاصل با عدد ثابت (Norm) مقايسه مي شود.
گزارش - موردي سري - موردي مطالعه توصيفي مقطعي مطالعات مشاهده اي هم گروهي مطالعه تحليلي مورد- شاهدي مقطعي
مطالعات تحليلي • اين مطالعات بر روي دو گروه انجام مي شود. • اگر بر روي يک گروه انجام شود اطلاعات به صورت قبل و بعد از مواجهه ( بدون دخالت محقق) مي باشد. • در اين مطالعات علاوه بر توصيف، تشخيص و تعيين روابط علت و معلول امکان پذير است.
مطالعات تحليلي • اين نوع مطالعات را بعضاً مطالعه توصيفي - تحليلي نيز مي نامند. • اطلاعات از نوع Longitude Data يا داده هاي در طول زمان مي باشد.
مطالعات هم- گروهي • در مطالعه هم-گروهي ، يک گروه از افراد انتخاب و در مدت زماني معين پيگيري مي شوند. • واژه کوهورت، واژه اي لاتين و در سابق يکي از واحدهاي دهگانه نظامي ارتش روم باستان بوده است. • مشخصه اصلي واحد نظامي کوهورت اين بوده که پس از تشکيل واحد هيچ فردي به آن اضافه نمي شده و در طول زمان بمرور افراد آن در اثر مرگ و مير و بيماري کاهش يافته تا سرانجام ، واحد از بين مي رفته است.
افراد در تماس با عامل خطر مبتلا به پيامد مورد نظر بدون ابتلا به پيامد مورد نظر هم گروه انتخاب شده (نمونه ) براي مطالعه مبتلا به پيامد مورد نظر بدون ابتلا به پيامد مورد نظر افراد بدون تماس با عامل خطر شروع مطالعه (حال) آينده سمت جمع آوري اطلاعات
مطالعات هم- گروهي)آينده نگر) مواجهه مشاهده بيمار ? جهت مطالعه از علت به سوي معلول است و حرکتي در جهت آينده مي باشد.
در مطالعات هم- گروهي ،دو گروه با هم مقايسه مي شوند که يکي گروه مواجهه (Exposed group) و ديگري گروه عدم مواجهه (Unexposed group ) مي باشد. • شروع مطالعه هميشه با انتخاب اين دو گروه انجام مي گيرد.
در مطالعات هم- گروهي سوال اين است : چه پيشامدي روي خواهد داد؟
در مطالعه آينده گر محقق هيچگونه مداخله يا دستکاري ندارد و نتيجه مواجهه خودبخودي با يک عامل خطر را بررسي مي کند.
مطالعات هم- گروهي ثابت يا پويا • در مطالعات هم- گروهي ثابت، اگر افراد مطالعه را رها کنند جايگزين نمي گردند. • در مطالعات هم- گروهي پويا ، ممکن است افراد از هم-گروهي خارج و اشخاص جديدي وارد مطالعه گردند که قابل قبول مي باشد.
مطالعات هم گروهي • مطالعات کوهورت(Cohort) • مطالعات طولي(Longitudinal) • مطالعات پيگيري(Follow up) • مطالعات آينده نگر(Prospective) • مطالعات بروز
هدف از مطالعات هم-گروهي اين است که آيا مواجهه با يک عامل بر روي شيوع يک بيماري در آينده تاثير مي گذارد؟ • رابطه بين رژيم هاي غذائي پرچربي و سرطان هاي روده بزرگ • رابطه بين مصرف الکل و بيماري هاي قلبي • رابطه آلودگي مادر به آنفلوآنزا در دوران بارداري و ناهنجاري هاي مادرزادي • ارتباط مصرف قرص هاي خوراکي پيشگيري از بارداري (OCP) با سرطان تخمدان • ارتباط بين استعمال سيگار و ابتلا به بيماري سارکوئيدوز
مطالعات هم- گروهي علل و ميزان بروز بيماري سير طبيعي ، پيش آگهي شناسائي عوامل خطر
مزاياي مطالعات هم- گروهي • دقت زياد • وقتي که يک آزمايش واقعي نمي تواند انجام شود بهترين نوع مطالعه خواهد بود. • اشراف محقق بر مطالعه • امکان اندازه گيري بروز/ خطر بيماري بطور مستقيم وجود دارد. • در مواردي که علت يا عامل خطر کمياب باشد، ارزش خاصي دارد. • چون پيامد مورد نظر (بيماري) در زمان شروع مطالعه هنوز روي نداده است اريب انتخاب و بازخواني در مقايسه با مطالعات شاهد- موردي کاهش مي يابد.
معايب مطالعات هم- گروهي • مطالعات هم- گروهي افراد را در دوره طولاني از زمان مورد پيگيري قرار مي دهد بنابراين براي انجام هزينه بر است.(خرج زياد) • هنگامي که نتيجه مورد نظر نادر باشد نياز به حجم نمونه هاي بزرگ مي باشد. • نداشتن کارائي براي ارزشيابي بيماريهاي نادر • هنگامي که مدت زمان پيگيري افزايش يابد، بدليل مهاجرت يا ترک مطالعه تعداد بيماران به شدت کاهش مي يابد ، بنابراين منتهي به نتايج اريب مي گردد.(کاهش و گم شدن نمونه ) • بدليل زمان طولاني ، اغلب انجام سازگاري اندازه ها و نتايج در طول زمان دشوار است.
کوهورت تاريخي، کوهورت گذشته نگر 1000نمونه سرم منجمد بررسي پادتن هاي ضد ويروس هاي هپاتيت مبتلا به سرطان کبد سالم
Retrospective cohort study, Historical cohort study 1000نمونه سرم منجمد بررسي پادتن هاي ضد ويروس هاي هپاتيت مبتلا به سرطان سالم
کوهورت تاريخي يا گذشته نگر مواجهه بيماريمشاهده ؟ در مطالعه هم گروه تاريخي وقايع مورد بررسي قبل از شروع مطالعه اتفاق افتاده است.
مقايسه شيوع افسردگي پس از زايمان در دو روش زايمان طبيعي و سزارين • در يک مطالعه هم گروهي تعداد 345 زن باردار (سه ماهه سوم بارداري) از نظر افسردگي مورد بررسي قرار گرفتند. از اين تعداد، 125 نفر در حين انجام مطالعه بعلت نداشتن شرايط ورود از مطالعه کنار گذاشته شدند. • در هفته هاي 5 تا 8 پس از زايمان مجدداً زنان مورد بررسي قرار گرفتند. • در نهايت نمونه هاي مورد مطالعه براساس نوع زايمان به دو گروه زايمان طبيعي (107 نفر) و زايمان سزارين (113 نفر) تقسيم شده و برخي شاخص هاي رواني از جمله افسردگي پس از زايمان، رضايت از ازدواج و حمايت اجتماعي در دو گروه از زنان مورد مقايسه و بررسي قرار گرفت.
نتايج • هر دو گروه از زنان از لحاظ مشخصات دموگرافيکي تفاوت آماري معني داري نداشتند. • شيوع افسردگي پس از زايمان در زنان زايمان طبيعي 17/9 درصد و در گروه زايمان سزارين 5/16 درصد بود (018/0 P=). • برآورد خطر نسبي بروز افسردگي در زنان با زايمان سزارين (38/2 - 01/1 CI 95%) 18/1 RR = بود.
خطر نسبي • خطر نسبي نشان دهنده اين است که مواجهه با عامل خطر، احتمال ابتلاء به بيماري را چند بار افزايش مي دهد. • خطر نسبي برابر با نسبت بروز بيماري در ميان افراد مواجهه يافته به بروز بيماري در ميان افراد مواجهه نيافته مي باشد.
بروز بيماري در ميان افراد مواجهه يافته با عامل خطر = خطر نسبي بروز بيماري در ميان افراد مواجهه نيافته با عامل خطر
مثال: • در يک مطالعه هم گروهي، 7735 مرد 40 تا 59 ساله بطور تصادفي از مراکز درماني عمومي به منظور تشخيص عوامل خطرساز بيماريهاي ايسکميک قلب انتخاب شدند. • از ميان 7718 مرد 5899 سابقه مصرف سيگار داشتند. • در طي 10 سال بعد 560 نفر از اين 7718 مورد دچار سکته قلبي شدند.
بعد از 10 سالMI خطر نسبي را محاسبه کنيد.
بروز بيماري در ميان افراد مواجهه يافته با عامل خطر = خطر نسبي بروز بيماري در ميان افراد مواجهه نيافته با عامل خطر 5899 / 563 = خطر نسبي 99/1= 1819 / 87
تفسير • مردان ميانسالي که سيگار مي کشيدند دو برابر افراد غير سيگاري طي مدت 10 سال دچار MI شده اند. • خطر MI براي مرداني که سيگار کشيده اند 100 درصد بيشتر از افرادي است که سيگار نکشيده اند.
جدول زير نتايج يک مطالعه هم گروهي را نشان مي دهد که به مدت چندين سال به بررسي سرطان ريه در ميان 1008 فرد سيگاري و 1074 فرد غير سيگاري مي پردازد. خطر نسبي را در اين مطالعه محاسبه کنيد.
مطالعات مورد - شاهدي مواجههبيماري مشاهده ?
سالم بيمار وضعيت بيماري تماس با عامل زمينه ساز عدم تماس با عامل زمينه ساز تماس با عامل زمينه ساز عدم تماس با عامل زمينه ساز
