Дін әлеуметтануы

1. Дін әлеуметтануы

2. Эмиль Дюркгейм Дін әлеуметтануын қалаушылардың бірі, осы салада жазған еңбектері: «Діндікөмірдің элементарформалары». Аустралиядағы тотемдікжүйесі" (1912) Өзінің еңбетерінде олдіннің функционалдық анализінқұрастырдыю Дюркгейм кез-келгнәлемдік діннің құрамында қарапайым діннің құрамында болмайтыннәрселер жоқ. Діннің нақ өзі оған сенуде емес, адамдардың қасиетті және бұқара болып бөлінуінде деп айтқан. Д дінді әлеуметтік статуспен және билікпен байланыстырмайды. Ол оның табиғатпен байланысын және қоғамдық біртұтас институт ретінде қарастырады.

3. МАКС ВЕБЕР • В Дюркгеймге қарағанда дінді өте үлкен әлемдік масштабта қарастырды. Ол индуизма, буддизм, даосизм және бастапқы иудаизм діндерінзерттеген. • Ол "Протестантская этика и дух капитализма« дегенеңбегінде христиан дінінің шығыс тарихынатигізгенәсері туралыкөп жазған. • Вебердің айтуы бойынша дін шығыс жерлерінде мемлекеттің капитализмін дамытуға кері әсерін тигізеді.

4. КАРЛ МАРКС • Маркс дінді әлеуметтік феномен ретінде қарастырды. • М дінді адамдардың қажеттіліктерін қанағаттандыратын әлеуметтік фактор деп айтқан.

5. Секуляризация- адамдардың санасындағы және қоғам өміріндегі діннің рөлінің төмендеу процессі. Мысалы, антикалық кезеңде философия рационалды критиктер адамдардың өздік болуына шақырып: ол өзі жете алатын затты құдайдан сұрамау керек деп айтқан. Қазіргі кезде Секуляризация – діннің қоғам өмірінің барлық сфераларына, санасына, іс-әрекетіне, адамдардың өмір сүру стиліне әсерінің төмендеуі. Мұның салдары діннің жоғалуына әкеледі. Қазір қоғамды қиын мәселелерін шешу үшін құдайға жалбарыну керектігін түсіндіру қиындап келеді

6. Сакрализация- (Құдайға арналған, құдіретті) • Белгілі бір объектке (затқа, құбылысқа, жануарға, адамға) қасиетті мазмұн беру. Сакрализация ұғымы дүниені екіге бөліп көрсетеді. 1. Профандық (Жай) 2. Сакральдық ( қаситетті, трансцедентті) Мұндағы сакральді дүние бейнеленбейді және адам санасына тек символдар арқылы жақын бола алады. 2. Діңтануда Сакрализация дегеніміз- жеке және топтық санадағы діни дүниетанымның таралуы, қоғамдық қарым –қатынастар жүйесіндегі діннің әсерінің жоғарылауы.

7. Деноминациялар- ( Жаңадан аталу) дінтанудағы ұғым, діни қалыптасу кезеңіндегі діни ұйымның түрі. • Деноминациялар құрылу кезеңіне байланысты секта мен діннің арасында орналасады. • Деноминациялар басқа діндерді мойындағандықтан, олардың қоғаммен қарым- қатынасы жағымды. • Бұл ұғым алғашқы рет американдық дінтанушы Х.Р.Нибурдің “Деноминацияның әлеуметтік саласы” атты еңбегінде алғаш рет қолданылған.

8. Секта сөзі (лат. secta- ой жүйесі, ілім, бағыт,)- қайсібір діннің өз ішіндеоппозициялық топ. Шіркеудеболыпжатқан түрлі жағдайға көңілі толмай, әдетте ерекшедептанылған, кейдешектелуге, тұйықтыққа, негізгідінибағыттан қол үзушілікке бастайтын топ. Секта ежелгігректерде де αίςεσις- ілім, бағыт, мектепұғымын білдірсе, этимологиялық мағынасы латынныңsequiяғни, «артынан еру», «бағыну» дегенсөзінен шыққан. Соңғы кездеБатысдінтанушығалымдары алғашқы екіұғымды («жалған ілім», «күпірлік») синоним ретіндеқолданып жүр. Сектасөзі В.И. Дальдің терминологиялық сөздігінде, секта- жекеқауымдастық, дәстүрлі және әлемдік діндерденбөлініп шыққан діниілім. Д.Н. Ушаковқұрастырған сөздікте: 1.Дәстүрлі діндерденөз дербестігіналған діниілімнемесетүрлі әлеуметтік топтарданқұралған ұйым; 2.Біз және басқалар депқоғамнан бөлектеніп, өздерінше тұйық өмір сүрушілер. Құқықтану да секталардың қоғамдағы әрекеттеріне қарай «деструктивтінемесетоталитарлы секта» дегентерминдікатауберілген. Деструктивті секта- дәстүрлі діндерденбөлінген олардыдінретіндемойындамайтын, жекекөзқарастарымен дінидогматикаларынқалыптастырған, мемлекеттің ішкітұрақтылығы және қоғамдық құрылыстарға керіәсерін тигізуші тар шеңберлі көзқарастағы адамдарданқұралған топ. Тоталитарлы секта- басшыларыкөбіне заңға қайшы келетінқылмыстық әрекеттерге барып, қарапайым топ мүшелерінің саналарынтүрлі манипулияциялық амалдарменжаншып, тоталитарлық жолменбағындыруға тырысады. 

9. Хизбут-Тахрираль-Исламиحزب التحريرБасшысы:Ата Абу РаштаҚұрылу кезеңі:1953, ТакиуддинНабханиИдеология:панисламизмХизбут-Тахрираль-Ислами (араб.حزب التحرير‎‎ — «Исламдық Партия 

10. 1984 жылы құрылған япондық діни секта. 1994 жылы Чизуо Мацумото өзін “Қасиетті император” етіп жариялады. Бұл сектада анти әлеуметтік істер оның ішінде адам өлтіру мақұлданады. Террорлық акт алғашқы рет 1994 жылы Мацумото қаласында зертханада жасалынған улы зат арқылы жасалған 7 адам қайтыс болып 144 жараланған. 1995 жылы тағы сол сияқты акцияда 12 адам қайтыс болып 5300 адам ауыр жараланған. Секта құрамына жақтастар іздеуді “йога клубтары”, “кездесу веб-сайттары” арқылы жасаған. • Құрамын 2000 жуық мүше бар.