Metodologia badań projektu Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

1. Metodologia badań projektu Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych dr Paweł Grygiel mgr Grzegorz Humenny

2. Plan prezentacji • Funkcjonująca metodologia monitoringu zawodów nadwyżkowych i deficytowych • Metody oceny sytuacji absolwentów i bezrobotnych absolwentów • Badanie zakładów pracy na Podkarpaciu • Problemy • Wnioski Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

3. Funkcjonująca metodologia monitoringu zawodów nadwyżkowych i deficytowych • Nadwyżka / Deficyt podaży siły roboczej • Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów • Wskaźnik szansy uzyskania oferty w zawodzie • Badania przedsiębiorstw • Badania w szkołach ponadgimnazjalnych Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

4. Nadwyżka / Deficyt podaży siły roboczej • gdzie: • - średnia miesięczna liczba zarejestrowanych bezrobotnych w zawodzie k w I-półroczu danego roku, • - średnia miesięczna liczba zgłoszonych ofert pracy w zawodzie k w I- półroczu danego roku, Analizy PMZNiD prowadzone były na średnich miesięcznych oraz średnich rocznych obliczanych w sposób analogiczny Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

5. Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów Przyjęto, że zawody o wskaźniku: < 0,9 to zawody nadwyżkowe, 0,9 ≤≤ 1,1 to zawody równoważone (wykazujące równowagę na rynku pracy), > 1,1 to zawody deficytowe Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

6. Wskaźnik szansy uzyskania oferty w zawodzie • gdzie: • - średnia miesięczna liczba ofert pracy w zawodzie k w I-półroczu, będąca w dyspozycji powiatowego urzędu pracy, obliczana według wzoru: • liczba ofert pracy w zawodzie k, będąca do dyspozycji powiatowego urzędu pracy w końcu poprzedniego roku (t-1) • liczba ofert pracy w zawodzie k , zgłoszona do powiatowego urzędu pracy w danym roku Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

7. Wskaźnik szansy uzyskania oferty w zawodzie • - średni miesięczny poziom rejestrowanego bezrobocia w zawodzie k w I-półroczu obliczany metodą uproszczoną według wzoru: • liczba zarejestrowanych bezrobotnych w zawodzie k w końcu poprzedniego roku • liczba zarejestrowanych bezrobotnych w zawodzie k w końcu I-półrocza danego roku. Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

8. Wskaźnik szansy uzyskania oferty w zawodzie - wyniki Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

9. Metody oceny sytuacji absolwentów i bezrobotnych absolwentów • Odsetek bezrobotnych wśród absolwentów • Odsetek absolwentów wśród bezrobotnych • Skala odpływu z rejestru bezrobotnych absolwentów • Ocena zawodów nauczanych na Podkarpaciu • Ocena zawodów, w których rejestrują się bezrobotni absolwenci Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

10. Odsetek bezrobotnych wśród absolwentów • Obliczony jako iloraz napływu bezrobotnych absolwentów w zawodzie i liczby absolwentów kończących naukę w danym roku • Wskazuje w jakim stopniu uzyskiwane w trakcie nauki danego zawodu umiejętności, kwalifikacje i wiedza zabezpieczają absolwentów przed koniecznością rejestracji jako osoba bezrobotna Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

11. Odsetek absolwentów wśród bezrobotnych • Obliczony jako iloraz napływu bezrobotnych absolwentów i napływu bezrobotnych rejestrujących się w danym zawodzie • Wskazuje w jakim stopniu uzyskiwane w trakcie nauki danego zawodu umiejętności, kwalifikacje i wiedza są powszechne wśród bezrobotnych (po podażowej stronie rynku) • Przy takiej interpretacji im wyższa wartość wskaźnika tym lepiej Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

12. Skala odpływu z rejestru bezrobotnych absolwentów • Obliczona jako iloraz odpływu bezrobotnych absolwentów i napływu bezrobotnych absolwentów • Odpływ bezrobotnych absolwentów to różnica pomiędzy napływem bezrobotnych w danym roku w zawodzie a liczbą zarejestrowanych bezrobotnych absolwentów na koniec danego roku • Wskazuje na ile uzyskane w trakcie nauki zawodu umiejętności, kwalifikacje i kompetencje pozwalają na opuszczenie rejestru osób bezrobotnych Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

13. Ocena zawodów nauczanych na Podkarpaciu • Grupa pierwsza – zawody ocenione pozytywnie – to takie, w których mniej niż 50% absolwentów rejestruje się jako bezrobotni i w których przynajmniej 375 osób w ciągu trzech lat ukończyło naukę w zawodzie. • Grupa druga –zawody neutralne – zaliczono do nich zawody, w których było mniej niż 375 absolwentów w okresie 3 analizowanych lat. • Trzecia grupa – zawody ocenione negatywnie – to zawody, w których jest ponad 375 absolwentów w omawianym okresie lecz ponad 50% z nich zarejestrowało się jako bezrobotni. Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

14. Ocena zawodów, w których rejestrują się bezrobotni absolwenci na Podkarpaciu • Zawody ocenione pozytywnie charakteryzują się tym, że ponad 25% bezrobotnych stanowią absolwenci, odpływ absolwentów z bezrobocia przekracza 60% oraz rejestrowało się w nich przynajmniej 225 osób w analizowanym okresie. • Zawody ocenione negatywnie charakteryzują się mniejszym niż 25% udziałem absolwentów wśród bezrobotnych, niskim odpływem z bezrobocia (poniżej 60%), oraz tym, ze rejestrowało się w ich przynajmniej 225 osób w omawianym okresie. • W pozostałych przypadkach zawody zostały ocenione neutralnie. Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

15. Ocena zawodów na podstawie sytuacji bezrobotnych absolwentów - efekty • Ocena jest lepiej dostosowana do potrzeb uczących się • Nie odwołuje się do zgłaszanych ofert pracy • Wskazuje na sensowność dokształcania bezrobotnych w zawodach, które już posiadają Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

16. Badanie zakładów pracy na Podkarpaciu • Dobór próby • Realizacja badań w terenie • Tworzenie wag analitycznych Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

17. Dobór próby • Uzyskanie aktualnych danych na temat struktury zakładów pracy na Podkarpaciu pod względem wielkości i sekcji PKD • Opracowanie schematu losowanie systematycznego na bazie REGON we wskazanych warstwach wybranych na podstawie danych dotyczących struktury • Pobranie danych wszystkich firm średnich i dużych oraz próby losowej zakładów małych i mikro (łącznie z próbami rezerwowymi) • Podzielenie zakładów pracy na próbę podstawową i próby rezerwowe • Przydzielenie zakładów pracy ankieterom z zachowaniem uporządkowanie terytorialnego oraz pod względem sekcji PKD i wielkości zakładu pracy Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

18. Realizacja badań w terenie • Określenie różnych stawek dla ankieterów za realizację wywiadu w zależności od wielości zakładu oraz odległości od Rzeszowa • Umożliwienie wszystkim ankieterom telefonicznego kontaktu w celu umówienia spotkania z przedstawicielem zakładu pracy • Realizacja wywiadu w zakładzie pracy • Kodowanie narzędzi badawczych Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

19. Tworzenie wag analitycznych • Szacowanie skali nieadekwatności operatu (REGON) • Zestawienie danych z Urzędu Statystycznego dotyczących struktury zakładów pracy na Podkarpaciu z informacjami od ankieterów • Tworzenie wag analitycznych odzwierciedlających oszacowaną strukturę zakładów pracy na Podkarpaciu Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

20. Problemy wynikłe w trakcie realizacji PMZNiD • Niekompatybilność klasyfikacji (PKZiS, KZSZ, Kierunki Studiów) • Istnieje kilka wersji PKZiS (obowiązuje jedna ale część danych zgromadzonych jest w oparciu o starsze wersje) – ale istnieją klucze przejścia • Istnieje kilka wersji KZSZ (i niestety nie zawsze wykorzystywana była w sprawozdawczości statystycznej aktualnie obowiązująca klasyfikacja) • Istniejące klucze przejścia pomiędzy PKZiS oraz KZSZ nie rozstrzygają wszystkich wątpliwości mimo, że były prowadzone działania zmierzające do uzgodnienia stosowanych kodów • Klasyfikacja kierunków studiów nie odnosi się do żadnej z obowiązujących klasyfikacji zawodów, a kody specjalności nadawane są ad hoc Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

21. Problemy wynikłe w trakcie realizacji PMZNiD - Niekompatybilność klasyfikacji • Technik teleinformatyk • Spedytor - logista 312102 Technik informatyk 311402 Technik telekomunikacji 342205 Technik logistyk 342204 Spedytor 342290 – pozostali spedytorzy i pokrewni Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

22. Problemy wynikłe w trakcie realizacji PMZNiD – c.d. • Niekompletność danych (Ustawa o Promocji Zatrudnienia i Instytucja Rynku Pracy z 2004 r., Reforma systemu edukacyjnego, nie stosowanie obowiązujących klasyfikacji w sprawozdawczości statystycznej) • Nienajlepsze wskaźniki ministerialne • Brak aktualności bazy REGON (pomimo obowiązywania zapisu nakładającego na urzędy gmin i miast obowiązek informowania US o wyrejestrowanych firmach • Niechęć części pracodawców do udzielania informacji na temat zatrudniania i zwalniania pracowników (bardzo dużych, oraz znacznego odsetka średnich i małych) • Nieporównywalność informacji o liczbie zgłaszanych ofertach pracy z liczbą zatrudnionych • Nie zgłaszanie ofert pracy przez pracodawców – szczególnie mikro • Brak możliwości oszacowania wielkości szarej strefy oraz wielkości zatrudnienia na czarno • Brak możliwości oszacowania wielkości emigracji zarobkowej po wejściu do UE Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych

23. Wnioski • Pracodawcy nie dopełniają ustawowego obowiązku i nie informują urzędów o ofertach pracy (szczególnie w mikro firmach jest to zbyt absorbujące dla pracodawcy i/lub pracowników) • Ograniczone zaufanie w stosunku do analiz prowadzonych na danych Urzędów Pracy zgodnie z metodologią zalecaną przez ministerstwo • Poprawienie metodologii ministerialnej w zakresie sposobu doboru zakładów pracy do badań oraz rozważenie wykorzystania danych z SIO a przede wszystkim konieczność refleksji nad wartością informacyjną stosowanych wskaźników • Rozpatrzenie sensowności prowadzenia monitoringu w oparciu o obowiązującą metodologię oraz bardzo niekompletne dane po popytowej stronie rynku • Wprowadzenie spójnej klasyfikacji zawodów i specjalności dla opisu rynku pracy i rynku edukacyjnego (szkoły ponadgimnazjalne i szkoły wyższe) lub • Odwoływanie się do umiejętności, kwalifikacji i wiedzy tak przy zatrudnianiu jak i kształceniu – utworzenie systemu certyfikacji (model amerykański czy brytyjski) • Rozwój metod szacowania wielkości szarej strefy / zatrudniania na czarno Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych