Johann Sebastian Bach

1. Johann Sebastian Bach Eisenach 1685 – Leipzig 1750 Bertjan van de Lagemaat Jan Pruim 9 maart 2008

2. Johann Sebastian Bach Eisenach 1685 – Leipzig 1750 Bertjan van de Lagemaat Jan Pruim 9 maart 2008

3. Johann Sebastian Bach Eisenach 1685 – Leipzig 1750 Bertjan van de Lagemaat Jan Pruim 9 maart 2008

4. JS Bach, zijn leven • 1685 • 1694 • 1695 • Geboren als 7e kind van Johann Ambrosius Bach en Maria Elisabeth Lämmerhirt • Moeder overlijdt • Vader overlijdt • Verhuist naar Ohrdruf

6. BachhausEisenach

7. WartburgEisenach

8. JS Bach, zijn leven • 1700 • 1703 • 1705 • 1707 • 1708 • Vertrek naar St. Midradschool, Lüneburg (korist) • Organist aan de Nieuwe Kerk te Arnstadt • Bezoek aan Dietrich Buxtehude in Lübeck • Organist aan de St. Blasiuskerk te Mühlhausen • Huwelijk met Maria Barbara Bach

9. JS Bach, zijn leven • 1708 • 1714 • 1717 • 1717 • 1720 • 1721 • 1723 • Vertrek naar Weimar (hoforganist) • Benoeming tot concertmeester • Gevangenis • Benoeming in Cöthen (hofkapelmeester) • 1e echtgenote Maria Barbara overlijdt • Huwelijk met Anna Magdalena Wilcke • Benoeming tot Thomascantor te Leipzig

10. JS Bach, zijn leven • 1724 • 1725 • 1727 • 1731 • 1734 • Eerste uitvoering van de Johannespassion BWV 245 • Uivoering van de gereviseerde Johannespassion • Eerste uitvoering van de Matthäuspassion BWV 244 • Eerste uitvoering van de Markuspassion BWV 247 • Eerste uitvoering van het Weihnachtsoratorium BWV 248

11. ThomaskircheLeipzig

12. ThomaskircheLeipzig

13. NicolaikircheLeipzig

14. Openingskoor: KommtihrTöchter, helft mir klagen

15. Openingskoor: KommtihrTöchter, helft mir klagen Komt, o dochters, helpt mij klagen! Ziet Hem! – wien? – die neerwaarts kwam; Ziet Hem! – wien? – dat zuiver Lam; Ziet dan! – wat? – ziet Zijn geduld; Ziet! – waarheen? – naar onze schuld; Ziet Hem, ziet Hem leedvervuld ‘t Bitter kruishout zelve dragen. O Lam, Gij zijt onschuldig Aan’t hout des kruises geslagen, Altijd waart Gij geduldig, Hebt smaad en schande gedragen. Met onze boze daden Zijt Gij zo zwaar beladen Erbarm U onzer, o Jezus! Vert. Jan Engelman

16. Structuur Aria’s Picander (C.F. Henrici) Recitatieven Evangelie tekst Koralen (Turba)koren

17. Muzikale achtergrond Polyfonie melodisch zelfstandige stemmen ritmisch zelfstandige stemmen Harmonie samenklank van stemmen Monodie instrumenten volgen zangstem G. de Palestrina G. Dufay C. Monteverdi L. van Beethoven R. Wagner

18. Retorica docere movere delectare

19. Turbakoor:SindBlitze, sind Donner Solisten: Johanette Zomer, sopraan Andreas Scholl, countertenor

20. Turbakoor:sindBlitze, sind Donner Zo is mijn Jezus nu gevangen Laat hem, laat hem, bindt hem niet! Wie Hem mint Draagt de tranen op de wangen Wijl mijn Jezus is gevangen… Zij drijven Hem, hij is gebonden! Laat bliksem, laat donder de wolken verscheuren! Nu oop’ne zich vurig de afgrond der helle, Verbrijz’le, verderve, verplett’re, verzwelge De nacht’lijke stoet De valse verrader, het moordziek gebroed! Vert. Jan Engelman

21. Recitatief: Und der Hohepriesterantwortete

22. Recitatief: Und der Hohepriesterantwortete

23. Koraal:Wer hat dichsogeschlagen Wer hat dich so geschlagen, Mein Heil, und dich mit Plagen So übel zugericht’t? Du bist ja nicht ein Sünder, Wie wir und unsre Kinder, Von Missetaten weisst du nichts. Wie heeft U zo geslagen, O Lam, Dat wil verdragen En niet zijn weedom klaagt? Dat wij, met onze zonden, Dezelfde pijn doorstonden – O misgewas, dat Gij verdraagt! Paul Gerhardt, 1607-1676 Vert. Jan Engelman

24. Aria:Komm, süßesKreuz Solist: Klaus Mertens

25. Aria:Komm, süßesKreuz Kom, edel kruis, nooit wil ik klagen, Mijn Jezus, ‘k ben Uw schuldenaar. Wordt mij het lijden ooit te zwaar, Zo help Gij Zelf mijn kruis te dragen! Vert. Jan Engelman

26. Aria:ErbarmeDich Solisten: Magdalena Kozená, mezzo Anna MacDonald, viool

27. Aria:ErbarmeDich Erbarme Dich, Mein Gott, um meiner Zähren willen: Schaue hier, Herz und Auge weint vor dir Bitterlich Erbarming Heer, mijn God, Als mijne tranen stromen. Schenk mij licht Van Uw eeuwig aangezicht. Vert: Jan Engelman

28. Koraal: O Hauptvoll Blut undWunden

29. Koraal: O Hauptvoll Blut undWunden O Haupt voll Blut und Wunden, Voll schmerz und voller Hohn! O Haupt, zu spott gebunden Mit einer Dornenkron’! O Haupt, sonst schön gezieret Mit höchster Ehr’ und Zier, Jetzt aber hoch schimfiret: Gegrüsset seist du mir! Du edles Angesichte, Vor dem sonst schrickt und scheut Das grosse Weltgerichte, Wie bist du so bespeit! Wie bist du so erbleichet, Wer hat dein Augenlicht, Dem sonst kein Licht nicht gleichet, So schändlich zugericht’t? Paul Gerhardt, 1607-1676 O hoofd vol bloed en wonden, Zo smartelijk gehoond, O hoofd, voor onze zonden Met doornen rijk gekroond; O hoofd, in ‘s Vaders zalen Zo koninklijk gewijd, Schendt men u duizendmalen, Ik groet uw majesteit. Gelaat, dat alle leven Door zijn geheimen kleurt, Dat hemelen doet beven, Wie heeft u zo besmeurt? Mag Uwe mond verbleken, Verglijdt Uw ogenlicht, Gij zijt mijn eeuwig teken, O godd’lijk aangezicht. Jan Engelman

30. Koraal: O hoofd vol bloed en wonden

31. Koraal: O hoofd vol bloed en wonden O hoofd vol bloed en wonden, vervloekte doornenkroon. Nu komt je grootste wonder het pijnhout als icoon. Straks hang je aan drie wonden de spieren scherp verzuurd. Je sterft elke seconde, terwijl het dagen duurt. De kramp stokt ademhalen, wie steun zoekt krijgt een schok. Je hart verhit, gaat malen, wie uitdroogt, raakt in shock. Vanavond wordt het Pasen, dus Jezus heeft geluk.... Ze slaan wie dan nog asemt, als hulp de botten stuk. Jan Rot O hoofd vol bloed en wonden, Zo smartelijk gehoond, O hoofd, voor onze zonden Met doornen rijk gekroond; O hoofd, in ‘s Vaders zalen Zo koninklijk gewijd, Schendt men u duizendmalen, Ik groet uw majesteit. Gelaat, dat alle leven Door zijn geheimen kleurt, Dat hemelen doet beven, Wie heeft u zo besmeurt? Mag Uwe mond verbleken, Verglijdt Uw ogenlicht, Gij zijt mijn eeuwig teken, O godd’lijk aangezicht. Jan Engelman

32. Slotkoor: WirsetzenunsmitTränennieder Opname: Palmzondag 2 april 1939

33. Slotkoor: WirsetzenunsmitTränennieder Opname: Palmzondag 2 april 1939

34. Slotkoor: WirsetzenunsmitTränennieder

35. Slotkoor: WirsetzenunsmitTränennieder Wir setzen uns mit Tränen nieder Und Rufen dir im Grabe zu: Ruhe sanfte, sanfte ruh’! Ruht, ihr ausgesognen Glieder! Ruhet sanfte, ruhet wohl! Euer Grab und Leichenstein Soll dem ängstlichen Gewissen Ein bequemes Ruhekissen Und der Seelen Ruhekissen Und der Seelen Ruhstatt sein. Höchst vergnügt schlummern da die Augen ein. Wij zitten neer, de tranen stromen: O Heiland Die het Woord volbracht, Rust in vrede! Rust nu zacht! Rust, volstreden en ontkomen, Rust in vrede! Rust nu zacht! Laat uw graf, dat edel schrijn, Voor het angstige geweten Het volmaakt vergeven heten, En der ziele rustplaats zijn. Hier alleen, slapen zich de zondaars rein. Wij zitten neer, de tranen stromen: O Heiland, Die het Woord volbracht, Rust in vrede! Goede nacht!