POTRZEBY POKARMOWE CZŁOWIEKA

1. POTRZEBY POKARMOWE CZŁOWIEKA Składniki odżywcze

2. ODŻYWIANIE SIĘ • Celem odżywiania się jest dostarczenie związków chemicznych do każdej komórki.

3. SPOSÓB ODŻYWIANIA Cudzożywność Samożywność

4. SAMOŻYWNOŚĆfotosynteza

8. CUKRY (węglowodany) • Funkcja: - są głównie źródłem energii (paliwem energetycznym), mogą też pełnić funkcje zapasowe (glikogen). • Cukry proste (jednocukry) doskonale rozpuszczalne w wodzie, ryboza (pięciowęglowa) glukoza, fruktoza (sześciowęglowe) • Cukry złożone dwucukry (disacharydy) – maltoza, sacharoza, laktoza wielocukry (polisacharydy) – skrobia, celuloza, glikogen

9. heksozy • Glukoza - cukier gronowy. Znajduje się w sokach roślinnych, zwłaszcza owocowych. Ilość glukozy w owocach zależy od ich gatunku i stanu dojrzałości. Glukoza jest cukrem fizjologicznym - znajduje się w płynach ustrojowych. • Fruktoza - cukier owocowy, występuje w owocach, soku z owoców, miodzie. Fruktoza jest słodsza od sacharozy o 73%, rozpuszcza się w wodzie, nadaje smak w owocach i miodzie.

10. dwucukry • Sacharoza- jest doskonałym konserwantem dla mleka i dżemów, ponieważ obniża aktywność wodną w tych produktach, przez co hamuje wzrost pleśni

11. dwucukry • Laktoza - występuje w mleku i produktach mlecznych. • U osób z upośledzonym wytwarzaniem laktazy - enzymu, który bierze udział w trawieniu laktozy, organizm nie toleruje tego cukru.

12. dwucukry • Maltoza - składa się z dwóch cząsteczek glukozy. Występuje w piwie i produktach piekarniczych. Maltoza jest wytwarzana w procesie fermentacji ziarna zbóż.

13. WIELOCUKIER Skrobia- główny materiał zapasowy roślin. Dostarcza prawie 25% całkowitej dziennej energii. Żywność zawierająca skrobię daje uczucie sytości i na długo redukuje uczucie głodu. Zbudowana z glukozy.

14. WIELOCUKIER • Celuloza - zwana jest potocznie błonnikiem pokarmowym (włóknem pokarmowym). Uwaga ! Zwierzęta nie potrafią trawić celulozy – roślinożerne mają w przewodzie pokarmowym bakterie i pierwotniaki wytwarzające enzym celulazę, trawiący celulozę

15. WIELOCUKIER Glikogen : • wykorzystywany głównie do dostarczania energii podczas pracy mięśni • materiał zapasowy organizmów zwierzęcych i drożdży • Glikogen powstaje w wątrobie z glukozy. • zawarty w wątrobie jest używany bezpośrednio jako źródło glukozy dla mózgu i czerwonych ciałek krwi.

16. TŁUSZCZE (lipidy) • nierozpuszczalne w wodzie • stanowią duży rezerwuar energetyczny, są składnikami błon komórkowych, są substratami w syntezie hormonów, składnik cholesterolu • najczęściej powstają przez połączenie glicerolu (trójwodorotlenowy alkohol) z kwasami tłuszczowymi (długie łańcuchy węglowodorowe z grupą karboksylową)

17. TŁUSZCZE WŁAŚCIWE • tłuszcze roślinne – nienasycone, zawierają wiązania nienasycone, w temp. pokojowej są zazwyczaj substancjami płynnymi (oleje). • tłuszcze zwierzęce – zawierają wiązania nasycone, w temp. pokojowej – konsystencja stała (smalec, masło) LIPIDY ZŁOŻONE • fosfolipidy – zawierają reszty fosforanowe

18. BIAŁKA • Związki o bardzo skomplikowanej budowie przestrzennej. • Podstawowymi jednostkami budulcowymi białek są aminokwasy - składają się z: grupy aminowej, grupy karboksylowej, atomu wodoru oraz specyficznej dla każdego aminokwasu grupy R. Wszystkie te elementy skupione są wokół atomu węgla.

19. GRUPA KARBOKSYLOWA GRUPA AMINOWA

20. WIĄZANIE PEPTYDOWE WIĄZANIE PEPTYDOWE Aminokwasy łączą się ze sobą wiązaniami peptydowymi (grupa aminowa jednego aminokwasu łączy się z grupą karboksylową drugiego aminokwasu). Powstają wówczas białka (peptydy).

22. Białka proste – zbudowane wyłącznie z aminokwasów. - miozyna (składnik mięśni), - albumina (osocze krwi), - kolagen (skł. tk.łącznych), - kreatyna (składnik paznokci, włosów, naskórka) • Białka złożone – mogą zawierać w swej cząsteczce np.. grupy cukrowe (glikoproteidy) albo barwniki – hem w hemoglobinie i mioglobinie

23. FUNKCJE BIAŁEK budują komórki ciała (funkcja budulcowa) pełnią funkcje transportowe (hemoglobina – trasportuje O2 i CO2) sterują procesami przemiany materii – enzymy – funkcja kataboliczna funkcja regulatorowa – związek z hormonami pełnią funkcję odpornościową (białka odpornościowe)

24. ENZYMY • białka pełniące funkcje biokatalizatorów • przyspieszają zachodzące w komórkach reakcje chemiczne • podczas reakcji chemicznych tworzą kompleks: enzym – substrat (do jednego centrum aktywnego enzymu pasuje tylko jeden rodzaj substratu – specyficzność enzymów.) • SUBSTRAT + ENZYM  KOMPLEKS E-S ENZYM + PRODUKT

25. CO JEST ŹRÓDŁEM BIAŁKA? Mleko Jaja Mięso Przetwory mleczne Warzywa: brukselka( 6%), groszek zielony(5%) Owoce suszone: orzechy(21%)

26. WITAMINY • Witaminy to związki organiczne, które nie są źródłem energii ani strukturalnymi składnikami tkanek, są jednak niezbędne do zachowania zdrowia oraz normalnego przebiegu procesów metabolicznych. • Części z nich jest niebiałkowym składnikiem ważnych enzymów, inne są przeciwutleniaczami lub wzmagają wchłanianie jonów • Większość witamin musi być dostarczana do organizmu z pożywieniem, ale np. witamina D może powstać w tkance podskórnej oraz na powierzchni skóry z ergosterolu pod wpływem promieni ultrafioletowych.

27. WITAMINY • Dzienne zapotrzebowanie na witaminy jest zróżnicowane. Niedobór lub całkowity brak witamin w pożywieniu prowadzi do zaburzeń przemiany materii charakterystycznych dla danej witaminy. • Niedobór witamin nazywamy awitaminozą. • Nadmierne dostarczanie witamin do organizmu może prowadzić do hiperwitaminozy. • Badania wykazały, że ustrój najlepiej przyswaja witaminy znajdujące się w produktach naturalnych, witaminy syntetyczne podawane w postaci preparatów farmaceutycznych organizm wykorzystuje w niewielkim procencie.

30. SOLE MINERALNE Niezbędne do budowy związków organicznych i przebiegu określonych procesów życiowych Sole mineralne występują w pokarmach roślinnych i zwierzęcych, np. ciemnym pieczywie, szpinaku, brokułach, mleku, jabłkach. Rośliny pobierają sole mineralne z roztworu glebowego. Pierwiastki biogenne: azot, węgiel, wodór, tlen, fosfor

31. WODA • najbardziej rozpowszechniony związek chemiczny w przyrodzie • ciecz bezbarwna, bez smaku i zapachu • stanowi środowisko dla większości procesów biochemicznych w naszych komórkach • zwykle bierna chemicznie, lecz może tez być substratem lub produktem ważnych procesów. • bardzo dobry rozpuszczalnik dla wielu związków organicznych np. białek • zawartośc w pokarmach różna, jej niedobór uzupełniamy pobierając płyny Różna zawartość wody w organizmach żywych ( glony 85%, kości 20%)

33. Wybrane makroelementy

34. Wybrane mikroelementy

36. SOLE MINERALNE Składnik zębów i kości, chroni przed próchnicą: FLUOR Składnik niektórych aminokwasów np.. metioniny, istotny element białek: SIARKA Składnik hemoglobiny, wpływa na transport tlenu, niedobór powoduje anemię: ŻELAZO Składnik hormonów tarczycy regulujących metabolizm. Niedostatek powoduje powiększenie tarczycy (wole): JOD Istotny składnik kości i zębów: WAPŃ

37. WITAMINY Wpływa na gospodarkę wapniową, niedobór u dzieci prowadzi do krzywicy Wit. D Bierze udział w krzepnięciu krwi, niedobór powoduje krwotoki – Wit.K Nazywana witaminą młodości, przeciwutleniacz – Wit. E Należy do grupy koenzymów, niedobór powoduje chorobę beri-beri – Wit. B1 Wzmacnia odporność, ułatwia przyswajanie żelaza Wit. C

38. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 