Download
1 / 56
690 likes | 1.1k Views
رهبری. Leadership. مد ي ران ثبات ونظم ديد كوتاه مدت تداوم بخش پذيراي وضع موجود كار را خوب انجام مي دهند. رهبران تحول و تغيير ديد بلند مدت آغازگر در چالش با وضع موجود كار خوب انجام مي دهند. تفاوتهاي رهبران با مديران. مدير : افراد را وادار مي كند. امر و نهي مي كند.
E N D
رهبری Leadership
مديران ثبات ونظم ديد كوتاه مدت تداوم بخش پذيراي وضع موجود كار را خوب انجام مي دهند رهبران تحول و تغيير ديد بلند مدت آغازگر در چالش با وضع موجود كار خوب انجام مي دهند تفاوتهاي رهبران با مديران
مدير : • افراد را وادار مي كند. • امر و نهي مي كند. • كارها را تصحيح مي كند. • ايده هاي خود را مطرح مي كند. • در قضاوت سريع است. • اول صحبت مي كند. • مهلت تعيين مي كند. • به مقام و اقتدارش وابسته است. • ايجاد ترس مي كند. • او تعيين مي كند چه چيزي مورد نياز است. • هميشه مي گويد : « من » • نشان مي دهد چه كسي اشتباه مي كند. • مي گويد به من احترام بگذاريد.
رهبر : • انگيزه مي دهد. • ارشاد و تشويق مي كند. • كارهاي صحيح را تأييد و هدايت مي كند. • باعث ايجاد ايده مي شود. • در فهم مطلب و شرايط موفق است. • اول گوش مي دهد. • مهلت مي دهد تا افراد برنامه ريزي كنند. • به شخصيت و اراده خود متكي است. • حمايت و پشتيباني مي كند. • مي پرسد چه چيزي مورد نيازشان است. • هميشه مي گويد : « ما » • نشان مي دهد چه چيزي غلط است. • مي گويد به يكديگر احترام بگذاريد.
تعريف رهبری • فرايند تاثير گذاری فرد بر افکار ، ديد گاهها ، و رفتار ديگران . • فرايندی که به کمک آن يک فرد افراد ديگر را برای تلاش در جهت دستيابی به هدف معين ،تحت تاثير قرارمی دهد.
رهبری رهبری عبارت از کنش واکنش متقابل بين رهبر ، پيروان ، ويک موقعيت خاص است. پيروان رهبر رهبری موقعيت
مدلها و نظريه های رهبری • نظريه های متکی بر خودرهبر. • نظريه هايی که بررابطه متقابل رهبر و پيروتاکيد دارند. • نظريه هاياقتضايیبه ترتيب اهميتی که بهعوامل موقعيتیقائلهستند . • نظريه هاياقتضايیکهاهميت نسبتا يکسان بهعواملرهبریيعنیرهبر، پيروان ، و موقعيتقائل هستند.
نظريه های متکی برخود رهبر • نظريه مبتنی بر صفتها Trait Theory • نظريه تواناييهای شناختی Cognitive Resources Theory • مدل مهارتهای رهبری Leadership Skills Model
نظريه مبتنی بر صفتهاTrait Theory • براساس اين نظريه صفات شخصيتي رهبردر اثربخشي رهبري وينقش اصليرا بازي مي كند. • برويژگيهاي شخصي رهبران تاكيد داشته و معتقد است كه اين ويژگيها رهبران خوب وبد را از هم متمايز مي سازد. • توجه اين نظريه به خود رهبربوده و به هيچ روبه شرايط وموقعيتي كه رهبري در آن انجام مي گيرد ويا به پيروان ، توجه نمي كند.
نظريه مبتنی بر صفتهاTrait Theory رهبر رهبری
نظريه مبتنی بر صفتهاTrait Theory رهبری رهبر
نظريه مبتنی بر صفتهاTrait Theory – صفات مورد تاكيد انگيزه صداقت وسلامت شخصي هوش صفات TRAITS دانش مرتبط اعتماد به نفس تمايل به تاثير گذاري برديگران
نظريه تواناييهای شناختیCognitive Resources Theory • اين نظريه به چگونگی تاثير تفکر ، تجربه ، و استرس بر رهبریمی پردازد. • اثرات تفکروتجربه رهبران را درتقابل با استرسبررسی می کند. • تفکر وتجربه قادر به تقليل اثرات استرس بر رهبران هستند.
رهبر وظيفه گرا نظريه تواناييهای شناختیCognitive Resources Theory استرس رهبر تفکر رهبر تاثير روی کيفيت تصميمات رهبر تجربه رهبر عملکرد گروه تاثيرروی عملکرد رهبر
مدل مهارتهای رهبریLeadership Skills Model • در اين مدل مهارت های رهبربعنوانعامل تعيين کنندهدر رهبری اثر بخش تلقی می شود. • از ديدگاه اين مدل دانشومعلوماتاصلی ترين مهارت رهبری است. • از ديد گاه اين مدل نه کسی رهبربدنيا می آيد ونه ميتوان از کسی رهبر ساخت. مهارت و توانايی رهبری حاصل کسب تجربه است.
نظريه هایی که بر رابطه متقابل رهبر و پيرو تاکيد دارند • رهبری تراکنشی Transactional Leadership • نظريه تعاملات ارتباطی رهبر- عضو Leader- Member Exchange Theory • نظريه تعاملات اجتماعی Social Exchange Theory
رهبری تراکنشی Transactional Leadership • اثربخشی اين مدل مرهون اين است که منافع پيروان ايجاب نمايد که از خواسته های رهبر تبعيت کنند. • در اين مدل مبنای به انجام رسيدن هر کاری منوط بهتبادلمنافع فی مابين رهبر وپيروان است . • مبنای رهبری تراکنشی بده وبستانهایفی مابين رهبر و پيروان می باشد ، ليکن برتری و کنترل اين رابطه در دست رهبر است.
نظريه تعاملات ارتباطی رهبر- عضوLeader Member Exchange Theory • رهبر مبادلات ارتباطی متمايزی با هر يک از پيروان دارد. • اساس اين تئوری بر رابطه دوتايی فی مابين رهبربا تک تک پيروان ، بطور جداگانه ، قرارگرفته است.
نظريه تعاملات ارتباطی رهبر- عضو (ادامه..)Leader Member Exchange Theory (LMX) • طبق اين نظريه يکی از دو نوع تعاملات ارتباطی ذيل فی ما بين رهبر با هر يک از پيروان شکل می گیرد : • گروه درونی ( اعتماد متقابل ، احترام ، وعلاقه ) –تعداد اندکی از پيروان مورد اعتماد که رهبر با آنان مبادلات ارتباطی ويژه داشته وآنان نقش دستيار ، نايب ، و مشاور را نسبت به رهبر ايفاء می کنند. • گروه بيرونی ( عدم اعتماد متقابل وعلاقه ) – آندسته از پيروان که در خارج از گروه درونی هستند در اين طبقه قرارمی گيرند. تاثير وتاثر فی ما بين رهبر وپيروان دراین گروه نسبتا اندک است.
نظريه تعاملات اجتماعیSocial Exchange Theory • اين نظريه به حالتی می پردازد که فقط پيروان حضور داشته و در عمل رهبر وجود ندارد. • در اين حالت يک سری تعاملات اجتماعی موجب می شود که فردی بعنوان رهبر گروه بالا بيايد. • با بروزتواناييها وتعهد يکی از پيروان نسبت به گروه ، انتظارات ديگران در مورد نقش رهبری مورد انتظاراز وی شکل می گيرد. • از ديد پيروان طرز فکر فرد مزبور اعتبار يافته ، و از اين مرحله به بعد تاثير تصميمات او بر پيروان مشهود است.
مدلهای اقتضايی به ترتيب اهميتی که به عوامل موقعيتی قائل هستند(از كمتر به بيشتر). کمتر • مدل اقتضايی فيدلر Fiedler’s Contingency (LPC) Model • مدل رهبری موقعيتی هرسی و بلانچارد Hersey & Blanchard’s Situational Leadership Model • نظريه رهبری مسير- هدفهاوس House’s Path-Goal Theory of Leadership • نظريه جانشين رهبری Leadership Substitute Theory • مدل تصميم هنجاری وروم و يتون و جاگو Vroom & Yetton’s & Jago Normative Decision Model بيشتر
مدلهای اقتضايی رهبری • بسياری از مدلهای رهبری به موازات توجه به ا رتباطات رهبر/ پيروان ، متغيرهای موقعيتیرا درعملکرد رهبری دخيل می دانند.اين مدلها اقتضايی ناميده می شوند. • مدلهای اقتضايی بر اين باورند که تاثير رهبر بر پيروان ، نه تنها به رفتار رهبر ، بلکه به ويژگيهای موقعيتی نيز وابسته است. • يک رهبراثر بخش دريک موقعيت خاص ، الزاما در تمامی موقعيتها اثر بخش نيست.
مدل اقتضايی فرد فيدلرFred Fiedler’s Contingency (LPC) Model • مدل فيدلر يک نظريه موقعيتی است که بر رابطه بين ويژگيهای شخصيتی رهبر و موقعيت تاکيد دارد. • براساس اين مدل شخصيت رهبر ومتغيرهای موقعيتیتعيين کننده شيوه ء رهبری مورد اتخاذ رهبرمی باشد. • بر اساس اين مدل اثربخشی بستگی به شخصيت رهبر و موقعيت دارد.
متغيرهای موقعيتی مدل اقتضايی فرد فيدلرFred Fiedler’s Contingency (LPC) Model ويژگيهای شخصيتی رهبر شيوهء مورد اتخاذ رهبر
مدل اقتضايی فرد فيدلر(ادامه ..)Fred Fiedler’s Contingency (LPC) Model • دراين مدلمقياسی بنام «همکار با کمترين برتری» برای تعيين شيوهء مورد اتخاذ رهبرمورد استفاده قرارمی گيرد. • با استفاده از مقياس همکار با کمترين برتری ، از رهبرخواسته می شود که در باره فردی که بيشترين دشواری را در وادارکردن او به کار دارد ، يا داشته است (همکار با کمترين برتری ) انديشيده ، و فرم مربوطه را که تلفيقی ازجنبه های شخصيتی رهبر و تاثير متغيرهای موقعيتی برآن می باشد، تکميل نمايد. • نمره حاصله از فرمتکميل شده ، منعکس کنندهءعکس العمل احساسی رهبرنسبت به کسی است که در نظر رهبر آن فردمانعی در مقابل رسيدن به اهداف تلقی می شود.
مدل اقتضايی فرد فيدلر(ادامه ..)Fred Fiedler’s Contingency (LPC) Model • آندسته از رهبران که در ارزيابی همکار با کمترين برتری ، شدتبخرج دهند،نمره کمتریکسب می نمايند. فيدلر اين دسته ازرهبران را وظيفه گرا می نامد. • برعکس آندسته ازرهبران که علاقه مند به داشتن روابط ميان فردی نزديکبا ديگران هستند ، در ارزيابی همکار با کمترين برتری ، نمره بيشتریکسب می نمايند.فيدلر اين دسته از رهبران را مردم گرا ( رابطه گرا ) می نامد.
مدل رهبری موقعيتی هرسی و بلانچاردHersey & Blanchard’s Situational Leadership Model • تمرکزاين مدلروی پيروانمی باشد. • الگوی رفتاریرهبری مورد اتخاذ توسطرهبر بستگی بهدرجهکمال پيرو( توانايی ، آمادگی ، رغبت)دارد. • براساس اين مدل توانايی ، آمادگی ، ورغبتپيرو جهت انجام وظيفه ، تعيين کننده شيوهء مورد اتخاذ جهت رهبریمی باشد. به عبارت ديگر رهبران به تناسب آمادگی پيرو، شيوهء رهبری متناسب رااتخاذ می کنند.
مدل رهبری موقعيتی هرسی و بلانچارد(ادامه..)Hersey & Blanchard’s Situational Leadership Model • براساس اين مدل ،رفتار رهبرميتواند وظيفه گرا،يامردم گرا (رابطه گرا) باشد: • رفتار وظيفه گرا - رهبر بر کارايی واثربخشی انجام وظايف توسط پيروان متمرکز است. رهبر وظايف ومسئوليتهای گروه يا هر يک از پيروان را اعلام ، و رهنمود صادرنموده ، واهداف را تعيين می کند. • رفتار مردم گرا– رهبرارتباط دو يا چند طرفه با پيروان را برمی گزيند . رهبر شنوا ، مشوق ، پشتيبان ، و دلواپس آسايش پيروان می باشد.
وظيفه گرا يی کم مردم گرايی زياد وظيفه گرا يی زياد مردم گرايی زياد وظيفه گرا يی زياد مردم گرايی کم وظيفه گرا يی کم مردم گرايی کم مدل رهبری موقعيتی هرسی و بلانچاردHersey & Blanchard’s Situational Leadership Model رفتار رهبر زياد توجيهیS2 مشارکتی S3 مردم گرا ( رابطه گرا ) تفويضی S4 دستوریS1 کم زياد وظيفه گرا متوسط زياد کم کمال پيرو
مدل رهبری موقعيتی هرسی و بلانچارد(ادامه..)Hersey & Blanchard’s Situational Leadership Model • دستوری S1- وظيفه گرايی زياد و مردم گرايی کم . شيوه دستوری است و رهبر نحوه انجام وظيفه را تعيين و از نزديک عملکرد پيروان را زير نظر دارد. • توجيهی S2 - وظيفه گرايی زياد و مردم گرايی زياد. شيوه دستوری است ولی همراه با راهنمايی ومتقاعدسازی پيروان. رهبر رهنمودهای زيادی در مورد انجام وظيفه ارائه می دهد ، وليکن او بر روابط انسانی نيز تاکيد دارد. • مشارکتی S3 - مردم گرايی زياد و وظيفه گرايی کم . حالت دستوری کم و بيشترهمکاری بين رهبر وپيروان برقراراست.شيوهء رهبری شورائی و تصميمات براساس توافق جمع است. • تفويضی S4 - مردم گرايی کم و وظيفه گرايی کم .رهبر مسئوليت مربوط به تصميم گيری وانجام وظيفه را به يکی از پيروان واگذار ، وفقط در جريان پيشرفت کار قرارمی گيرد.
نظريه رهبری مسير- هدفPath –Goal Theory of Leadership • نظريهء مسير – هدف جهت توضيح نحوهء اثرگذاری رفتار رهبر،بر رضايت و عملکرد هر يک از پيروان ايجاد شده است. • اين نظريه تاکيد بررابطهء فی مابين شيوهء مورد اتخاذ رهبر،با ويژگيها ومشخصات پيرووموقعيت دارد. • خلاصه اينکه ، رهبر با اتخاذ رفتار متناسببا نيازها و موقعيت هر يک از پيروان ،پيرومزبوررا به مسيرهمسو با اهداف هدايت می کند .
نظريه رهبری مسير- هدف Path –Goal Theory of Leadership • ويژگيهای پيروان • باور او به توان خود در کنترل محيط • توان او در انجام وظيفه • تمايل او به موفقيت • تجربه او • تمايل او به نظم وترتيب • شيوه مورد اتخاذ رهبر • مردم گرا ( ارتباط گرا) • وظيفه گرا (دستوری) • مشارکتی • موفقيتگرا • اثر بخشی رهبر • رضايت شغلی پيروان • پذيرش رهبرتوسط پيروان • انگيزش پيروان • عوامل محيطی • کار و وظيفه محوله به پيرو • سيستم مسئوليتی حاکم • عوامل مربوط به خود گروه کاری
نظريه جانشين رهبریLeadership Substitute Theory • شناسايی نمودهای موقعيتیکهنياز به رهبر را کاهش يا منتفی می سازند ، در اين نظريه مورد بررسی قرارمی گيرند. • دونوع متغير موقعيتی که نياز به رهبر را تحت تاثير قرارمی دهند ، در اين نظريه مورد شناسايی قرارمی گيرد: • جايگزينها– بعوض رهبرعمل نموده و نياز به وجود رهبر را منتفی می سازند. • خنثی سازها– مانع از عملکرد اثر بخش رهبر می شوند.
مدل تصميم هنجاری وروم ،يتون ، و جاگوvroom, Yetton, & Jago Normative DecisionModel • بر اساس اين مدل شيوهء مورد اتخاذ رهبر بايد بتواند منجر به بروز مشارکتمناسبی از طرف گروهپيرواندر اتخاذ تصميمات گردد. • اين مدل به رهبری بعنوان يک فرايند تصميم گيری نگريسته وتعيين می کند که رهبر در موقعيت های معين به چه نحوی بايد عمل کند. • اثربخشی نهايی تصميمات بستگی به کيفيت تصميمات و مقبوليت تصميمات دارد. مشارکت پيروان می تواند موجب ارتقاء کيفيت و مقبوليت تصميمات شود.
مدل تصميم هنجاری وروم ،يتون ، و جاگوVroom , Yetton, & Jago Normative Decision Model این مدل پنج شیوه تصمیم گیریرا با ديد مشارکتی در طی یک پیوستار مورد شناسایی قرارمی دهد: • شيوهء خود محور 1-(Autocratic I- AI) خودتا ن مسئله را حل کنید. • شيوهء خود محور 2-(Autocratic II- AII)اطلاعات را از پیروان اخذ ، ولیکن همچنان خودتا ن تصمیم گیری کنید. • شيوهء مشورتگرای 1–(Consultative I – CI)مسئله را بصورت فردی با پیروان در میان بگذارید ، سپس خودتان تصمیم گیری کنید. • شيوهء مشورتگرای 2-(Consultative II – CII)مسئله را بصورت گروهی با پیروان در میان بگذارید ، سپس خودتان تصمیم گیری کنید. • شيوهء گروه محور 2-(Group II- GII)مسئله را با پیروان بصورت گروهی در میان گذاشته و سعی کنید بر یک راه حل خاص به توافق و رضایت جمعی برسید.
مدل تصميم هنجاری وروم ،يتون ، و جاگو(ادامه..)Vroom, Yetton, & Jago Normative Decision Model • اين مدل شامل يک شجرهء تصميم است که رهبر را قادرمی سازد که موقعيت را وارسی و شيوه يا نوع دخالت خود را برگزيند. • با پرسشيک سری سوالات توسط رهبراز خودش درمورد ماهيت مسئله ، تصميمات ، و نتايج ، رهبرقادر به تعيين مقدار مشارکت مورد لزوم پیروان می شود. • اين سوالات از مرحله يک شروع وبا استفاده از شجرهء تصميم، رهبر ميتواند به بهترين تصميم ، با توجه به پاسخهای بعمل آمده جهت سوالات ، نايل گردد.
آيا تصميمات با کيفيت بالا مورد نياز است؟ آيا مسئله ساختار يافته است ؟ آيا خود من اطلاعات کافی را جهت اتخاذ چنين تصميمی دارا هستم ؟ آيا جهت قابل اجرا بودن تصميمات ، پذيرش پيروان نسبت به تصميم اهميت دارد؟ آيا نظرات پيروان درموردروش مناسب جهت نيل به هدف ، مغاير با نظرات من است ، به نحوی که تصميم منجر به برخورد شود؟ آگر تصميم را به تنهايی اتخاذ کنم ، اين احتمال وجود دارد که تصميم من مورد قبول پيروان قرارگيرد؟ آيا پيروان در نتايج حاصله از حل اين مسئله سهيم هستند؟ شجرهء تصميم A B C D E F G بله AI, AII, CI CII, GII خير GII AI, AII, CI, CII, GII AI, AII, CI, CII GII CII CI, CII AII, CI, CII AII, CI, CII, GII CII CI, GII CII CII
مدلهای اقتضايی که اهميت نسبتا يکسان به عوامل رهبری، يعني رهبر، پيروان ، و موقعيت قائل هستند. • رهبری کاريزماتيک Charismatic Leadership • رهبری تبديلیTransformational Leadership • رهبری خدمتگزار Servant Leadership
رهبری کاريزماتيک Charismatic Leadership • براساس اين مدل رفتار سمبليک رهبر دارد که پيروان را جهت متابعت از اهداف سازمانی يا نيات شخصی رهبر ، متحول می سازد. • رهبران کاريزماتيک ، با استفاده از توانايی های شخصی شان ، قادر بهتاثير گذاری عميق و خارق العاده در پيروان هستند. • در اين مدل رهبر دارای موهبتی ويژه تلقی شده و پيروان او را در حد پرستش دوست داشته و ستايش می کند.
رهبری کاريزماتيک (ادامه..) Charismatic Leadership • نمودهای رهبری کاريزماتيک: • پيروان به صحت ديدگاههای رهبر اطمينان کامل دارند. • پذيرش بی چون وچرای رهبر. • علاقه پيروان به رهبر. • رغبت پيروان به اطاعت از رهبر. • حالتهای منفی ومثبت رهبری کاريزماتيک: • منفی • تحکيم قدرت فردی رهبر. • محوريت بخشيدن به خود توسط رهبر. • مثبت • تحکيم وتاکيد بر قدرت جمعی. • توانا سازی پيروان توسط رهبر.
رهبری تبديلیTransformational Leadership • براساس اين مدل ، رهبر وپيروان انگيزش و روحيات يکديگر رامتقابلاارتقاء می بخشند. • رهبری تبديلی بنيادهايی ايجاد می نمايد که پيروان بيش از حد انتظار تعالی می يابند. • نمودهای رهبری تبديلی • تغيير وتحول در ارزشها ، الزامات ، و ديدگاههای پيروان • توانا سازی پيروان • تغيير وتحول سازمان جهت تطا بق با محيط
رهبری تبديلی(ادامه..) Transformational Leadership ويژگيهای رهبری تبديلی • کاريزما- ترسيم دور نما و ماموريت ، القاء سربلندی ، احترام ، اطمينان به پيروان. • الهام بخشی - ابراز انتظارات متعالی ، استفاده از نمادها جهت تمرکز تلاشها ، ابراز نيات با اهميت با روشهای ساده. • انگيزش ادراکی –ارتقاء درک ، عقلانيت ، و دقت در حل مسئله. • توجهات فردی –ابراز احترام نسبت به پيروان ، ارتباط فردی با تک تک پيروان ، تعليم و توصيه به پيروان.
عناصر رهبری تبدیلی خلق وترسیم یک دور نما ایجاد تعهد و التزام رهبری تبدیلی Transformational Leadership ابراز و به اشتراک گذاشتن دور نمای ترسیمی طرح ریزی برای دورنمای ترسیمی
نظریه عاملیت • این نظریه بر مدل انسان اقتصادی استوار است • این نظریه فرد گرا است • مدیران ومالکان در تعارض نهادین اسیرند(هرکدام بدنبال نفع خود میباشند) • در عصر حاضر مدیران بعنوان کارگزاران مالکان در سازمان فعالیت می کنند • در بخش دولتی مردم صاحبان اصلی قلمداد می شوند و مدیران دولتی عامل آنها هستند
نظریه انتخاب عمومیpublic choice)) • اساس این نظریه بر نفع طلبی انسان بنا نهاده شده است تاکید بر این دارد که کارگزاران دولتی با انگیزه های حداکثر سازی منافع فردی(حقوق و مزایا،اعتبار دولتی،و قدرت و مقام)
سیستم نظارت در نظریه عاملیت • وجود هیات مدیره در شرکتهای سهامی • نظارت مجلس بر مدیران دولتی • ایجاد سیستم پاداش مبتنی بر عملکرد مدیران
رهبری خدمتگزار Servant Leadership • براساس اين مدل اصلی ترين وظيفه رهبر خدمت به پيروان خود می باشد. • براساس این مدل وظيفه رهبر خدمت همراه با توجه به مسائل اخلاقی و محيطی می باشد. • رهبران خدمتگذار به پيروان خود گوش فرا داده ، در مقابل انان پاسخگو بوده واز آنان حمايت می کنند. آنها موانع عملکرد مطلوب پيروان را در محيط کار، برطرف می سازند. • رهبر خدمتگذار از رشد وتوسعه پيروان استقبال نموده ، و همزمان با دنبال کردن انتظارات سازمان ازعملکرد پيروان ، به مراقبت و حمايت از آنان می پردازد.
