Download
1 / 30
360 likes | 899 Views
به نام خدا. بادگیر. مسئولیت اعمال خود را پذیرا باش و اشتباهت را به دیگری نسبت مده. مقدمه.
E N D
به نام خدا بادگیر
مسئولیت اعمال خود را پذیرا باش و اشتباهت را به دیگری نسبت مده
مقدمه • مردم ایران بویژه ساکنین اقلیم های گرم ابداع کننده شیوه هایی برای مقابله با گرما بودند . تهویه طبیعی و بهره گیری از سرمایش غیر مکانیکی در معماری ایرانی جایگاهی خاصی داشته و بادگیر به عنوان شاخصه معماری ایرانی جهت این امر در سراسر دنیا شهرت دارد . • بادگیر را همچنین بالای آب انبارها و دهانهٔ معدن‌ها برای تهویه می‌ساختند
تعریف بادگیر • بادگیر متشکل از کانالی عمودی است با حفره هایی در قسمت راس که باد مطلوب را به فضای داخل هدایت میکند و آسایش حرارتی را فراهم میسازد . بخش درونی کانال از سقف شروع شده و تا زیر زمین ادامه دارد بادگیرهای دارای دو بخش می باشند بخش بیرونی شامل منافذ ورودی باد به داخل و بر بالای بام
تاریخچه بادگیرها قدمتی نامعلوم دارند شواهد و مدارک متون ادبی استفاده آن را مربوط به دوران قبل از اعراب حوزه خلیج فارس اثبات میکنید . از اختراعات ایرانیان بوده قدیمی ترین بادگیر سالم مانده مربوط به قرن هشتم هجری شمسی اولین بادگیر نا معلوم اما از بادگیر باغ دولت اباد یزد به عنوان اولین نام برده می شود . بادگير باغ دولت آباد در شهر يزد كه با حدود 34 متر ارتفاع، بلند ترين بادگير جهان مي باشد باغ دولت آباد یزد
نام دیگر بادگیر در ادبیات قدیم بادهنج ، بادخان ، واتغر، خیشود، خیشخان، بادرس و ...
عملکرد بادگیرکار اساس بادگیر در دو کلمه خلاصه میشود وزش مکشجهت جریان هوا در شب و روز در یک بادگیر متداول یا سنتی در غیاب وزش باد مقطع بادگیر در بم مقطع یک بادگیر و جریان آبزیرزمینی.هوایی یک بادگیر سنتی،پیکانها جهت جران هوا را نشان می دهد
ارتباط بادگیر با آب و هوای منطقه وجود بادگير با آب و هواي هر منطقه در رابطه مستقيم است. به طوري كه هر چه شدت گرماي هوا كاسته شود به همان ميزان از تعداد بادگيرها كاسته می شود
مصالح بکار رفته در بادگیرها اندام بادگیر متشکل از : ستون،بدنه،کانال،تنوره و یا ساقه - دهانه،قفسه،هواکش و یا چشمه - تیغه ها -سقف مصالح ساختمانی بادگیرها معمولا خشت خام یا آجر ،گل،گچ و چوب شورونه است.
انواع بادگيرها در سرزمین کهن ایران این نوع بادگیر، بیشتر در منطقه اردکان دیده می شود. جهت چشمه های بادگیر، رو به باد اصفهانی است و از سمت غرب و شرق و جنوب، منفذ ندارد بادگیر اردکانی آب انبار کلار در میبد با چهار بادگیر اردکانی.
انواع بادگيرها در سرزمین کهن ایران بادگیرکرمانی(دو قلو) • بادگیر کرمانی که ساده و تقریباً محقر است، به خانه خانواده های متوسط رو به پایین، اختصاص دارد. ساختن این نوع بادگیر، از عهده هر بنایی بر می آید و مصالح عمده آن، بیشتر، خشت و گل است. • آب انبار دولت آباد در باغ دولت آباد یزد با چهار بادگیر کرمانی.
انواع بادگيرها در سرزمین کهن ایران بادگیر یزدی • بادگیر یزدی که از سایر انواع بادگیر ها بزرگتر است، معمولاً چهار طرفه ساخته می شود و به همین لحاظ این بادگیر را در بعضی جا ها، «بادگیر چهار طرفه» یا «بادگیر چهار سو» هم می نامند • تصویر :آب انباری با دو مخزن و هفت بادگیر یزدی در حسین آباد در نزدیکی یزد.
شکل مقطع ستون (مربع،مستطیل،شش یا هشت ضلعی یا دایره)
انواع بادگیرها از نظر ظاهری • بادگیر ها را می توان به شش نوع تقسیم کرد • بادگیرهای یک طرفه • بادگیرهای دو طرفه • بادگیرهای سه طرفه ( سه جناحی ) • بادگیرهای چهار طرفه • بادگیرهای چند وجهی • بادگيرچپقي
انواع بادگیرها از نظر ظاهری ساده‌ترين نوع بادگير يك جناحي است و بسيار كوچك . این نوع بادگير را فقط در جهت بادهاي خنك و نسيم‌هاي مطبوع مي‌سازند . بادگیرهای یک طرفه
انواع بادگیرها از نظر ظاهری • بادگیرهای دو طرفه • طرفه كه داراي دو وجه روبه‌روي يكديگر و با پنجره‌هاي بلند و باريك بدون حفاظ • در سيرجان و به ندرت در كرمان ديده مي‌شود
انواع بادگیرها از نظر ظاهری • بادگیرهای چهار طرفه • بادگیرهای سه طرفه ( سه جناحی ) • بادگيرهاي چهار طرفه است كه به شكل كامل و مفصل‌تر از انواع ديگر ساخته شده‌اند و معمولا داخل كانال‌هاي آن با تيغه‌هايي از آجر يا چوب يا گچ به چند قسمت تقسيم مي‌شوند. • دو نوع دارد، سه جناحي متصل و سه جناحي منفصل ، تفكيك از يك يا دو يا سه جبهه استفاده كرد • نمونه پلان بادگیرهای سه و چهار طرفه
نمایی از بادگیر دو طبقه و چهارطرفه خانه آقازاده در ابرکوه
بادگیرهای چند وجهی • در شهرستان يزد و برخي قسمت‌هاي مركزي ايران دیده میشود . علت ساخت اين گونه بادگيرها وجود بادهاي مطلوبي است كه از هر طرف وزش داشته و تيغه‌هاي كانال مي‌تواند از هر جهت باد را گرفته و به داخل مسير هدايت می کند.
انواع بادگیرها از نظر ظاهری • بادگيرچپقي • بادگير چپقي نوع ششم بادگيرهاست كه به جاي فضاي مكعبي شكل خارجي، سازنده از ايجاد چند لوله خم‌دار (زانو مانند) براي حجم خارجي بادگير استفاده كرده است، اما كانال‌ها و قسمت‌هاي داخلي مانند نمونه‌هاي چند طرفه است اين نوع بادگير تنها در سيرجان ديده شده است. • دهانه بادگیر چپقی سید علیاصغر رضوی در سیرجان
بادگیر های خاص یزد شهر بادگیرها بناهايي نظير خانه‌هاي قديمي، محراب مساجد و آب انبارهاي يزد از جمله نمونه‌هايي داراي بادگير هستند که در اين ميان مي‌توان به بادگير خانه آقازاده ابرکوه، بادگير باغ دولت آباد، بادگير محراب مسجد ريگ و ملااسماعيل و بادگيرهاي آب انبارهاي عصر آباد و حسين آباد اشاره کرد که اين آب انبارها به دليل داشتن هفت بادگير در کشور منحصر به فرد هستند
بادگیر های خاص لب انبار شش بادگیر مدرسه ضیاییه
تعدادی از بادگیرها بادگیر خانه رجبی (دارالحکومه سابق) در سمنان بادگیرهای حفره ای خانه بروجردی کاشان
بادگیر های آب انبارها آب انبار هفت بادگیری در عصرآباد یزد آب انبار شش بادگیر در یزد
اما امروزه کشور کوچک امارات متحده هم از بادگیر به عنوان میراث عربی نام میبرد . تلفظ بادگیر در کشورهای عربی به اسم بادجیر یا باجیر میباشد .این بادگیرها در ناحیه ایی از شهر دبی به اسم بستک قرار دارد
نتیجه گیری • تنوع و زیبایی معماری ایرانی و همچنین کارکرد سرمایشی بادگیرها و پیشگامی معماران ایرانی در ابداع فناوری اجرایی یک دستاورد.
منابع : فن آوری بادگیر در ایران - دکتر مهناز محمودیسایتwww.daneshju.ir www. cgie.org.ir
سید مسعود مسعودیخواهرادمهر امیدیامید میرزایی پاییز 92
