ΠΡΟΛΗΨΗ & ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ:

1. ΠΡΟΛΗΨΗ & ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: Προτάσεις εκπαιδευτικών σε ελληνικά σχολεία & διεθνή προγράμματα παρέμβασης Κ. Κωνσταντίνου & A. Ψάλτη Τμήμα Ψυχολογίας, Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη Τμήμα Βρεφονηπιοκομίας, Α.Τ.Ε.Ι. Θεσ/νίκης , Σίνδος

2. ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ Συστηματική κατάχρηση δύναμης • επαναληπτικός χαρακτήρας • ανισότητα δύναμης • ανικανότητα του θύματος να αμυνθεί (Farrington, 1993) Είδη εκφοβισμού • Φυσικός (ασκηση βίας, καταστροφή περιουσίας) • Λεκτικός (πέιραγμα) • Έμμεσος (κουτσομπολιό, διαρροή άσχημων φημών, κοινωνική απομόνωση) • Ηλεκτρονικός εκφοβισμός (μέσω της χρήσης κινητών τηλεφώνων και διαδικτύου)

3. «Ταυτότητες φύλου, Εθνικές ταυτότητες & Σχολική Βία: Διερευνώντας τη βία & τη θυματοποίηση στο σχολικό πλαίσιο» [ΑΠΘ, 2004-2007, συγχρηματοδότητση ΥΠΕΠΘ & ΕΕ ] • Δείγμα 202 εκπαιδευτικοί Α΄Βάθμιας & Β΄Βάθμιας εκπαίδευσης

4. Ο ρόλος των εκπαιδευτικών

5. Προτάσεις δασκάλων για την πρόληψη & την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού

6. Προτάσεις καθηγητών για την πρόληψη & την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού

7. Παρεμβάσεις ενάντια στο σχολικό εκφοβισμό Εντοπίζονται σε τρία επίπεδα: • Στοχευμένες παρεμβάσεις • Ολιστικές παρεμβάσεις ή παρεμβάσεις βασισμένες στο σχολείο • Παρεμβάσεις επιρροής της κοινωνίας • Αποτελεσματικότερες Στρατηγικές: • προώθηση γνώσεων & πληροφοριών & κατάρριψη μύθων γύρω από σχολικό εκφοβισμό • καταπολέμηση κυρίαρχων αντιλήψεων για την επιθετική συμπεριφορά • εκτίμηση του φαινόμενου στο σχολείο με μετρήσεις • ανάπτυξη ενός πλαισίου αρχών & συμπεριφοράς για τους μαθητές • συμβουλευτικές υπηρεσίες για τα θύματα & τους δράστες • εμπλοκή των γονέων στις παρεμβάσεις • ανάπτυξη ειδικών στρατηγικών για παιδιά που εκδηλώνουν επιθετικότητα

8. Ολιστικές σχολικές προσεγγίσεις Στόχοι ολιστικών σχολικών παρεμβάσεων: • αύξηση της γνώσης & συνειδητοποίησης του προβλήματος • δημιουργία κανονισμού για την πρόληψη & αντιμετώπιση του εκφοβισμού • αντιμετώπιση επεισοδίων εκφοβισμού • εμπλοκή μαθητών, εκπαιδευτικών & γονέων

9. Ολιστικές σχολικές προσεγγίσειςΠαρεμβάσεις από εκπαιδευτικούς • Μη-αγνόηση/υποτίμηση του προβλήματος • Άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος  Άμεση & αυστηρή παρατήρηση αμέσως μετά το περιστατικό  Εφαρμογή συνεπειών σχετικών με την εκφοβιστική πράξη, που καθιστούν το θύτη υπεύθυνο για τη συμπεριφορά του απέναντι στο θύμα  Επιβολή τιμωρίας που περιέχει στοιχεία δικαιοσύνης & αναπλήρωσης της ζημιάς που προκλήθηκε  Αξιοποίηση της «δύναμης» του θύτη σε θετικές κοινωνικές συμπεριφορές

10. Ολιστικές σχολικές προσεγγίσειςΠαρεμβάσεις από εκπαιδευτικούς • Ανάπτυξη πλάνου δραστηριοτήτων σχετικών με τον εκφοβισμό  Τακτικές συζητήσεις με μαθητές/ήτριες  Προβολή σχετικών ταινιών,  Παιχνίδι ρόλων  Ανάγνωση σχετικών λογοτεχνικών κειμένων • Δημουργία «θετικού σχολικού κλίματος» Συνεργασία  Σεβασμός  Εμπιστοσύνη  Φροντίδα, νοιάξιμο • Ανάπτυξη του αισθήματος του ανήκειν • Ανάπτυξη ενσυναίσθησης • Κατανόηση της διαφορετικότητας •  Αποδοχή του άλλου

11. Ολιστικές σχολικές προσεγγίσειςΠαρεμβάσεις από μαθητές/τριες • Υποστήριξη από συνομηλίκους • παρέχουν στους συμβούλους-συνομηλίκους δεξιότητες & στρατηγικές για την επίλυση του προβλήματος • οι ενήλικοι διατηρούν έναν υποστηρικτικό & εποπτικό ρόλο • Παρεμβάσεις στους παρατηρητές • αύξηση της επίγνωσης της σοβαρότητας του προβλήματος • συνειδητοποίηση των ρόλων που λαμβάνουν κατά τη διαδικασία του εκφοβισμού • δέσμευση σε νέες συμπεριφορές μέσα από συζήτηση ή από παίξιμο ρόλων

12. Ολιστικές σχολικές προσεγγίσειςΣυνεργασία με γονείς • Ενημέρωση για το φαινόμενο του εκφοβισμού & τα είδη του • Διερεύνηση των απόψεων & στάσεών τους για τον εκφοβισμό • Συλλογή & καταγραφή ιδεών & προτάσεων, εμπλοκή ίδιων • Ενεργή συνεργασία με γονείς θυμάτων και θυτών • Ενημέρωση για την πορεία της προσπάθειας ενάντια στον εκφοβισμό Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών • Ατομική συμβουλευτική σε θύματα ή δράστες • Ομαδική συμβουλευτική σε μαθητές/τριες • Συμβουλευτική υποστήριξη σε οικογένειες • Συμβουλευτική υποστήριξη στο εκπαιδευτικό προσωπικό

13. Συμπερασματικά... • Μικτά αποτελέσματα προγραμμάτων παρέμβασης • Συμβολή σε επιμέρους τομείς στη μείωση του εκφοβισμού • Αποτελεσματικότερα όταν εφαρμόζονται σε μικρότερους μαθητές με συστηματικό τρόπο Ανάγκη Πρώιμης παρέμβασης με συστηματικές και εξατομικευμένες στρατηγικές ανάλογα με τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες του κάθε σχολικού πλαισίου!