Завод за унапређивање образовања и васпитања

1. Завод за унапређивање образовања и васпитања Аутори: Наставни предмет: Тема: Узраст: • Владан Мојићевић, Петар Маровић и Слађана Грујовић • Монетарна економија и банкарство, Енглески језик • БЕРЗА • Tрећи разред средње школе Кликните овде за унос приказа часа у Word документу!

2. BERZA

3. - REZIME - Prvi čas: Upoznavanje učenika sa pojmom, vrstama i funkcionisanjem berze, kao specifičnog dela finansijskog tržišta Drugi čas: Prezentacija najvažnijih svetskih berzi i investicionih mogućnosti Treći čas: Situaciona analiza, simulacija berzanskog trgovanja. Učenici u praksi prezentuju stečena teorijska znanja iz prezentovane oblasti. Cetvrti cas: prezentacija vokabulara na engleskom jeziku.

4. POJAM BERZE • Berza je specifičan oblik finansijskog tržišta • To je visoko organizovano tržište, tj. mesto na kojem • se okupljaju posebno ovlašćeni učesnici koji povezuju kupce • i prodavce različitih finansijskih instrumenata.

5. Berza se može definisati sa više aspekata • (ekonomski, etimološki, istorijski i pravni) • Kada se govori o berzi, potrebno je naglasiti tri ključna elementa: • Mesto trgovanja – berza je mesto gde se vrši kupovina i prodaja berzanskog materijala • Predmet trgovanja – na berzi se trguje visoko standardizovanom robom • Način trgovanja – na berzi se trguje po unapred definisanim pravilima i propisima

6. BERZA, KAO INSTITUCIJA, POČIVA NA DVA KLJUČNA PRINCIPA: 1. Spontanost - berza nastaje spontano kao rezultat dogovora trgovca u cilju sopstvene zaštite, zaštite svojih klijenata i zaštite zajedničkih poslova. 2. Poverenje - svaka berza počiva na poverenju između samih učesnika

7. VRSTE BERZI • Najčešći kriterij za podelu berzi je sa aspekta predmeta berzanske trgovine, pa u tom • kontekstu postoje: • Robne (produktne) berze – specijalizovane su za promet odgovarajućih • roba i proizvoda (žito, zlato, nafta, i sl.) • 2. Finansijske berze – na njima se trguje različitim oblicima finansijskih instrumenata. • 3. Mešovite berze – to su berze na kojima se trguje sa više finansijskih instrumenata • ili različitih berzanskih roba.

8. U zavisnosti od organizacione forme postoje tri osnovna tipa berzi : • Anglo-saksonski tip berze - to su uglavnom privatne institucije, osnovane kao • akcionarska društva, uloga države je dosta ograničena u njihovom poslovanju i • veoma su rigidne u pogledu pravila poslovanja. • 2. Kontinentalni tip berze - to je tzv. Francuski tip berze, koji podrazumeva da su berze • u državnom vlasništvu i država ima dominantnu ulogu u njihovom poslovanju. • 3. Mešoviti tip berze - predstavlja kombinaciju predhodna dva tipa, osniva ih država, • pri čemu su članovi berze uglavnom banke i druge finansijske organizacije.

9. KORISTI OD POSTOJANJA BERZE • Edvard Miker je još 1922. godine u knjizi “Poslovanje berzi”, napisao da berze • predstavjlaju najvišu fazu u razvoju tržišta. • Prednosti i koristi od postojanja berzi su mnogostruke: • - Berza povećava efikasnost trgovine • Berza omogućava državi i privrednim organizacijama da na najjeftiniji način dođu • do neophodnih finansijskih sredstava. • Berza povećava sigurnost poslovanja • Berza obezbeđuje likvidnost finansijskih instrumenata • Berza je barometar privrednih kretanja u zemlji • Berza doprinosi ubrzanju privrednog rasta i većoj povezanosti zemlje sa svetom

10. FUNKCIONISANJE BERZE Svaka berza funkcioniše na principu pohlepe i straha, pri čemu je osnovna strategija svakog učesnika u berzanskom poslovanju da kupi jeftino, a proda skupo. Na finansijskim berzama se trguje finansijskim instrumentima i finansijskim derivatima. Najznačajnija grupa finansijskih instrumenata kojima se trguje na berzi su hartije od vrednosti. Osnovni motiv za njihovo posedovanje je anticipirani prihod koji ona donosi njenom vlasniku. Najvažnije hartije od vrednosti su akcije i obveznice.

11. - Akcije su finansijski instrumenti koji održavaju vlasničke odnose, • koji omogućavaju prikupljanje kapitala za finansiranje poslovne aktivnosti emitenta. • - Nastale su kao alternativan izvor finansiranja putem duga, • a njihovim vlasnicima daju određenja prava: • Pravo na upravljanje • Pravo na deobu rezultata poslovanja kroz isplatu dividende AKCIJE

12. OBVEZNICE - Obveznica je dužnička hartija od vrednosti koja emitenta obavezuje da investitoru isplati pozajmljeni iznos, zajedno sa pripadajućom kamatom, u tačno utvrđenom vremenskom periodu - Tipična obveznica podrazumeva da je specifiran datum dospeća glavnice i kamate, koja se po pravilu isplaćuje šestomesečno

13. Obveznice vs. akcije • Vrednost vlasnika akciija = dividenda + kapitalni dobitak

14. Treba napomenuti da akcije nose veći rizik, ali samim tim donose veći prinos, dok su obveznice sigurnije hartije od vrednosti, koje donose manji prinos, ali zato vuku znatno manji rizik

15. NAJZNAČAJNIJE BERZE SVETA Njujorška berza Londonska berza Tokijska berza Frankfurtska berza Beogradska berza

16. ISTORIJAT NASTANKA BERZI • Poreklo reči “berza” vodi od flamanske porodice De Burse, u čijoj su se • gostionici skupljali razni trgovci radi obavljanja trgovačkih poslova. • Prve berze nastaju u srednjem veku u kafanama: • Londonska berza, formirana 1556. godine u “Džonatanovoj kafani” • Njujorška berza, formirana 1792. godine u “Tontinovoj kafani” • Beogradska berza, formirana 1887. godine u kafani “Građanska Kasina”

17. PRVE, PRAVE BERZE SU IMALI: • ANTVERPEN - 1531. GODINE • LION - 1546. GODINE • KELN - 1553. GODINE

18. INVESTICIONE MOGUĆNOSTI • Danas svako može da bude aktivan učesnik berzanskog poslovanja • Trgovina na Beogradskoj berzi može da se predoči • u par koraka: • -Investicione mogućnosti:

19. BERZANSKI SAVETI • Osnovni postulat berzanskog trgovanja je: kupi jeftino - prodaj skupo • Radite suprotno od većine, i sumnjajte u ono što većina radi • Otvorenost prema novim idejama i konceptima, tržištima i informacijama • Diverzifikacija portofolia - u ovome leži ključ uspeha • Precizan plan, kada i kako ući i izaći iz posla • Analiza istorijata tržišta na kojem trgujete i njegova perspektiva • Korišćenje fundamentalne i tehničke analize

20. SIMULACIJA BERZANSKOG TRGOVANJA Jedna stara, kineska poslovica, kaze: “Cuo sam i zaboravio Video sam i zapamtio Uradio sam i razumeo” simulacija berzanskog trgovanja

21. Četvrti čas-engleski jezik Warm-up • Students read the text. If you were Richard,would you keep the shares or sell them? • If you had $1,000 to invest in shares,which clubs or teams would you invest in ? Would you prefer to own shares in a different kind of company?

22. Presentation Vocabulary • Shares and economy • Read the text and find the words or expressions in italics which mean: KEY TEXT

23. 2) Match the words in italics in sentences 1-6 to definitions a-h below: • moved suddenly______ • decreased ______ • went up dramatically ______ • increased ______ • stayed the same ______ • reached its highest point ______ • stopped rising or falling ______ • fell dramatically ______ • His temperature rose so we called the doctor. • The bird opened its wings and soared into the sky. • Jenny fell from the bridge and plummeted towards the river. • The balloon’s height dropped, but then it levelled off, and remained steady for the rest of the flight. • When the dog came into the garden, the cat jumped into the tree. • The mountain peaked fifty metres above the climber. KEY

24. Practice ♦ Lead-in *Brief discussion

25. WALL STREET? New York’s stock exchange New York’s financial institutions collectively

26. ► One of the most dramatic events in financial history was the Wall Street Crash of 1929. Study the graph below which shows the value of shares before and after the crash, and complete the text by using one of the verbs from exercise 2 and putting it into the correct form.

27. Fred Bell was a wealthy businessman but was forced to sell apples after the Wall Street Crash The value of shares 1 ______ steadily in the years from 1923 and early 1925. They then 2 ________until early 1927. All of a sudden share values started to 3______ and kept on 4 _______. On September 3rd 1929 the market 5 ______ by 5% in just one day. Prices finally 6 ______ a few days later. The crash came on 29 October ( known as Black Tuesday), when values 7_________.On that one day, a record 16,410,030 shares were traded on the US exchanges and thousands of people were ruined. By December values had 8 _______ to just over 200 points and the world’s capitalist economies had entered the Great Depression.

28. Follow-upListening♦ You are going to hear Corinne Freeman, an economist, answering callers’ questions on a radio phone-in.► Listen to her and complete the notes about bull andbearmarkets. NOTES LIST.SCRIPT

29. ANSWERS: 1 are feeling confident about the market 2 buy 3 soar 4 lose confidence 5 fall 6 sell 7 keeps dropping 8 months 9 years 10 prices plummet in a matter of days or weeks. PRIKAZ CASA NA ENGLESKOM