1 / 76

Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas

Aqronomluq i xtisas ı nın “Bitki mühafizəsi” i xtisaslaşması üzrə “Ümumi fitopatologiya” kursu. Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas xəstəliklərini törədən göbələklərin səciyyəsi. P L A N:

faith
Download Presentation

Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Aqronomluq ixtisasının “Bitki mühafizəsi” ixtisaslaşması üzrə “Ümumi fitopatologiya” kursu Mövzu 15. Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas xəstəliklərini törədən göbələklərin səciyyəsi P L A N: 15.1 Ustilaginales sırası: Ustilaginaceae və Tilletiaceae fəsiləsi göbələkləri 15.2 Uredinales sırası göbələkləri. Onların inkişaf tsikli 15.3 Puccinaceae və Melampsoraceae fəsiləsinin göbələkləri

  2. ƏDƏBİYYAT 1. Cəfərov İ. Ümumi fitopatologiya. Bakı: Elm, 2007, 392 s. 2.M.Timur Döken, Erkol Demirçi, Hüseyn ZenginFitopatoloji. Erzurum: 2010, 256 s. 3. Общая и сельскохозяйственная фитопатология / Ю.Т.Дьяков, М.И.Дементьева и др. М.: «Колос», 1984, 495 с. 4. Попкова К. Общая фитопатология. М.: Агропромиздат, 1989, 362 с. 5.Семенкова И.Г., Соколова Э.С. Фитопатология. М.: Изд. Академия, 2003, 496 с. 6. Чикин Ю.А. Общая фитопатология (часть 1). Учебное пособие - Томск: ТГУ, 2001, 170 с. www. google.ru www.forestryimages www.funghiitaliani.it www.photoshelter.com www.forestryimages.org www.tolweb.

  3. Ustilaginomycetessinifi Bu sinifinnümayəndələrininbazidilərixarakterik, qalındivarlıspor- ustasporlardanəmələgəlirki, oradadakarioqamiyabaşverir. Sinfə 2-7 sıradaxildir. Onlarıniçəri-sindəUstilaginales – sürməgöbələklərifitopatolojtbaxımdanəhəmiyyətlidir. «Dictionary of the fungi» (2001) məlumatlarınaəsasənsıra 14 fəsilədənibarətdir. Eləhəminmənbəyəgörəsürməgöbələkləri 50 cinsə aid olantəxminən 1200-ə qədərnövübirləşdirir. Əvvəllərhimenomisetlərə aid edilənExobasidialessırasıdabusinifə aid edilir.

  4. Exobasidialessırası Ekzobazidialsıradabazidilərbirbaşamitselüzərindəformalaşır-lar. Onlarınmeyvəbədənləriyoxdur. Əvvəllərbugöbələklərihime-nomisetlərə aid edirdilər. Onlarınmüasirtəsnifatdayeritədqiqatlarınnəticələriilətəsdiqlənir. Bütünekzobazidialgöbələklərçiçəkli bit-kilərinparazitləridir. Bu göbələklərinmitseli sahib bitkininvegetativhissələrindəinkişafedirvətoxumalarınhipertrofiyasınasəbəbolur. EkzobazidialsırayadaxilolancinslərhamısıExobasidiaceaefəsiləsindəcəmləşirlər. ƏsascinsolanExobasidium 1876-cı ildə ilk dəfərusmikoloquM.S.Voronintərəfindəntəsviredilmişdir. ƏngenişyayılmışnövE.vacciniiWoron. əsasetibariləmərsin, cırmərsin, giləmeyvəlibitkilərdəparazitlikedir.

  5. Exobasidiumrhododendri

  6. Exobasidiumvaccinii

  7. Exobasidiumvaccinii

  8. Graphiola sp. – sporlar

  9. Graphiola sp. – sporlar

  10. Ustilaginalessırası Sürməgöbələkləriəsaskəndtəsərrüfatıbitkilərindənolandənli – taxıllarda «sürmə» xəstəliklərinitörədirlər. Göbələklərçiçək, yu-murtalıq, yarpaqvəgövdənisirayətlənirlər. Onlarınfəaliyyətinəti-cəsində sahib bitkininorqanlarıdağılırlar. Sirayətlənmişreproduktivorqanlarküllimiqdardaistirahətsporlarınaçevrilirlər. Bu sporlarıteliosporlardaadlandırırlar. Teliosporlarsəthistrukturunagörəmüxtəlifşəkillidir. Onlarmüxtəlifölçülütikanvəziyillərləəhatəolunmuşlar. Teliosporcücə-rənzamanpromitsel – qısamitselborusuəmələgəlir, promitselüzə-rindəkiçikrəngsizsporlar, sporidiləryerləşir. Sporidilərcinsi pro-sesdəmühümroloynayırlar. Ayrı-ayrıqruplarınsporidiləri forma, ölçü, habeləbirteliospordakısaylarınagörəfərqlənirlər. Sürməgöbələklərininmitseli- dikariotikdir, hüceyrəarasıyayılır, qaustoriya-larınköməyiiləhüceyrəyədaxilolur.

  11. Sürməgöbələkləri – heterotallikdir: inkişaftsiklinibaşaçatdır-maqüçünəkstiplicütləşməyəmalikikimitselhüceyrəsivəyaspo-ridininqovuşmasıtələbolunur. Plazmoqamiyavəyamüxtəlifcinslihüceyrələrinprotoplazmalarınınqovuşması, adətənteliosporcücər-məsindənsonrabaşlayır. Plazmoqamiyadikariotikfazayabaşlanğıcverir. Dikariotikfaza-nınmüddətimüxtəlifnövlərüçünvariasiyaedir. Onunəmələgəlməsigöbələyin sahib-bitkinintoxumalarındaparazitlikxüsusiyyətiniaşkaredir. Praktikiolaraqhüceyrədaxilimitseltamamilədikariotikdir. Dikariofazakarioqamiyailəbaşaçatır. Adətənbuprosescavan, yetiş-məmişteliosporlardasporəmələgəlməninbaşlanğıcındahəyatakeçir. Beləliklə, formalaşan diploid teliosporziqotadırvəbununladatörədicinininkişaftsiklibaşaçatır.

  12. Ustilagotritici

  13. Ustilagohordei

  14. Ustilagozeae

  15. Ustilagozeae

  16. Ustilagoavenae

  17. Ustilagoavenae

  18. Ustilago violaceum - sporlar

  19. Ustilago tritici - teliosporlar

  20. Ustilagonuda

  21. Ustilagonuda – sporların uçuşu

  22. Tilletia caries Tul.

  23. Tilletia caries Tul.

  24. Tilletiacontroversa

  25. Tilletiacontroversa

  26. Tilletiaindica

  27. Tilletiaindica

  28. Tilletiaindica

  29. Tilletiasecalis - teliosporlar

  30. Urocystisocculta

  31. Urocystisocculta

  32. Urocystisocculta - sporları

  33. Urocystiscepulae

  34. Urocystiscepulae

  35. Urocystiscepulae - teliosporlar

  36. Entylomacinsinə 100-ə yaxınnövlərdaxildir. Bitkininyarpaq, gövdə, çiçəkayaqcıqları, bəzənköklərindələkəvəyaşişlərəmələgətirir. Belələkəvəşişlərustosporlarla tam doluolur. E.camussianum var. pratensenövüpişikquyruğubitkisiniyoluxur. Göbələyinusto-sporlarıhavacərəyanı, külək, yağışdamcılarıvəaxarsularvasitəsiləətrafmühitəyayılırvətəkraryoluxmalarasəbəbolur.

  37. Entylomaoryzae Entyloma sp.

  38. Entyloma sp.

  39. Entyloma sp. - sporlar

  40. Urediniomycetessinfi Bu sinfingöbələklərininarakəsməlibazidilərivardır, onlarqalındivarlıistirahəthüceyrələri- teliosporlardançıxırlar. Onlardameyvəbədəniyoxdur. Urediniomisetlərhəşəratvəbitkilərinparazitləridir. OnlarıSeptobasidialesvəUredinalessıralarınabölürlər. Septobasidialessırasınınnövləriyastıcalardaparazitlikedirlər. Uredinalessırasınamənsubolangöbələklərisəalibitkilərinobliqatparazitləridir.

  41. Septobasidiumseptobasidioides – Coccoidea yastıcalar

  42. Septobasidiumseptobasidioides – Coccoidea yastıcalar

  43. Uredinalessırası Pas göbələklərimədənivəbirçoxyabanıbitkilərinxəstəliktörədiciləridir. Onlardarixtisaslaşmışparazitlərdir. Sporlarıntərki-bindəolanpiqmentkimyəviquruluşunagörəkarotinəyaxındır. Bu piqmentsporlaravəmitseləcəhrayı – pasvarirəngverir. Sirayətlən-mişbitkilərmüxtəlifhaşiyəlicəhrayivəyaqırmızı-qonurrəngliyastıcıqlarlaörtülüolur. Buna görədəsırayadaxilolangöbələklərintörətdiklərixəstəliklər pas adlanır. Pas göbələklərinininkişaftsiklimürəkkəbdir. Onlarüçünbir-biriniəvəzedənmərhələvəsportiplərixarakterikdir. Bu prosesistirahətsporlarıadlanantelioyastıcıqlarınəmələgəlməsiiləbaşaçatır. Biolojixüsusiyyətlərinəgörəonlarsürməteliosporlarınauyğundur. Pas göbələklərinin endogen mənşəlimitseli sahib bitkininhüceyrələriarasındayayılır.

  44. Pas göbələklərininsportipləriniaşağıdakışəkildəişarəetməkqəbuledilmişdir: o- spermaqonispermasiyalarla, bitkilərdəsira-yət-lənmətörətmir, lakincinsiprosesdəiştirakedirlər; I – etsietsispor-larla; II – uredinospor tipi (birneçənəsil); III – teliospor tipi; IV – bazidibazidisporlarla. İnkişaftsiklimüddətindəgöbələyinnüvəfazalarınınnövbə-ləşməsihəyatakeçirilir: haploid, dikariotikvə diploid. Haploid fazabazidivəbazidisporlardanbaşlayır. Bitkilərinbazidisporlarlayolux-masınəticəsində haploid mitselinkişafedirvə haploid spor tipi – spermasiyaəmələgəlir. Dikariotikmitseldədikariotiketsisporlarqoyulur.

  45. Pas göbələklərininteliosporları:a – uromises (Uromyces); b – puksiniya (Puccinia); c – fraqmidium (Phragmidium); ç –tranşeliya (Trangschelia); d – kronartium (Cronartium); e – melampsora (Melampsora)

  46. Puccinia graminis f. sp. tritici – spermaqoni spermasiyalarla

  47. Puccinia graminis f. sp. tritici – uredino uredinosporlarla

  48. Puccinia graminis f. sp. tritici - teliosporlar

More Related