Het nieuwe vervolgingsbeleid inzake drugs

1. Het nieuwe vervolgingsbeleid inzake drugs Steven Vandromme (Onderzoeker FWO – Universiteit Antwerpen)

2. Inleiding • Beleidsnota federale regering: • Preventie voor niet-gebruikers en niet-problematische gebruikers • Zorgverlening, risicobeperking en herintegratie van problematische gebruikers • Bestraffing van producenten en handelaars

3. Inleiding (II) • Regelgeving: • Drugwet, gewijzigd door de wetten van 4 april en 3 mei 2003 • Uitvoerings-K.B.’s • Ministeriële richtlijn betreffende het vervolgingsbeleid inzake het bezit van en de detailhandel in illegale verdovende middelen (Belgisch Staatsblad 2 juni 2003)

4. Hoofdindeling • Cannabis • Andere illegale drugs • Cannabis blijft een illegale drug !!! • Het bezit en de kweek van cannabis blijven strafbaar (weliswaar lichtere straffen) • Er is enkel voorzien in een aangepast vervolgingsbeleid (gericht op hulpverlening) !!!

5. Straffen cannabis • Geldboete 15 tot 25 EUR (x 5,5) • Geldboete 26 tot 20 EUR(herhaling binnen 1 jaar na eerste veroordeling) • Gevangenisstraf 8 dagen tot 1 maand en geldboete 50 tot 100 EUR (nieuwe herhaling binnen 1 jaar na tweede veroordeling) • Gevangenisstraf 3 maanden tot één jaar en geldboete 1000 tot 100.000 EUR (openbare overlast)

6. Bezit, invoer, vervaardiging, vervoer, verwerving Voor persoonlijk gebruik Niet-problematisch gebruik Zonder openbare overlast Door volwassene Politiële registratie (geen pv) Maandelijks samenvattend pv naar procureur des Konings Cannabis (I)

7. Bezit voor persoonlijk gebruik • Bezit van een hoeveelheid cannabis die in een enkele keer of binnen maximum 24 uur kan worden gebruikt • Bezit van een hoeveelheid die 3 gram niet te boven gaat, wordt beschouwd als bezit voor persoonlijk gebruik, tenzij bij aanwijzingen van verkoop of smokkel • Quid bij bezit van een grotere hoeveelheid?

8. Kweek voor persoonlijk gebruik • Teelt van cannabisplanten voor persoonlijk gebruik is het bezit van een hoeveelheid vrouwelijke cannabisplanten die niet kan worden gebruikt voor louter een productie die de behoeften voor persoonlijk gebruik overstijgt, te weten maximum één plant (niet 1 plant om te kweken en 1 om te oogsten en nog wat zaadjes!!) • Wel pv (volgens circulaire)

9. Bezit cannabis in andere vorm • Bezit van cannabis in andere vorm (olie, snoep…) kan niet worden beschouwd als bezit voor persoonlijk gebruik, ongeacht de hoeveelheid die wordt ontdekt.

10. Politiële registratie • Geen proces-verbaal als aan de voorwaarden is voldaan: tussenkomst politie volstaat als herinnering aan de norm. • Let op: wel pv als • Geen verblijfplaats in België • Misdrijf m.b.t. vrouwelijke cannabisplanten • Misdrijf in arrondissement waar dader niet gedomicilieerd is

11. Politiële registratie (2) • Politie registreert de vaststelling van bezit van cannabis. • Maandelijks niet-nominatief pv aan parket (met oog op statistieken) met vermelding v. • Plaats • Datum en tijdstip • Aard van het gebruik en beschrijving van de goederen • Politie vraagt wel identiteit betrokkene

12. Wel proces-verbaal • Bij aanwijzingen van problematisch gebruik • Bij openbare overlast • Bij verzwarende omstandigheden, waaronder gebruik in aanwezigheid van minderjarigen • Bij bezit door minderjarigen • Procureur (parket) geeft gepast gevolg aan PV.

13. Inbeslagname • Er bestaat discussie over de mogelijkheid tot inbeslagname van de drugs bij niet-problematisch persoonlijk gebruik dat geen overlast veroorzaakt! • De parketten moeten richtlijnen uitvaardigen teneinde te voorzien in een stelsel voor de neerlegging ter griffie van de producten die worden aangetroffen in het bezit van gecontroleerde personen en die eventueel in beslag zijn genomen of waarvan de betrokkene zich vrijwillig heeft ontdaan.

14. Problematisch gebruik • Gebruik dat gepaard gaat met een graad van verslaving die de gebruiker niet langer de mogelijkheid biedt zijn gebruik te controleren en dat zich uit door psychische en lichamelijke symptomen (= medisch criterium, subjectief). • Volgens K.B. wordt dit vastgesteld op grond van de resultaten van de testbatterij bedoeld in de Wegverkeerswet. • Is slechte indicator voor politiediensten! • Nadruk op doorverwijzing naar hulpverlening

15. Openbare overlast • Elke vorm van verstoring van de openbare orde in de zin van art. 135, § 2, 7° van de nieuwe gemeentewet (bevat echter geen definitie) • Bezit van cannabis in een strafinrichting, in een school, in de gebouwen van een sociale dienst, alsmede in de onmiddellijke omgeving ervan, of in andere plaatsen die door minderjarigen worden bezocht met het oog op schoolse, sportieve en sociale doeleinden (cf. muziekfestivals, voetbalstadions…)

16. Gevolg openbare overlast • Mogelijkheid therapeutisch advies in te winnen en • Seponering met eventueel waarschuwing of doorverwijzing naar hulpverlening • Pretoriaanse probatie (seponering onder voorwaarden: gedrag verbeteren, geen recidive, wegblijven uit drugmilieu, ontwenning…) • Verval strafvordering mits betaling van een geldsom (= minnelijke schikking) • Bemiddeling in strafzaken • Dagvaarding indien voorwaarden niet nageleefd

17. Verzwarende omstandigheden • Bij aanwezigheid van verzwarende omstandigheden, in principe steeds dagvaarding voor de strafrechter! • Verzwarende omstandigheden zijn: • Misdrijven gepleegd t.a.v. minderjarigen • Lid of leider van vereniging die drugs levert • Druggebruik leidt tot ongeneeslijk lijkende ziekte, blijvende ongeschiktheid, verlies van een orgaan, verminking, dood.

18. Feiten gepleegd door minderjarigen • Het soepele regime m.b.t. persoonlijk cannabis gebruik dat niet-problematisch is en geen openbare overlast veroorzaakt, geldt slechts t.a.v. meerderjarige daders. • Wat minderjarigen betreft, moet steeds proces-verbaal worden opgemaakt, omdat cannabisgebruik voor minderjarigen veel schadelijker is. • Jeugdparket geeft passend (strafrechtelijk) gevolg…

19. Andere illegale drugs • Steeds gewoon proces-verbaal, omwille van onaanvaardbare risico’s voor de gezondheid die andere slaapmiddelen, verdovende middelen en psychotrope stoffen teweeg brengen • Parket moet beslissen over verder gevolg dat aan de zaak wordt gegeven…

20. Beslissing parket andere drugs • Inbeslagneming • Bij eenmalig of occasioneel persoonlijk gebruik: • Seponering met waarschuwing en verwijzing naar hulpverlening • Minnelijke schikking • + betaling van de kosten • Dagvaarding voor de strafrechter

21. Beslissing parket andere drugs (2) • Bij openbare overlast of problematisch gebruik: • Seponering na doorverwijzing naar hulpverlening • Pretoriaanse probatie • Minnelijke schikking • Verzwarende omstandigheden: • Steeds strafvervolging voor strafrechter

22. Detailhandel • Onderscheid: • Verkoop om persoonlijk gebruik te financieren • Gewoon proces-verbaal. • Parket kan seponeren, pretoriaanse probatie of minnelijke schikking toepassen of dagvaarden, afhankelijk van aard van de verkoop, de hoeveelheden… • Verkoop enkel met het oog op winstbejag • Dagvaarding (aanhouding, inbeslagneming voertuigen en vermogensvoordelen…)

23. Druggerelateerde criminaliteit • Verslaving is geen excuus voor crimineel gedrag. • Steeds gewoon pv • Afhandeling bij voorkeur via bemiddeling in strafzaken • Inwinnen therapeutisch advies

24. Besluit • Gewijzigde Drugwet bevat vaak vage en onduidelijke begrippen • Verschillende interpretaties op het terrein met ongelijke behandeling tot gevolg • Veel verwarring bij de bevolking • Voor minderjarigen veranderde niets!!!

25. Addendum • Op 20 oktober 2004 vernietigde het Arbitragehof het artikel van de Drugwet inzake de anonieme politieregistratie omdat de begrippen “gebruikershoeveelheid”, “problematisch gebruik” en “openbare overlast” te vaag zijn en de burger dus niet in staat stellen te weten wat mag en wat niet mag, hetgeen een schending opleverde van het legaliteitsbeginsel in strafzaken!!! • Zie http://www.arbitrage.be.