210 likes | 542 Views
A. Suska. INTEINY. Czym są inteiny?. INTEINY – (ang. in ternal pro tein ) to występujące wewnątrz białka segmenty, które autokatalitycznie wycinają się z prekursora białkowego w potranslacyjnym procesie, zwanym splicingiem białek.
E N D
A. Suska INTEINY
Czym są inteiny? • INTEINY – (ang. internal protein) to występujące wewnątrz białka segmenty, które autokatalitycznie wycinają się z prekursora białkowego w potranslacyjnym procesie, zwanym splicingiem białek. • Eksteiny – (ang. exernal protein) to obszary flankujące inteinę, składające się na właściwe białko. Wyróżniamy N – i C – eksteiny. • Odkryte w 1990 r. - Sce VMA 1.
Występowanie intein: • „Gospodarze” intein: białka kluczowe dla dla przeżycia i rozmnażania ogranizmu gospodarza, tj. enzymy podstawowego metabolizmu, proteazy, polimerazy DNA i RNA, topoizomerazy, H+ATP-azy, reduktazy rybonukleinowe i inne. • W białkach zajmują rejony zachowawcze, np. miejsca aktywne, miejsca wiązania ligandów. • Eukarionty – ok. 20 (80), Bakterie – ok. 59 (200), Archeony – ok. 84 (150). Występują także w białkach wirusowych.
Nazewnictwo: • 3-literowy skrót nazwy gatunkowej „gospodarza”. • 3-literowa skrócona nazwa genu. • Numer inteiny, licząc od N-końca (jeśli w białku jest więcej niż jedna inteina). • Przykład: Tfu Pol-2 – druga inteina z polimerazy Thermococcus fumicolans. • Endonukleazy zasiedlające – przedrostek PI
Rodzaje intein: 1. Maksi-inteiny • 300 – 600 aa. • N- i C- końce zawierają domenę splicingową, środek – domenę endonukleazową. • Kilka zawiera domenę endonukleazową typu HNH, reszta domenę typu DOD (LAGLIDADG). • Usunięcie domeny endonukleazowej nie zmniejsza zdolności do splicingu.
Rodzaje intein: 2. Mini-inteiny • 100 – 200 aa. • Pomiędzy domenami N- i C-końca, krótki łącznik, jego obecność nie jest konieczna do zajścia splicingu. • Można sztucznie usunąć domenę endonukleazową z maksi-inteiny tworząc mini-inteinę. 3. Inteiny podzielone (trans-splicingowe)
Ssp DnaE: • 2 części podjednostki α polimerazy III DNA Synrcochostis sp. oddzielone od siebie odcinkiem 745 bp, zorientowane w przeciwnych kierunkach. Asocjacja obu części inteiny i trans-splicing umożliwiają utworzenie funkcjonalnego białka.
Budowa intein: Motywy zachowawcze: 2 rodzaje nazewnictwa: • A, B, C, D, E, F, G, H. • N1, N2, N3, N4, EN1, EN2, EN3, EN4, HNH, C1, C2.
Budowa intein: • Cecha charakterystyczna: 12 elementów typu β-kartki, powstałych przez duplikację pierwotnego genu. • Pomiędzy elementami β3b i β4b może występować domena endonukleazowa lub DRR (region wiążący DNA)
SPLICING BIAŁEK (A) • 1. Przesunięcie N-O lub N-S. • 2. transestryfikacja. • 3. cyklizacja Asp. • 4. Przesunięcie O-N. lub S-N (B) DROGA ALTERNATYWNA 1. a) Bezpośredni atak nukleofilowy +1 reszty aa.
Zasiedlanie: Zasiedlanie – przemieszczanie ruchomego elementu genetycznego do pokrewnego „pustego” allelu (allelu „-” ), w wyniku czego dochodzi do jego duplikacji. Zasiedlanie prowadzi do utrwalenia w populacji allelu (+). Mini-inteiny pochodzą od utrwalonych maksi-intein?
Inteiny alleliczne • Geny intein zintegrowane w tym samym miejscu w ortologicznych genach nazywane są allelami, zaś kodowane przez nie białka inteinami allelicznymi. • Czasem podobieństwo między inteinami jest większe niż między białkami, w których występują. • Przeważnie sekwencje alleli intein są do siebie zbliżone (wertykalny transfer genów intein). • Występuje także transfer horyzontalny.
Domena Hint • Struktura domeny splicingowej przypomina N-końcową strukturę domeny Hog białka Hedgehog. Podobny jest także mechanizm działania. • Domena Hint (Hedgehog, inteina) • Domeny miały wspólne korzenie?
Czym właściwie są inteiny? • Nie przeszkadzają gospodarzowi. • Element regulacji? • Pasożytnicze DNA.
I co z tego? • Oczyszczanie białek metodą chromatografii powinowactwa. • Ligacje białek za pomocą intein (Intein-mediated protein ligation IPL). • Metody ligacji wykożystujące podzielone inteiny. • Badanie oddziaływań białko-białko.Układ do ekspresji genów.
Bibliografia: • Sawczak M., Szweykowska-Kulińska Z., „O inteinach: ich budowie, ewolucji i zastosowaniach” 2004. • Perler F., Olsen G., Adam E., „Compilation and analysis of intein sequences” 1997. • Gogarten J., Senejani A., Hilario E., „ Inteins: strukture, function and evolution” 2002. • Perler F. „ InBase, the New England Bolabs Intein Database” 1999. • Gogarten J.”Inteins, introns and homing endonucleases: recent revelations about the life cycle of parasitic genetic elemens”.