„Nie chodzi o to by być nieomylnym, lecz o to by być odpowiedzialnym”

Kształtowanie współpracy między instytucjami oświatowymi i rodziną w celu rozwijania potencjału dzieci „Nie chodzi o to by być nieomylnym, lecz o to by być odpowiedzialnym”

W pakiecie nowych rozporządzeń z 17 listopada 2010 r. regulujących sposób organizacji kształcenia i wychowania dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi kluczowym jest to, mówiące o zasadach udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. W rozporządzeniu tym wskazano na 2 czynności stanowiące filary wsparcia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi: rozpoznawanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawanie jego indywidualnych możliwości psychofizycznych i zaspokajanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia, odpowiednio do jego możliwości psychologicznych.

Można wyróżnić dwa rodzaje wsparcia uczniów ze specjalnymi potrzebami: wsparcie w nauce – wymaga od szkoły kompetencji, odpowiedzialności w realizowaniu potrzeb ucznia, środków do dyspozycji, przegotowania merytorycznego nauczycieli, wreszcie procedur współpracy szkoły z rodzicami, specjalistów z nauczycielami przedmiotowymi itp., wsparcie samego ucznia – wymaga nieco innych działań, dotyczą one tworzenia pewnego kontekstu, który powinien zakładać dbałość o relacje w duchu wzajemnego poszanowania praw do tolerancji.

według aktualnych danych polska szkoła nie wspiera wystarczająco uczniów uzdolnionych – cechuje ją małe zróżnicowanie oferty w ramach systemu, szkoły i klasy, co ogranicza możliwość dostosowania sposobu i programu uczenia do potrzeb i talentów ucznia. WAŻNE! Nowe rozwiązania prawne związane z organizacją i udzielaniem pomocy psychologiczno – pedagogicznej (w tym – wprowadzenie w przedszkolach, szkołach i w placówkach nowej formy wsparcia: zajęć rozwijających uzdolnienia) stwarzają możliwość indywidualizacji procesu kształcenia uczniów uzdolnionych. Trzeba zwrócić szczególną uwagę, aby tej szansy nie zmarnować. W październiku br. powstał Międzyporadniany Zespół ds. Dziecka Zdolnego, który opracowuje procedurę badań sondażowych do identyfikacji uzdolnień dzieci.

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna W rozporządzeniu mówiącym o zasadach udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, w par.2 ust. 1 pkt 1-11 zawarto przykładowy katalog specjalnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych. Zaznaczyć należy, że lista skatalogowanych specjalnych potrzeb ma charakter otwarty, co oznacza, że to co wymieniono powinno być w I rzędzie identyfikowane, ale nie zwalnia to pracowników szkoły i poradni z obowiązku obserwacji uczniów pod kątem indywidualnych potrzeb, które mogą się pojawiać

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia, wynikających w szczególności z: niepełnosprawności; niedostosowania społecznego; zagrożenia niedostosowaniem społecznym; szczególnych uzdolnień; specyficznych trudności w uczeniu się; zaburzeń komunikacji językowej; choroby przewlekłej; sytuacji kryzysowych lub traumatycznych; niepowodzeń edukacyjnych;

zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego, kontaktami środowiskowymi; trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana w przedszkolu, szkole i placówce rodzicom uczniów i nauczycielom polega na wspieraniu rodziców i nauczycieli w: rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych oraz rozwijaniu ich umiejętności wychowawczych w celu zwiększania efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów.

choroby przewlekłej niepełnosprawności niepełnosprawności sprzężonych sytuacji kryzysowych lub traumatycznych niedostosowania społecznego zagrożenia niedostosowaniem społecznym Potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz indywidualne możliwości psychofizyczne ucznia, wynikające w szczególności z: niepowodzeń edukacyjnych szczególnych uzdolnień zaniedbań środowiskowych specyficznych trudności w uczeniu się trudności adaptacyjnych zaburzeń komunikacji językowej

Uczniowie niedostosowani społecznie lub zagrożeni niedostosowaniemspołecznym przejawiają zachowania budzące niepokój ze względu na konsekwencje społeczne. Są to tzw. zachowania antagonistyczno-destruktywne, będące wyrazem konfliktu jednostki ze społeczeństwem. Negatywnymi konsekwencjami tych zachowań w skali makrospołecznej są zaburzenia funkcjonowania systemu społecznego np. dezorganizacja społeczna, natomiast w skali mikrospołecznej – zagrożenia bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego poszczególnych dzieci i młodzieży. Zachowaniom tym przypisuje się negatywne oceny społeczne oraz obwarowuje zakazami i sankcjami. • Uczniowie zagrożeni niedostosowaniem społecznym cechują się powtarzającymi się i utrwalonymi wzorcami zachowańdyssocjalnych, agresywnych lub buntowniczych, które mogą doprowadzić do przekroczeń norm społecznych i oczekiwań dla danego wieku • Uczniowie niedostosowani społecznie pozostają w wyraźnej opozycji do wartości społecznych oraz norm obyczajowych, moralnych i prawnych, a skutkiem ich zachowań jest szeroko rozumiana destrukcja istniejącego ładu społecznego.

Kształcenie uczniów zagrożonych niedostosowaniem społecznym jest organizowane w szkołach specjalnych w szczególności w młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, w których nieletni są umieszczani na podstawie postanowienia sądu albo na wniosek rodzica, na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, wydanego przez publiczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną, w tym poradnię specjalistyczną, ze względu na zagrożenie niedostosowaniem społecznym. • Kształcenie uczniów niedostosowanych społecznie jest organizowane w szkołach specjalnych w szczególności w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, w których nieletni są umieszczani na podstawie postanowienia sądu. • Uczniowie niedostosowani społecznie i zagrożeni niedostosowaniem społecznym w przypadku, gdy nie są kształceni w szkołach specjalnych zorganizowanych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych lub młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, mają możliwość pobierania nauki w szkołach ogólnodostępnych, w tym w szkołach obwodowych, położonych najbliżej miejsca zamieszkania.

Spośród wielu wyznaczników jakości nowego modelu organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej najważniejsze to: • indywidualizacja pracy z uczniami, która realizowana jest na obowiązkowych i dodatkowych zajęciach, • pomoc bliżej ucznia - wspieranie ucznia w środowisku jego nauczania i wychowania, • pomoc bliżej rodzica – wspieranie rodziców podnoszące ich umiejętności wychowawcze co zwiększa efektywność pomocy psychologiczno – pedagogicznej dla uczniów, • pomoc bliżej nauczyciela – wspieranie nauczycieli ukierunkowane na doskonalenie ich kompetencji potrzebnych do skutecznej pomocy uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, • partnerstwo – sieć podmiotów współpracujących na rzecz zwiększania efektywności pomocy udzielanej uczniowi: • przedszkole – szkoła – rodzice – poradnia – placówki doskonalenia nauczycieli – inne instytucje działające na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży.

Uwaga! • Indywidualizacja to proces wybiórczy stosowany zawsze, kiedy jest konieczny, a nie zawsze kiedy jest możliwy. Stosowanie tej zasady powinno dotyczyć tylko zajęć angażujących funkcje, które są u ucznia ograniczone lub zaburzone. Natomiast podczas innych zajęć uczeń ze specjalnymi potrzebami powinien być traktowany dokładnie jak inni koledzy • Rozwój osobowy nauczyciela - przeniesienie punktu ciężkości z kompetencji instrumentalnych na doskonalenie w ww. zakresie. W odbiorze i interpretacji informacji o problemach ucznia liczy się wrażliwość i empatia nauczyciela, który powinien nie tylko posiadać wiedzę o potrzebach i możliwościach konkretnego dziecka, ale także odczuwać jego problemy i rozumieć ich przyczyny, aby szukać najskuteczniejszych sposobów zaspokajania istniejących potrzeb.

Informacje o potencjale i problemach uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi powinno się czerpać z różnych źródeł, np. z: informacji zawartych w orzeczeniu lub opinii poradni psychologiczno – pedagogicznej, obserwacji prowadzonych przez nauczyciela w przedszkolu, w szkole czy w placówce, rozmów i wywiadów prowadzonych z rodzicami lub opiekunami prawnymi, informacji nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i specjalistów pracujących z dzieckiem, analizy pracy dziecka, analizy oceny opisowej ucznia, literatury (książki, artykuły w prasie specjalistycznej), uznanych portali internetowych, stron internetowych i publikacji organizacji społecznych i innych instytucji działających na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży, m. in.: centrum pomocy rodzinie, ośrodków interwencji kryzysowej, ośrodków pomocy społecznej, świetlic socjoterapeutycznych i środowiskowych itp.

Działania wynikające z regulacji prawnych, obowiązujące przedszkola, szkoły i poradnie to: • obserwacja pedagogiczna • diagnoza • wspomaganie uczniów, rodziców i nauczycieli • terapia dzieci, młodzieży i ich rodzin • pomoc dzieciom i młodzieży w wyborze kierunku kształcenia i zawodu • działalność profilaktyczna • działalność interwencyjna i mediacyjna • działalność informacyjno – szkoleniowa

Szkoła Szkoła to instytucja, gdzie nauczyciele wychowują nauczając (edukacja z łac.educatio = wychowanie, wykształcenie) i uczestniczą w życiu społeczności szkolnej, tworząc jej klimat, „kulturę”, na którą składają się: wartości, normy, wzory zachowań, które choć często nie są zapisane w żadnych dokumentach i bywa, że nie zdajemy sobie sprawy z ich istnienia, to jednak mają ogromny wpływ na funkcjonowanie szkoły.

Poradnia Poradnia psychologiczno pedagogiczna to instytucja oświatowa wspomagająca prawidłowy rozwój psychofizyczny dzieci i młodzieży. Jej główne zadania to: • świadczenie fachowych, specjalistycznych usług w zakresie diagnozy, terapii i profilaktyki, • profesjonalna pomocw określonych trudnościach dziecka • pomoc uczniom w wyborze kierunku kształcenia i zawodu • udzielenie dzieciom i młodzieży, ich rodzicom lub opiekunom, nauczycielom i wychowawcom, pomocy psychologicznej, pedagogicznej, logopedycznej.

Co to jest klimat, duch, kultura szkoły i poradni? • To nawiązanie przez nauczycieli, specjalistów, rodziców i uczniów relacji osobowych. Relacje te są szczególnie ważne w odniesieniu do tych bardzo zdolnych jak i tych, którzy przeżywają różnego rodzaju trudności. Bardzo potrzebują zrozumienia i akceptacji, wsparcia i dania czasu na poradzenie sobie z nimi. • To sposób w jaki traktujemy rodziców i uczniów (i odwrotnie), jak też sposób odnoszenia się uczniów do siebie nawzajem. Stanowi to podstawowy warunek wychowania.

Tworzenie dobrego klimatu wokół ucznia przez współpracę Współpraca rodziny, szkoły i poradni pozwala na: • udoskonalenie funkcjonowania każdego z ww. ogniw, • wprowadzanie zmian wzmacniających, • uzyskiwanie lepszych wyników w realizacji podejmowanych zadań, • odczuwanie satysfakcji, poczucia sukcesu, • dobre samopoczucie, czyli zadowolenie z siebie i innych.

Co oznacza współpraca rodziny, szkoły i poradni na rzecz wspierania uczniów? Jest ona połączeniem wysiłków prowadzących do zrealizowania założonego celu, jakim jest wspieranie uczniów w stawaniu się odpowiedzialnymi osobami. Współpraca pozwala na osiągnięcie celu: • szybciej, • łatwiej niż w pojedynkę, • z pogłębieniem relacji między podmiotami działającymi razem, • z podziałem pracy stosownie do posiadanej wiedzy, umiejętności, możliwości i zgodnie z regulacjami prawnymi, • z poczuciem wspólnoty.

Obszary współpracy • Dydaktyka: szkoła i poradnia dostrzega problemy w nauce dziecka • Wychowanie: nieprawidłowe formy zachowań - od wycofania do agresji • Profilaktyka: działania podejmowane w celu zapobiegania powstaniu problemów w obu obszarach

Zasady efektywnej współpracy między partnerami: • stwarzanie atmosfery wzajemnego zaufania, • posiadanie wiedzy dotyczącej zasobów • podejmowanie kroków rozwijających posiadane zasoby (np. szkolenie rad pedagogicznych, warsztaty w szkole i w poradni np. ADHD czy brak wychowania, dla zespołu nauczycieli uczących danego ucznia, dla rodziców mających problemy z dzieckiem w wieku dorastania, szkoły dla rodziców - będące treningiem umiejętności wychowawczych, coaching dla nauczycieli i pedagogów – rozwijanie kompetencji emocjonalnych i społecznych) • dostrzeganie etapowych sukcesów (nie zawsze wszystko idzie sprawnie od początku, nie od razu widać oczekiwane zmiany), • założenie, że mogą się zdarzyć niepowodzenia lub potknięcia, • zastanowienie (wyobrażenie sobie, próba przewidzenia), co ewentualnie może się nie udać i jakie podjąć wtedy środki zaradcze, • dbanie o systematyczny i sprawny przepływ informacji , szczególnie w konkretnych sytuacjach dot. pojedynczego ucznia, • wzajemne przekazywanie na bieżąco informacji pojawiających się na uznanych portalach, a mających duży wpływ na pracę nad rozwojem potencjałów uczniów.

Dialog pomiędzy poradnią a szkołą ma miejsce wówczas gdy: • Współpraca opiera się na dwustronnej wymianie informacji • Nauczyciel i pracownik poradni postrzegany jest jako osoba przyjazna dziecku, godna zaufania, kompetentna • Obydwie strony okazują sobie szacunek i zrozumienie • Przestrzegane są ustalenia odnośnie priorytetów wzajemnej współpracy • Dopuszcza się ustalenie na bieżąco wzajemnych oczekiwań wobec nowych sytuacji Efektywna współpraca zależy od umiejętności komunikacyjnych, możliwości empatycznych, inteligencji emocjonalnej, osobowości, chęci kooperacji, zrozumienia drugiej osoby, zaangażowania w problem, obiektywizmu.

Oczekiwania szkoły w obszarze współpracy z poradnią Szkoła oczekuje od poradni: • prowadzenia badań diagnostycznych i badań sondażowych (profilaktycznych), • opracowania opinii wraz ze wskazówkami (opinia po badaniach: jasna, zrozumiała) • określania właściwych form pomocy oraz warunków przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów • prowadzenia pracy postdiagnostycznej • koordynowania i inicjowania wspólnych działań szkoły, poradni i domu • pomocy w organizacji szkoleń doskonalących umiejętności dydaktyczno- wychowawcze • prowadzenia grup wsparcia dla nauczycieli oraz pedagogów i psychologów szkolnych • orzekania o potrzebie kształcenia specjalnego i nauczania indywidualnego.

W poradniach są organizowane i działają zespoły orzekające, które pracują w oparciu o następujące uregulowania prawne • Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.). • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno – pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno – pedagogicznych (Dz. U. z 2008 roku Nr 173 poz. 1072). • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie sposobu i trybu organizowania indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (Dz. U. z 2006 r. Nr 175, poz. 1086). • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 4 kwietnia 2005 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci. (Dz. U. z 2005 r. Nr 68, poz. 587).

Procedura działania zespołu orzekającego • zespoły powołuje dyrektor poradni, • w skład zespołu wchodzą: przewodniczący (dyrektor lub upoważniona przez niego osoba), psycholog, pedagog oraz lekarz, oraz inni specjaliści, jeżeli ich udział w pracach zespołu jest niezbędny, • zespoły wydają orzeczenia oraz opinie na wniosek rodziców, prawnych opiekunów dziecka, • wnioskodawca dołącza do wniosku dokumentację uzasadniającą wniosek (opinie specjalistów, zaświadczenia, wyniki obserwacji, badań psychologicznych, pedagogicznych i lekarskich), • jeżeli wniosek dotyczy wydania orzeczenia o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego albo indywidualnego nauczania – wnioskodawca dołącza do wniosku zaświadczenie o stanie zdrowia dziecka, w którym lekarz określa: okres - nie krótszy niż 30 dni, rozpoznanie choroby, zakres w jakim uczeń może brać udział w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych,

Zespoły orzekające wydają orzeczenia: • orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz niedostosowanej społecznie, wymagającej stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy, • orzeczenia o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, zwanego „indywidualnym przygotowaniem przedszkolnym” dla dzieci, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola lub oddziału przedszkolnego zorganizowanego w szkole podstawowej, zwanego dalej przedszkolem, • orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania dla dzieci i młodzieży, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły, • orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno – wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim, • opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole.

Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydaje się z uwagi na: • upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim, • upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym lub znacznym, • niepełnosprawność ruchową, w tym afazję • niepełnosprawności sprzężone, • niedostosowanie społeczne, • zagrożenie niedostosowaniem społecznym, Orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego oraz indywidualnego nauczania dzieci niewidomych i słabo widzących, dzieci nie słyszących i słabo słyszących oraz dzieci z autyzmem w tym z Zespołem Aspergera wydaje poradnia wskazana przez kuratora oświaty za zgodą organu prowadzącego(w Krakowie jest to OWPP przy ul. Półkole) Orzeka się również potrzebę zajęć rewalidacyjno – wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim.

Uczeń niepełnosprawny oraz uczeń niedostosowany społecznie W rozumieniu przepisów oświatowych – jest to uczeń posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane przez ZESPÓŁ ORZEKAJĄCY, działający w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej. Organizacja kształcenia specjalnego • Kształceniem specjalnym obejmuje się dzieci i młodzież (.........) wymagające stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy. • Kształcenie to może być prowadzone w formie nauki w szkołach ogólnodostępnych, szkołach lub oddziałach integracyjnych, szkołach lub oddziałach specjalnych i ośrodkach.

Oczekiwania poradni w obszarze współpracy ze szkołą. • Poradnia oczekuje od szkoły: • przedstawienia obszernej informacji o funkcjonowaniu dziecka w szkole, jego mocnych i słabych stronach , (informacja kompatybilna z problemem z jakim zgłasza się dziecko, posiadająca znamiona dokumentu, zgodne z ustaleniami wypracowanymi przez szkołę i poradnię na danym terenie ) • informacja ta powinna zawierać dane o formach pomocy udzielonej dziecku i rodzinie na terenie szkoły i poza nią oraz efektywności tych działań. • wykorzystanie informacji wynikających z diagnozy w celu: • realizacji zaleceń dotyczących organizacji procesu kształcenia, • dostosowania wymagań i oceniania do aktualnych potrzeb i możliwości psychofizycznych dziecka, • wspomagania funkcjonowania dziecka w szkole, • pracy postdiagnostycznej w formie zajęć indywidualnych i profilaktycznych.

Zmiany – pojawianie się ich jest nieuniknione • zmiany w sobie i innych mogą powodować wystąpienie oporu (konieczne są wtedy tzw. bąble zmiany); • zmiany należy zacząć od siebie (dobry wglądw siebie, dobre rozumienie własnych stanów emocjonalnych, faktu, że wszystkie uczucia są równie ważne, że emocje same w sobie są neutralne, zobaczenie i rozumienie jak faktycznie traktuję innych: uczniów, rodziców, kolegów z pracy, pracowników innych instytucji); • „umocowanie” nowych norm, zasad bywa czasem długotrwałym i żmudnym procesem;

Co dobrze byłoby zmienić? • więcej cenić się nawzajem za to kim jesteśmy, a nie tylko za to co czynimy, • przekierunkować swoje nastawienie z dominacji na realizacji zadań, gdzie liczy się tylko skuteczność i efektywność, na dominację bycia z uczniem i jego problemami, gdzie liczy się dobro dziecka; • odebrać wiodącą rolę „cywilizacji rywalizacji”, gdzie pragnienie sukcesu, uzyskanie prestiżu biorą górę nad współczuciem, poczuciem więzi i wspólnoty; • dążyć do wychowawczego sukcesu przez współdziałanie czyli uczenie • dzielenia się osiągnięciami • konieczności kompromisu • szacunku dla potrzeb innych • pomagać uczniom • słuchać emocji i uczuć • umieć je nazywać • panować nad nimi i kierować sposobami ich wyrażania • nie dopuszczać do niszczenia więzi, bez nich nie ma szans na wychowanie wrażliwych ludzi

Źródłem więzi są: • wspólne przeżycia, • wspólne doświadczenia, • współdziałanie w realizowaniu celów czy wartości. W czym wyraża się więź? • w zrozumieniu, • w rozsądnej tolerancji wobec siebie nawzajem, • w poczuciu odpowiedzialności za siebie, • w zaangażowaniu, • w poczuciu bezpieczeństwa przynależności do wspólnoty.

Co ją buduje? • akceptacja – dostrzeganie pozytywnych cech u ucznia, wspieranie w ich rozwijaniu; • otwartość – autentyczność w relacjach z drugą osobą (uczeń, rodzic, współpracownik), bycie sobą, brak maski; • zaangażowanie – współtworzenie szkolnej rzeczywistości przez współpracę z wszystkimi działającymi na rzecz dziecka przez budowanie odpowiedniej atmosfery; • podobny system wartości • sposób komunikowania – ważna jakość!, uwaga! używanie słów oceniających lub co gorsze poniżających – narusza dobrą komunikację

Czego należy unikać? • próśb i błagań, • pytań „dlaczego”, • robienia wyrzutów, • ignorowania, • wrogości (zniewag, gróźb, kar, oskarżeń), • niewypełniania zapowiedzi (jeśli..., wówczas...), • przemocy fizycznej.

Co warto robić? • skupiać się na tym co dobre u ucznia przez: • dodawanie odwagi, zachęcanie, • chwalenie • uwaga: chwalimy starania i osiągnięcia, nie charakter i osobowość, chwalimy opisowo, nie porównujemy do nikogo, chwalimy tego jednego, jedynego ucznia. • mówienie o własnych uczuciach • informować – o swoich (nauczyciela) potrzebach – uczniowie czują się traktowani poważnie; • mówić – jasno, jakiego konkretnego zachowania oczekujemy i używać przy tym sformułowań pozytywnych np. przestań rozmawiać zamiast nie gadaj! • używać - komunikatu „ja” gdy uczeń postępuje nadal nieodpowiednio (słyszę rozmowy, złości mnie to co robicie); • traktować - konflikty i problemy jako okazję do zmiany i pogłębiania kontaktów;

Co będzie efektem zmian? • wychowywanie, a nie tylko mówienie o wychowaniu, • realizowanie wartości, a nie debatowanie o nich, • akceptowanie i szanowanie uczniów i rodziców, tak by tego doświadczali codziennie.

Opracowała: Małgorzata Piec Dyrektor Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej nr 3 w Krakowie DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

„Nie chodzi o to by być nieomylnym, lecz o to by być odpowiedzialnym”