«Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της επιδημιολογικής έρευνας-Συμπεράσματα»

1. «Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της επιδημιολογικής έρευνας-Συμπεράσματα» Σουλτάνα Γραμματοπούλου, Οδοντίατρος, Διευθύντρια, Νοσοκομείο Διδυμοτείχου, Επιστημονική Υπεύθυνος

2. «Διασυνοριακές δράσεις συνεργασίας για την πρόληψη και την προστασία της στοματικής υγείας του πληθυσμού των παραμεθόριων περιοχών Ελλάδας-Βουλγαρίας με την προμήθεια κινητής οδοντιατρικής μονάδας» Το πρόγραμμα αναφέρεται στις περιοχές των συνόρων Βορείου Έβρου και Νότιας Βουλγαρίας, οι οποίες: • Είναι περιοχές αρκετά δύσβατες, απομακρυσμένες από αστικά κέντρα και στερούνται βασικών υποδομών και υπηρεσιών. • Χαρακτηρίζονται από αυξημένες μετακινήσεις πληθυσμών με κίνδυνο μετάδοσης νοσημάτων. Βασικός στόχος του έργου είναι η ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας σε θέματα ελέγχου και προαγωγής της Στοματικής Υγείας με σκοπό τη δημιουργία δικτύου πρόληψης, διαχείρισης μειζόνων παραγόντων κινδύνων και τη σταθερή βελτίωση του επιπέδου της Δημόσιας Υγείας.

3. Οι ειδικοί στόχοι του προγράμματος περιλαμβάνουν : • την άρση της γεωγραφικής και επικοινωνιακής απομόνωσης της περιοχής • την λειτουργική αναβάθμιση της περιοχής με σκοπό την αντιμετώπιση προβλημάτων Δημόσιας Υγείας και συγκεκριμένα… • την προαγωγή της Στοματικής Υγείας των κατοίκων της διασυνοριακής περιοχής Ελλάδας-Βουλγαρίας

4. Tο πρόγραμμα αποτελείται από τρεις διακριτές δράσεις: Προμήθεια πλήρους εξοπλισμένης Κινητής Οδοντιατρικής Μονάδας. Πρόγραμμα ελέγχου και προαγωγής Στοματικής Υγείας, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του πληθυσμού παραμεθόριων περιοχών Ελλάδας - Βουλγαρίας. Διακρατική Επιστημονική Συνεργασία.

5. ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ • Η στοματική υγεία δικαιούται σήμερα να αποκτήσει τη θέση που της αρμόζει ως καθοριστικός παράγοντας στη διατήρηση της συνολικής υγείας και της ποιοτικής αναβάθμισης της ζωής του ατόμου. • Για να υλοποιηθεί όμως αυτό το μεγαλόπνοο όραμα, ικανή και αναγκαία συνθήκη είναι η καταγραφή των οδοντιατρικών προβλημάτων και των αναγκών ενός πληθυσμού.

6. Η σημασία των επιδημιολογικών καταγραφών • Η παροχή οδοντιατρικής φροντίδας σήμερα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αξιολόγηση επιδημιολογικών στοιχείων που να καταδεικνύουν την έκταση και τη βαρύτητα των νόσων του στόματος και τις θεραπευτικές ανάγκες του πληθυσμού. • Η αποτελεσματική λειτουργία οποιουδήποτε συστήματος οδοντιατρικής περίθαλψης όμως στηρίζεται στην κατά τακτά χρονικά διαστήματα μέτρηση διαφόρων παραμέτρων που αφορούν τις στοματικές νόσους, ώστε να καθίσταται δυνατός ο έλεγχος επάρκειας της παρέμβασης τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και θεραπείας.

7. Επιδημιολογικοί δείκτες Δείκτης DMFT/DMFS Δείκτης υγιεινής στόματος (DI-s, CI-s, OHI-s) Δείκτης περιοδοντικών προβλημάτων (CPΙΤN) Ορθοδοντικά προβλήματα κτλ

8. Στατιστικά στοιχεία • Στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρατηρείται μια συνεχής τάση μείωσης του δείκτη DMFT σε παιδιά ηλικίας 12 ετών (που αποτελούν μια πολύ συνηθισμένη ηλικία καταγραφής στη διεθνή βιβλιογραφία). • Αντίθετα η Βουλγαρία έπειτα από μια σημαντική πτώση του δείκτη στη δεκαετία του 1980 (που την έφερε ακόμα και σε χαμηλότερη θέση από το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης), από το 1993 παρουσίασε μεγάλη αύξηση διευρύνοντας την απόσταση από τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και από την Ελλάδα που έχει σημειώσει σημαντική μείωση του δείκτη την τελευταία δεκαπενταετία.

9. Δείκτης DMFT σε παιδιά ηλικίας 12 ετών Πηγή: http://www.euro.who.int, European Health for All Database

11. Καταγραφή της Στοματικής Υγείας του Ελληνικού Πληθυσμού από την Ελληνική Οδοντιατρική Ομοσπονδία (2005) Διαπιστώθηκε ότι ο μέσος δείκτης DMFT για παιδιά ηλικίας 12 ετών στη χώρα μας είναι DMFT=2.05

12. «Καταγραφή της στοματικής υγείας του πληθυσμού των παραμεθόριων περιοχών Ελλάδας-Βουλγαρίας με την προμήθεια Κινητής Οδοντιατρικής Μονάδας»

13. Στοιχεία πληθυσμού Η έρευνα πραγματοποιήθηκε αποκλειστικά σε άτομα σχολικής και προσχολικής ηλικίας. Στον πληθυσμό μελέτης περιλήφθηκαν άτομα από παραμεθόριες περιοχές. Συνολικά εξετάστηκαν 659 άτομα (337 αγόρια και 322 κορίτσια) σχολικής και προσχολικής ηλικίας (5-13 ετών) μέσης ηλικίας 8.67 (±2,15) ετών από 5 δήμους της περιοχής των συνόρων Ελλάδας-Βουλγαρίας.

14. Κατανομή δείγματος ανά περιοχή

15. Δημογραφικά χαρακτηριστικά Επάγγελμα πατέρα Επάγγελμα μητέρας Το μεγαλύτερο ποσοστό των πατέρων (54%) ασχολείται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία και με τεχνικά επαγγέλματα, ενώ στις μητέρες το ποσοστό απασχόλησης στην οικία φτάνει το 61%. Το ποσοστό των γονέων που απασχολούνται σε επαγγέλματα που σχετίζονται άμεσα με ανώτερες και ανώτατες σπουδές είναι μόλις 8%.

16. ΚΛΙΝΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

17. Τα μεγαλύτερα ποσοστά τερηδόνας καταγράφηκαν στο δήμο Μεταξάδων (DT=0.3). 1. Τερηδόνα – δείκτης DT

18. Το μεγαλύτερο ποσοστό σφραγισμένων δοντιών (FT=1.12) καταγράφηκε στο Δήμο Τριγώνου 2. Σφραγίσματα – δείκτηςFT

19. Αριθμός τερηδονισμένων (DT) και εμφραγμένων δοντιών (FT) ανά ηλικία. 3. Εμφραγμένα και τερηδονισμένα δόντια ανά ηλικία

20. Από την ηλικία των 7 έως την ηλικία των 12 παρατηρείται αύξηση του δείκτη DMFT κατά 183% 5. Δείκτης DMFT Σε σύνολο 659 ατόμων μέσος δείκτης DMFT=0.715 (±1.45).

21. Ο χαμηλότερος δείκτης DMFT σημειώθηκε στον Δήμο Διδυμοτείχου (0.4 ± 0.32) και ο υψηλότερος στο Δήμο Τριγώνου (1.23 ±1.9). 6. Δείκτης DMFT ανά περιοχή

22. 7. Δείκτης DMFT ανάλογα με το φύλλο

23. 616 από τα 659 άτομα (93.5%) εμφάνισαν απόλυτη υγεία του περιοδοντίου. 17 από τα 659 άτομα (2.6%) εμφάνισαν αιμορραγία από μετά ανίχνευση. 21 από τα 659 άτομα (3.2%) εμφάνισαν τρυγία. 2 άτομα από τα 659 (0.3%) εμφάνισαν θυλάκους μέχρι 6mm. 8. Κατάσταση περιοδοντίου

24. 9. Ποσοστό ατόμων με περιοδοντικά προβλήματα ανά περιοχή Στους Δήμους Μεταξάδων, Κυπρίνου και Διδυμοτείχου σημειώθηκαν τα μεγαλύτερα ποσοστά περιοδοντικών προβλημάτων, σχεδόν διπλάσια από ότι στο Δήμο Ν. Βύσσας και τετραπλάσια από ότι στο Δήμο Τριγώνου.

25. 128 από τα 659 άτομα (19.4%) παραπέμφθηκαν σε ορθοδοντικό. 11. Οδοντογναθικές ανωμαλίες

26. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

27. Απάντησαν: καλή = 432 παιδιά (66%) κακή = 46 παιδιά (7%) μέτρια = 181 παιδιά(27%) 1. Πως κρίνεται την κατάσταση της στοματικής σας υγείας;

28. 512 από τα 659 παιδιά (ποσοστό 78%) απάντησαν ότι έχουν επισκεφτεί οδοντίατρο. 2. Έχεις επισκεφτεί ποτέ οδοντίατρο;

29. Αριθμός εμφραγμένων δοντιών στο σύνολο των παιδιών που απάντησαν θετικά στην ερώτηση «έχεις επισκεφτεί ποτέ οδοντίατρο;» 125 στα 512 παιδιά (ποσοστό 24.2%) που επισκέφτηκαν οδοντίατρο είχαν ένα ή περισσότερα σφραγίσματα.

30. Σύμφωνα με τις απαντήσεις που δόθηκαν το μεγαλύτερο μέρος των παιδιών (66.2%) επισκέπτονται τον οδοντίατρο για λόγους προληπτικούς και ελέγχου, 24.6% για λόγους αποκατάστασης και μόλις 9.2% λόγω πόνου. 3. Λόγος επίσκεψης στον οδοντίατρο

31. 4. Βουρτσίζεις τα δόντια σου και αν ναι, πόσο συχνά; 27% των παιδιών δεν βουρτσίζουν τα δόντια τους σε καθημερινή βάση

32. Σχέση συχνότητας βουρτσίσματος δοντιών - δείκτη DMFT Τα παιδιά που δηλώνουν ότι δεν βουρτσίζουν καθόλου τα δόντια τους παρουσιάζουν εξαιρετικά υψηλό δείκτη DMFT (3 ±1.53) σε σχέση με αυτά που βουρτσίζουν τα δόντια τους συστηματικά.

33. 5. Χρησιμοποιείς οδοντικό νήμα; 6. Χρησιμοποιείς φθοριούχο διάλυμα για στοματοπλύσεις; 96% των παιδιών δεν χρησιμοποιούν οδοντικό νήμα 88% των παιδιών δεν χρησιμοποιούν φθοριούχο διάλυμα για στοματοπλύσεις

34. 7. Έχεις κάνει ποτέ φθορίωση; 76% των παιδιών δεν έχει κάνει ποτέ φθορίωση σε οδοντίατρο Δεν βρέθηκε στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ της φθορίωσης και του δείκτη DMFT (data not shown).

35. 8. Καταναλώνεις φρέσκα φρούτα και λαχανικά; 34% των παιδιών δεν καταναλώνει φρέσκα φρούτα και λαχανικά σε καθημερινή βάση. Δεν βρέθηκε στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης φρέσκων φρούτων και λαχανικών και του δείκτη DMFT (data not shown).

36. Συμπεράσματα

37. Δείκτες στοματικής υγείας • Ο δείκτης DMFT στις περιοχές που πραγματοποιήθηκε η έρευνα είναι περίπου στο μισό από ότι ο μέσος όρος της χώρας στην ηλικία των 12 ετών (DMFT=1.01 vs. 2.05) • Ο μέσος δείκτης DMFT για το δείγμα 659 παιδιών (εύρος ηλικίας 5-13 ετών) ήταν DMFT=0,715. • Κατά τη διάρκεια της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, δηλαδή από την ηλικία των 7 έως την ηλικία των 12 ο δείκτης DMFT αυξάνεται κατά 183%. • Δεν παρατηρούνται διαφοροποιήσεις στη σχέση του DMFT ανάλογα με το φύλλο.

38. Τερηδόνα • Τα μεγαλύτερα ποσοστά τερηδόνας καταγράφηκαν στο Δήμο Μεταξάδων (DT=0,3). Ακολουθούν σε σειρά ο Δήμος Ν. Βύσσας και ο Δήμος Διδυμοτείχου. • Χαμηλότερα ποσοστά τερηδόνας καταγράφονται στο Δήμο Κυπρίνου και το Δήμο Τριγώνου. • Ο αριθμός των τερηδονισμένων δοντιών κατά τη διάρκεια της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, δηλαδή από την ηλικία των 6 έως την ηλικία των 12, επταπλασιάζεται.

39. Σφραγίσματα • Τα μεγαλύτερα ποσοστά εμφραγμένων δοντιών (FT=1,12) καταγράφηκαν στο Δήμο Τριγώνου. Σχεδόν 4πλάσια από ότι ο μέσος όρος των υπόλοιπων περιοχών που εξετάστηκαν. • Ο αριθμός των εμφραγμένων δοντιών κατά τη διάρκεια της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, δηλαδή από την ηλικία των 6 έως την ηλικία των 12, ενδεκαπλασιάζεται.

40. Νοσήματα περιοδοντίου • 93% των παιδιών που εξετάστηκαν εμφανίζουν απόλυτη υγεία. 2.6% εμφάνισαν αιμορραγία μετά από ανίχνευση και 3.2% παρουσία τρυγίας. • Τα μεγαλύτερα ποσοστά περιοδοντικών νοσημάτων καταγράφηκαν στο Δήμο Διδυμοτείχου, ακολουθούμενα από το Δήμο Κυπρίνου και το Δήμο Μεταξάδων. • Στο Δήμο Ν. Βύσσας και στο Δήμο Τριγώνου ιδιαίτερα εμφανίστηκαν πολύ χαμηλά ποσοστά περιοδοντικών προβλημάτων.

41. Οδοντογναθικές ανωμαλίες • 27% των παιδιών που εξετάστηκαν εμφανίζει κάποιας μορφής (ήπιας έως σοβαρής) οδοντογναθικής ανωμαλίας. • 128 από τα 178 παιδιά (ποσοστό 72%) που εμφάνιζαν κάποιας μορφής οδοντογναθικής ανωμαλίας παραπέμφθηκαν σε ορθοδοντικό.

42. Αυτοαξιολόγηση στοματικής υγείας • 79% των παιδιών που απάντησαν ότι θεωρούν καλή την κατάσταση της στοματικής τους υγείας είχαν DMFT=0. • Τα παιδιά που απάντησαν μέτρια ή κακή είχαν μέσο DMFT≥1 σε ποσοστό 41%.

43. Επίσκεψη στον οδοντίατρο • 22% των παιδιών της έρευνας δεν έχει επισκεφτεί ποτέ οδοντίατρο. • 24% των παιδιών που έχει επισκεφτεί οδοντίατρο έχει ένα ή περισσότερα σφραγίσματα. • 66% των παιδιών δηλώνουν ότι επισκέπτονται τον οδοντίατρο για προληπτικούς λόγους (έλεγχο), 25% για αποκατάσταση και μόλις 9% λόγω έντονου πόνου.

44. Συνήθειες ατομικής στοματικής υγιεινής • 27% των παιδιών της έρευνας δεν βουρτσίζουν τα δόντια τους σε καθημερινή βάση. • Τα παιδιά που δηλώνουν ότι δεν βουρτσίζουν καθόλου τα δόντια τους παρουσιάζουν εξαιρετικά υψηλό δείκτη DMFT (3 ±1.53) σε σχέση με αυτά που βουρτσίζουν τα δόντια τους συστηματικά. • 96% των παιδιών δεν χρησιμοποιεί οδοντικό νήμα. • 88% των παιδιών δεν χρησιμοποιεί φθοριούχο διάλυμα για στοματοπλύσεις.

45. Διατροφή • 34% των παιδιών της έρευνας δηλώνει ότι δεν καταναλώνει φρέσκα φρούτα και λαχανικά σε καθημερινή βάση. • Δεν βρέθηκε στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ της διατροφής και του δείκτη DMFT στο δείγμα ελέγχου.

46. Γενικότεροι προβληματισμοίκαι συμπεράσματα

47. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΣΤΉΜΑΤΟΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ (Συμπεράσματα της έρευνας ) ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΟ Ε.Σ.Υ. Στην περιοχή της έρευνας υπάρχει ένα μόνο κέντρο Υγείας με έναν Οδοντίατρο όπου εφαρμόζονται μακροχρόνια προγράμματα προληπτικής Οδοντιατρικής. Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι: Α. Ο παιδικός πληθυσμός είναι ενημερωμένος και ευαισθητοποιημένος για τη σημασία της στοματικής υγιεινής και της σωστής διατροφής σε μεγαλύτερο βαθμό σε σύγκριση με τις υπόλοιπες περιοχές. Β. Τα μόνα παιδιά που κάνουν τακτικά φθορίωση στον οδοντίατρο είναι αυτά που συμπεριλαμβάνονται στο χώρο ευθύνης του Κέντρου Υγείας. Γ. Προληπτικές εμφράξεις οπών και σχισμών στους πρώτους μόνιμους γομφίους εμφανίζονται μόνο στη συγκεκριμένη περιοχή. Δ. Η ενημέρωση των γονέων για την στοματική κατάσταση των παιδιών τους είχε σαν αποτέλεσμα την επίσκεψη στους ιδιώτες οδοντιάτρους για την αποκατάσταση.

48. ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Θα πρέπει να επισημανθεί και ο ρόλος των ιδιωτών Οδοντιάτρων που λειτουργούν σε απομακρυσμένες περιοχές. Εδώ παρατηρούμε ότι εμφανίζονται μεγάλες διαφορές από άλλες περιοχές όσον αφορά το επίπεδο της στοματικής υγείας. (Το μεγαλύτερο ποσοστό εμφραχθέντων οδόντων νεογιλών και μονίμων)

49. Α. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ • Τα προγράμματα αγωγής υγείας αποτελούν το κλειδί για την ανάπτυξη ενδιαφέροντος για την στοματική υγεία του πληθυσμού. Μέσα από μια τέτοια διαδικασία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, η στοματική υγεία αποκτά τη θέση που της αρμόζει ως καθοριστικός παράγοντας στη διατήρηση της υγείας και την ποιοτική αναβάθμιση της ζωής του ατόμου. • Επομένως είναι επιτακτική η ανάγκη πληροφόρησης και εκπαίδευσης του κοινού σε θέματα στοματικής υγείας, τυποποίησης των μηνυμάτων πρόληψης και δημιουργίας ενημερωτικού υλικού επιμόρφωσης.

50. Ανάπτυξη περιφερειακής πολιτικής και σχεδιασμός Στη Δημόσια Υγεία επιβάλετε η ενίσχυση και διεύρυνση των δομών στα Κέντρα Υγείας όπου εφαρμόζονται προγράμματα προληπτικής Οδοντιατρικής τόσο σε υλικοτεχνική υποδομή όσο και κυρίως σε επιστημονικό προσωπικό. Συγχρόνως θα πρέπει να εξευρεθούν πρόσθετα μέτρα τα οποία θα διευκολύνουν τον πληθυσμό να προσεγγίσουν τις υπηρεσίες Υγείας. π.χ. Δωρεάν μεταφορά προς τους χώρους παροχής υπηρεσιών Κ.Υ., Νοσοκομεία.