Παρουσίαση στο Τμήμα Διοίκησης Τεχνολογίας, Νάουσα 6/5/2008

1. Παρουσίαση στο Τμήμα Διοίκησης Τεχνολογίας, Νάουσα 6/5/2008 Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα Ευτύχιος Σαρτζετάκης Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

2. Development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs. (Brundtland Commission, 1987) • Ο όρος ανάπτυξη αναφέρεται στους απαραίτητους κοινωνικοοικονομικούς μετασχηματισμούς οι οποίοι οδηγούν σε μια πιο επιθυμητή κοινωνικά κατάσταση • Δίνει έμφαση όχι μόνο στους στόχους, αλλά και στην διαδικασία και στα μέσα επίτευξης των στόχων • Εμπεριέχει ποιοτικά (ισότητα, δημοκρατικοί θεσμοί) και όχι μόνο ποσοτικά στοιχεία Βιώσιμη Ανάπτυξη Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

3. Βιώσιμη Ανάπτυξη • Κύριες κατευθύνσεις διεύρυνσης της έννοιας της ανάπτυξης: • (Α) η ανάπτυξη πρέπει να ειδωθεί με τον ευρύτερο δυνατό τρόπο συμπεριλαμβάνοντας μεταξύ άλλων κοινωνικά και περιβαλλοντικά θέματα και όχι μόνον οικονομικά, και Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

4. Βιώσιμη Ανάπτυξη • (Β) η ανάπτυξη πρέπει να επιτυγχάνεται με τρόπο ώστε να μην μειώνει τις δυνατότητες των μελλοντικών γενεών (διαγενεακή ισότητα) ενώ συγχρόνως να διασφαλίζει την ενδογενεακή ισότητα (εξάλειψη της φτώχειας στις αναπτυσσόμενες, και μείωση των εισοδηματικών ανισοτήτων στις ανεπτυγμένες χώρες ) • Η ενδογενεακή ισότητα είναι προϋπόθεση της διαγενεακής Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

5. Η Βιώσιμη Ανάπτυξη και τα Οικονομικά του Περιβάλλοντος δεν είναι ταυτόσημες έννοιες • Τα οικονομικά του Περιβάλλοντος στοχεύουν στην αποδοτικότητα, βασίζονται σε υλιστική (utilitarian) ηθικήκαι οδηγούν στην μεγιστοποίηση της παρούσας αξίας • Η Βιώσιμη Ανάπτυξη είναι μια πολιτική ιδεολογία με πολύ μεγαλύτερο εύρος • Καθώς όμως η αποδοτικότητα είναι ένα πολύ σημαντικό ζητούμενο της βιώσιμης ανάπτυξης, τα οικονομικά του περιβάλλοντος είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο επίτευξης των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης Οικονομικά και Βιώσιμη Ανάπτυξη Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

6. Αν και η Βιώσιμη Ανάπτυξη απλώνεται πέρα από τα Οικονομικά, ο κλάδος των Οικονομικών και της Διαχείρισης του Περιβάλλοντος έχει αναλύσει μερικά από τα κύρια χαρακτηριστικά της σε διάφορα επίπεδα • Διεθνές • Μιας ανοικτής οικονομίας • Βιομηχανίας • Επιχείρησης Οικονομικά και Βιώσιμη Ανάπτυξη Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

7. Οικονομικά και Βιώσιμη Ανάπτυξη • Α. Θέματα σε Διεθνές επίπεδο • Συμβατότητα ελεύθερου εμπορίου και βιώσιμης ανάπτυξης στα πλαίσια ενός ατελούς πλαισίου • Η επιρροή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας είναι μικρή • Τα περιβαλλοντικά όρια επηρεάζουν λίγο την γεωγραφική επιλογή των επιχειρήσεων • Αβεβαιότητα για την υπόθεση του Porter • Ευθύνη των πολυεθνικών (εθελοντικά, διεθνείς συμβάσεις) • Το ελεύθερο εμπόριο γενικά έχει αρνητικά αποτελέσματα στην χρήση κοινόχρηστων πόρων • Πολυμερείς Περιβαλλοντικές Συμβάσεις και Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

8. Β.Θέματα σε επίπεδο ανοικτής οικονομίας • «Πρασίνισμα» των εθνικών λογαριασμών • Μέτρηση του ΚΕΠ ως καθαρής εθνικής ωφέλειας (μέγιστη βιώσιμη αξίας της κοινωνικής ωφέλειας ή βιώσιμο εισόδημα) • Τα περιβαλλοντικά στάνταρτ δημιουργούν θέσεις εργασίας αλλά πολύ λίγες • Μεταφέροντας φορολογική επιβάρυνση από το ανθρώπινο στο φυσικό κεφάλαιο μπορεί να οδηγήσει θέσεις εργασίας • Οι περιβαλλοντικοί φόροι (π.χ. στην ενέργεια) καθώς και οι μεταβιβάσιμες άδειες εκπομπών είναι αντίστροφα προοδευτικοί Οικονομικά και Βιώσιμη Ανάπτυξη Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

9. Οικονομικά και Βιώσιμη Ανάπτυξη • Γ.Θέματα σε επίπεδο βιομηχανικού κλάδου • Βιομηχανικά ατυχήματα και δυσφήμηση κλάδων • Δίκτυα περιβαλλοντικής τεχνολογίας (κάθετη και οριζόντια ολοκλήρωση) • Συνεργασία με τους καταναλωτές και προμηθευτές και νέες επενδύσεις κίνητρα για την αλλαγή προϊόντων και διαδικασιών παραγωγής • Κώδικες συμπεριφοράς σε επίπεδο βιομηχανικού κλάδου (Business Charter for Sustainable Development, Coalition for Environmentally Responsible Economies, κλπ) Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

10. Οι επιχειρήσεις (πρέπει να) είναι ο κύριος μοχλός της βιώσιμης ανάπτυξης • Οι 1,000 μεγαλύτερες επιχειρήσεις ισοδυναμούν με το 70% του παγκόσμιου ΑΕΠ • Ελέγχουν τους φυσικούς πόρους και την τεχνολογία • Επηρεάζουν πολύ τις επιλογές των καταναλωτών • Έχουν σημαντικότατη πολιτική επιρροή • Στόχος των επιχειρήσεων δεν είναι η μεγιστοποίηση της κοινωνικής ευημερίας αλλά του ίδιου κέρδους • Στην ελεύθερη αγορά η επιλογή των προϊόντων και των παραγομένων ποσοτήτων κατευθύνεται από το κέρδος Επιχειρήσεις και Περιβάλλον Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

11. Ασφαλώς οι πολίτες (άμεσα ως καταναλωτές) και έμμεσα ως κυβέρνηση πρέπει να ελέγχουν τις επιχειρήσεις • Άμεσα με την καταναλωτική και επενδυτική συμπεριφορά τους η οποία είναι ένας από τους κύριους λόγους εθελοντικών δράσεων των επιχειρήσεων • Η κυβέρνηση μπορεί να ωθήσει τις επιχειρήσεις σε επιλογές βιώσιμης ανάπτυξης μέσω • Περιβαλλοντικών φόρων • Αγορές για δικαιώματα ιδιοκτησίας (μεταβιβάσιμες άδειες εκπομπών) • Άμεσες διοικητικές ρυθμίσεις • Εργαλεία απόδοσης ευθυνών (liability instruments) Επιχειρήσεις και Περιβάλλον Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

12. Επιχειρήσεις και Περιβάλλον • Παράμετροι οι οποίες προωθούν την βιώσιμη ανάπτυξη σε επίπεδο επιχείρησης • Εξωτερικοί • Μεγάλα ατυχήματα • Κυβερνητικές παρεμβάσεις • Πράσινοι καταναλωτές • Πίεση των επενδυτών • Στενότητα χώρων απορροής • Υψηλό κόστος εισόδου • Εσωτερικοί • Νέα κουλτούρα διοίκησης με κοινωνικές ευαισθησίες • Πίεση των εργαζομένων • Φόβος επερχόμενων κυβερνητικών παρεμβάσεων • Μείωση κόστους από πράσινες τεχνολογίες • Ευκαιρίες νέων αγορών • Στρατηγικές διαφοροποίησης • Περιβαλλοντικά Συστήματα Διαχείρισης (EMS) • Πράσινη φήμη Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

13. Κυβερνητικές παρεμβάσεις • Κανόνες ευθύνης (Liability rules) • Φόροι, μεταβιβάσιμες άδειες, άμεσοι περιορισμοί • Προσωπική ευθύνη για στελέχη επιχειρήσεων πέρα από τις ευθύνες της επιχείρησης • Πληρωμή εξόδων καθαρισμού • Εθελοντικές συμφωνίες • Ecolabelling • Επιδότηση «πράσινων» τεχνολογιών Ο ρυπαίων πληρώνει Κυβερνητικές παρεμβάσεις Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

14. Άμεση πίεση από τους καταναλωτές • Ένα «πράσινο προϊόν» απαιτεί την χρήση όσο το δυνατόν λιγότερων μη-ανανεώσιμων πόρων για την παραγωγή του, πρέπει να είναι ανακυκλώσιμο, μακράς ζωής και όχι επικίνδυνο • Ο «πράσινος» καταναλωτισμός ξεκίνησε την δεκαετία του 80 στην Βρετανία και οι οδηγοί που εκδόθηκαν (“Green Consumer Guide”, 1988) ονομάτιζαν συγκεκριμένα προϊόντα • Αυτό οδήγησε στην δημιουργία Ecolabelling (Blue Angel) • Οι «πράσινοι» καταναλωτές είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν υψηλότερη τιμή (κέρδη για τις επιχειρήσεις) • Αυτό οδήγησε στην πράσινη διαφήμιση «Πράσινοι» καταναλωτές Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

15. Οι διαχειριστές χρηματοοικονομικών πακέτων και ειδικά οι θεσμικοί επενδυτές τα τελευταία χρόνια συνεκτιμούν τον παράγοντα περιβάλλον • Σημαντικά «πράσινα» πακέτα μετοχών (με αποδόσεις πάνω από τον μέσο όρο) • Οι αγορές δενεπιβραβεύουν τα βραχυχρόνια κέρδη «βρώμικων» επιχειρήσεων «Πράσινοι» επενδυτές Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

16. Από το μηχανιστικό μοντέλο κατά το οποίο οι επιχειρήσεις είναι μονάδες με συγκεκριμένους στόχους αποτελούμενες από συντονισμένα μέλη, σ’ ένα μοντέλο κατά το οποίο οι επιχειρήσεις είναι δίκτυα γνώσης χωρίς εμφανή φυσικά όρια • Ο συστημικός τρόπος σκέψης (αλληλεπιδράσεις) αντικαθιστά τον γραμμικό τρόπο σκέψης (αίτιο-αποτέλεσμα) • Η «σκληρή» μεγέθυνση (αύξηση παραγόμενου προϊόντος) αντικαθίσταται από την «έξυπνη» μεγέθυνση (βελτίωση της ποιότητας ζωής μετασχηματίζοντας τους περιβαλλοντικούς περιορισμούς σε ευκαιρίες) • Ηθική, δικαιοσύνη, ισότητα και κοινωνικοί ωφέλεια είναι δουλειά και των επιχειρήσεων • Corporate responsibility Αλλαγή στην κουλτούρα διοίκησης Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

17. Οι εργαζόμενοι ζουν συνήθως κοντά στην θέση της επιχείρησης • Οι εργαζόμενοι δεν θέλουν να εργάζονται σε επιχειρήσεις με κακή φήμη Πίεση από εργαζόμενους Πίεση από μελλοντική νομοθεσία Οι επιχειρήσεις συμμετέχουν σε εθελοντικές συμφωνίες για να αποφύγουν σκληρότερους περιορισμούς και καλύτερο χρονικό σχεδιασμό Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

18. Μείωση χρήσης πρώτων υλών, ενέργειας και αποβλήτων οδηγεί σε μείωση του κόστους • Αύξηση των οικολογικών Χ-αποδοτικοτήτων (π.χ. χρήση ζιζανιοκτόνων μόνον όταν χρειάζεται) • Η υπόθεση του Porter (σκληρότερη περιβαλλοντική πολιτική οδηγεί σε εντονότερο ανταγωνισμό, βελτίωση της λειτουργίας και μείωση του κόστους) ακόμη δεν έχει επαληθευτεί ενώ οι οικονομολόγοι είναι διχασμένοι Μείωση κόστους Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

19. Παραδείγματα • Επιχειρήσεις ανακύκλωσης • Παραγωγής ηλεκτρισμού από σκουπιδότοπους • Δημιουργοί «καθαρών» τεχνολογιών • Διαφοροποίηση προϊόντων (π.χ. οργανικά προϊόντα, οικολογικά περιτυλίγματα) • Εξυπηρέτηση ή και δημιουργία μικρών αγορών (niche markets) • Οικολογικές στρατηγικές Νέες αγορές – Νέα προϊόντα Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

20. Με την εφαρμογή συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης επιχειρείται η αριστοποίηση της οικολογικής συμπεριφοράς ολόκληρης της επιχείρησης • Συστήματα τυποποίησης: • EMAS • ISO 14000 • Στόχος: Να προάγουν την συνεχή αξιολόγηση και βελτίωση της περιβαλλοντικής συμπεριφοράς των οργανισμών οι οποίοι συμμετέχουν • Βασικά στάδια: • 1. Περιβαλλοντική πολιτική 4. Έλεγχος • 2. Σχεδιασμός 5. Διορθωτικές δράσεις • 3. Εφαρμογή Συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

21. Πολύ βασικός ο ρόλος των εργαζομένων σε όλα τα στάδια • Επιδιωκόμενα αποτελέσματα: • Από την πλευρά των εισροών • Μείωση της χρήσης πρώτων υλών και ενέργειας • Υποκατάσταση με ανανεώσιμες πηγές και χρήση ανακυκλωμένων υλικών • Οικολογικά ευαίσθητες πολιτικές αγορών • Από την πλευρά των εκροών • Μείωση των ρύπων και εκπομπών • Ει δυνατόν παραγωγή εναλλακτικών προϊόντων • Περιβαλλοντικά φιλικές συσκευασίες Συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

22. Οι επιχειρήσεις με φήμη ρυπαντού είναι αυτές που πιθανόν να μειώσουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις τους περισσότερο • Οι επιχειρήσεις αυτές χρειάζεται να βελτιώσουν την δημόσια εικόνα τους • Σε αυτό βοηθά το ecolabelling τα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης ή κάποια δημόσια δεσμευτική περιβαλλοντική πολιτική της επιχείρησης • «Πράσινη» διαφήμιση «Πράσινη» φήμη Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

23. Περιβάλλον Παραγωγή-διανομή Πρωτογενήυλικά Πρωτογενή υλικά Παραγωγή Ρύπανση νερού, γης, αέρα ανάδραση ανάδραση Διανομή Διασκορπισμός μετασχηματισμός Πελάτες Απόβλητα Παραγωγική διαδικασία και Περιβάλλον • Αλυσίδα παραγωγής-διανομής και περιβαλλοντική αλυσίδα Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

24. Αλυσίδα παραγωγής-διανομής Σχεδιασμός προϊόντος Επιλογή τεχνολογίας Επιλογή θέσης εγκατάστασης Άλλα Στάδια περιβαλλοντικών εφαρμογών της Επιχειρησιακής Έρευνας Ανάλυση παρατηρήσεων Προσδιορισμός λύσης Ανάλυση κύκλου ζωής Εκτίμηση κινδύνου Διαχείριση κινδύνου Διοίκηση παραγωγής Χωροθετική ανάλυση Παραγωγική διαδικασία και Περιβάλλον • Ταξινόμηση προβλημάτων που σχετίζονται με την αλυσίδα παραγωγής-διανομής Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

25. Παραγωγική διαδικασία και Περιβάλλον • 1. Σχεδιασμός προϊόντων λαμβάνοντας υπόψη όλες τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις «από την γέννηση ως την ταφή» (Ανάλυση Κύκλου Ζωής) • 2. Εκτίμηση και διαχείριση κινδύνου (Risk assessment and Management) για την πρόληψη ατυχημάτων • 3. Περιβαλλοντική διοίκηση (environmental management) αναφέρεται στην ολιστική προσέγγιση του συνολικού προγραμματισμού παραγωγής και διαχείρισης πόρων • 4. Χωροθετική ανάλυση (location analysis) για την σωστή επιλογή του τόπου εγκατάστασης Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

26. Περιβαλλοντική αλυσίδα Αέρας Νερό Έδαφος Άλλα οικοσυστήματα Στάδια περιβαλλοντικών εφαρμογών της Επιχειρησιακής Έρευνας Ανάλυση παρατηρήσεων Προσδιορισμός λύσης Δίκτυα παρακολούθησης Εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων Διαχείριση φυσικών πόρων Παγκόσμια οικοσυστήματα Παραγωγική διαδικασία και Περιβάλλον • Ταξινόμηση προβλημάτων που σχετίζονται με την περιβαλλοντική αλυσίδα Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

27. Παραγωγική διαδικασία και Περιβάλλον • 1. Δίκτυα παρακολούθησης των περιβαλλοντικών φαινομένων με αυξημένη αποδοτικότητα και ανάλυση και ερμηνεία των μετρήσεων (Θεωρία Δικτύων, Στατιστική, κλπ) • 2. Εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων (Environmental Impact Assessment) των ανθρώπινων δραστηριοτήτων σε (τοπικά, περιφερειακά και παγκόσμια) οικοσυστήματα (GIS, μοντέλα πρόβλεψης, κλπ) • 3. Διαχείριση φυσικών πόρων (υδάτινων, εδάφους, ατμοσφαιρική ρύπανση, διαχείριση αποβλήτων, κλπ) (γραμμικό / δυναμικό προγραμματισμό, πολυκριτηριακή ανάλυση, συστήματα υποστήριξης αποφάσεων, κλπ) • 4. Παγκόσμια προβλήματα και βιώσιμη ανάπτυξη (Θεωρία Παιγνίων, Συστήματα Υποστήριξης Αποφάσεων, κλπ) Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

28. Οικολογικός σχεδιασμός • Στόχος του οικολογικού σχεδιασμού είναι η πρόληψη αντί της δαπανηρής και αβέβαιης θεραπείας • Οικολογικά κριτήρια σχεδιασμού • 1. Ανακύκλωση • 2. Διάρκεια ζωής (ανανέωση και επισκευή) • 3. Νέες έννοιες χρήσης (κοινή χρήση) • 4. Αποφυγή ρυπαντών • 5. Εξοικονόμηση ενέργειας και πρώτων υλών • 6. Μείωση συσκευασιών Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

29. Οικολογικός σχεδιασμός • Πληροφορίες σχετικά με προγράμματα carsharing • Carsharing in Europe and North America: Past, Present, and Future by Susan Shaheen, Daniel Sperling, and Conrad Wagner Printed in Transportation Quarterly (Summer 1998), Vol. 52, Number 3, pp. 35 -52 http://database.path.berkeley.edu/imr/papers/UCD-ITS-RP-98-14.pdf • CarSharing networks in USA: http://www.carsharing.net/ • European CarSharing network: http://www.carsharing.org/english/ Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

30. http://www.gen.gr.jp/ Οικολογική σήμανση • Στόχος η πληροφόρηση των καταναλωτών σχετικά με • προϊόντα που έχουν την μικρότερη δυνατή επίπτωση • στο περιβάλλον • Απαραίτητη η εκπόνηση Ανάλυσης Κύκλου Ζωής • Εθελοντική συμμετοχή www.ecomark.jp/ http://europa.eu.int/comm/environment/ecolabel/index.htm http://www.terrachoice.ca/ http://www.blauer-engel.de http://www.mzopu.hr/ http://www.cpcb.delhi.nic.in/ http://www.ecolabel.dkNordic Swan Label http://www.greenseal.org/ www.aela.org.au Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

31. Ανάλυση Κύκλου Ζωής • Μεθοδολογία εκτίμησης των συνολικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός προϊόντος ή δραστηριότητας • Στάδια: • 1. Ορισμός στόχου και εύρους της ανάλυσης • 2. Απογραφή • 3. Εκτίμηση επιπτώσεων • 4. Εκτίμηση βελτιώσεων Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

32. Ανάλυση Κύκλου Ζωής http://www.setac.org/lca.html US EPA’s Life-Cycle Assessment http://www.epa.gov/ORD/NRMRL/lcaccess/ Associated Journal of UNEP/SETAC Life Cycle Initiative http://www.scientificjournals.com/sj/lca Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

33. Αντίστροφη εφοδιαστική • Αντίστροφη εφοδιαστική (Reverse Logistics) • Αλυσίδα που ακολουθεί το προϊόν μετά την χρήση του • (καταναλωτή μονάδα ανάκτησης) • Κέρδη ανάκτησης (οικονομικά κίνητρα) • Περιβαλλοντικά οφέλη (περιβαλλοντικά κίνητρα) • Νομοθεσίες (εθνικές κοινοτικές) που καθιστούν υπεύθυνους τους κατασκευαστές για την ανάκτηση των προϊόντων τους Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

34. Αντίστροφη εφοδιαστική • Αντίστροφη εφοδιαστική • Reverse Logistics is the process of moving goods from their typical final destination to another point, for the purpose of capturing value otherwise unavailable, or for the proper disposal of the products. Reverse Logistics activities include: • processing returned merchandise for reasons such as damage, seasonal, restock, salvage, recall, or excess inventory; • recycling packaging materials and reusing containers; • reconditioning, remanufacturing and refurbishing products; • obsolete equipment disposition; • hazardous material programs; • asset recovery. http://www.rlec.org/ Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

35. Αντίστροφη εφοδιαστική Recovery optionDirect Reuse This type of recovery involves products which do not receive repair or upgrading but are cleaned and brought to a state where they can be directly reused by the customer. Examples are pallets, bottles, e.c.t. Materials recyclingIn this type of recovery, the product does not retain its functionality. The purpose is to use some or all of the materials from the returned goods. The recovered materials may be utilized in the production process of the original product or may be inputs of other industries. Repair The product/component is brought into the working state after this recovery operation. The quality of the repaired good is generally lower than the quality of a new good. RefurbishingThe product/component is upgraded such that it meets higher quality and/or operational standards than the original product. Remanufacturing In this type of recovery operation, the products are completely disassembled and all modules and parts are examined in detail. Worn out components are either repaired or replaced with the new ones. • Αντίστροφη εφοδιαστική http://www.fbk.eur.nl/OZ/REVLOG/ Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

36. Συστήματα περιβαλλοντικής Διοίκησης • Συστημάτων Περιβαλλοντικής Διοίκησης (Environmental Management Systems (EMS)) και Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης (Envirinmental Auditing (EA)) Η ΕΑ αναπτύχθηκε στη Βόρεια Αμερική στα 1970 Ορισμός του International Chamber of Commerce (ICC): «Ένα εργαλείο διοίκησης που συντελεί μια συστηματική, στοιχειοθετημένη, περιοδική και αντικειμενική αξιολόγηση της λειτουργίας της περιβαλλοντικής οργάνωσης, διοίκησης και των μηχανημάτων, με στόχο να βοηθήσουν την φύλαξη του περιβάλλοντος με το να 1. Διευκολύνουν τον διοικητικό έλεγχο της περιβαλλοντικής πρακτικής 2. Επιβεβαιώνουν την εφαρμογή των πολιτικών της επιχείρησης» Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

37. Συστήματα περιβαλλοντικής Διοίκησης • Με την ανάπτυξη των συστημάτων περιβαλλοντικής διοίκησης εξελίχθηκε και η περιβαλλοντική παρακολούθηση. Οι επιτροπές του ISO στα 1990 έδωσαν μεγάλη έμφαση στο να οδηγεί η περιβαλλοντική παρακολούθηση στον έλεγχο αποδείξιμων ισχυρισμών (verifiable assertions) Έτσι γίνεται ο βασικός διαχωρισμός μεταξύ περιβαλλοντικής παρακολούθησης (environmental auditing) και επιθεώρησης (environmental reviews) η οποία τελευταία δεν απαιτεί τον έλεγχο αποδείξιμων ισχυρισμών Βασική προϋπόθεση της περιβαλλοντικής παρακολούθησης είναι η ύπαρξη συστήματος περιβαλλοντικής διοίκησης Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

38. Συστήματα περιβαλλοντικής Διοίκησης • Τα συστήματα περιβαλλοντικής διοίκησης / διαχείρισης (EMS) είναι εξέλιξη των συστημάτων διοίκησης ολικής ποιότητας • Ένα σύστημα περιβαλλοντικής διοίκησης περιλαμβάνει: - επιλογή και στήριξη μιας κατάλληλης πολιτικής - εκπλήρωση των περιβαλλοντικών στόχων - επιτυχής επικοινωνία με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη της επιτυχίας της πολιτικής (πλήρωση όλων των στόχων και απαιτήσεων) Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

39. Συστήματα περιβαλλοντικής Διοίκησης Policy Planning Management Review EMS Model Implementation Checking Corrective Action Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

40. Παρουσίαση ύλης 5ου Τόμου (Κεφ 5) EMS Elements • Policy Statement/Commitment • Identification of Significant Environmental Impacts • Development of Objectives and Targets • Implementation Plan to Meet Obj. and Targets • Checking and Follow-up • Training • Management Review Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

41. Συστήματα περιβαλλοντικής Διοίκησης • Περιγραφή ενός συστήματος περιβαλλοντικής διοίκησηςμιας επιχείρησης ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΟΧΩΝ ΠΛΑΝΩΝ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΘΕΣΠΙΣΗ ΝΕΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟΧΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΠΙΔΟΣΕΩΝ Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

42. Συστήματα περιβαλλοντικής Διοίκησης • Βασικά στοιχεία ενός συστήματος περιβαλλοντικής διοίκησης: • 1. Σχεδιασμός • προσδιορισμός των συνολικών στόχων • κατανόηση των περιορισμών • αναγνώριση των επιμέρους έργων • θέσπιση του συνολικού οργανογράμματος • προσδιορισμός των απαιτούμενων πόρων • επιλογή της μεθόδου διοίκησης του σχεδίου • εγκατάσταση συστήματος ελέγχου της προόδου • 2. Επίτευξη δέσμευσης της επιχείρησης Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

43. Συστήματα περιβαλλοντικής Διοίκησης 3. Διεξαγωγή προπαρασκευαστικής εξέτασης Ο σκοπός της εξέτασης είναι να απαντηθεί το ερώτημα: πού είμαστε τώρα? - Συλλογή πληροφοριών (νομοθετικές απαιτήσεις, εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της επιχείρησης, εξέταση των πρακτικών περιβαλλοντικής διοίκησης) - Εκτέλεση της εξέτασης 4. Ανάπτυξη ενός σεναρίου Ο σκοπός του σεναρίου είναι να απαντηθεί το ερώτημα: προς τα πού θα πρέπει να κινηθούμε? - Πρόβλεψη του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο θα λειτουργεί η επιχείρηση στο μέλλον (τεχνολογικές αλλαγές, δυνατότητα μέτρηση περιβαλλοντικού κόστους, ανάπτυξη περιβαλλοντικών επιστημών) Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

44. Συστήματα περιβαλλοντικής Διοίκησης 5. Εγκατάσταση μιας πολιτικής -Δημοσιοποίηση της περιβαλλοντικής πολιτικής (για εσωτερική και εξωτερική χρήση) 6. Οργάνωση και επιμερισμός ευθυνών Επιμερισμός των ρόλων και ευθυνών μέσα στην επιχείρηση, δεδομένων της δομής, του συστήματος διοίκησης και κουλτούρας της επιχείρησης 7. Εκπαίδευση και επιμόρφωση Σχεδιασμός επιμόρφωσης και εκπαίδευσης του προσωπικού δεδομένων των ρόλων, ευθυνών και υπάρχουσας εκπαίδευσης Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

45. Συστήματα περιβαλλοντικής Διοίκησης 8. Εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των δραστηριοτήτων της επιχείρησης και των προϊόντων Εκτίμηση των άμεσων αλλά και των έμμεσων επιπτώσεων στο περιβάλλον (αέρα, νερό, έδαφος, στερεά απόβλητα, θόρυβος, μυρωδιές, σκόνη, χρήση γης, ενέργειας και άλλων φυσικών πόρων) 9. Επικοινωνία με τα ενδιαφερόμενα μέρη Επικοινωνία με τα ενδιαφερόμενα μέρη μέσα και έξω από την επιχείρηση) 10. Συνεχής ενημέρωση σχετικά με τις περιβαλλοντικές νομοθεσίες και πολιτικές Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

46. Συστήματα περιβαλλοντικής Διοίκησης 11. Ανάπτυξη στόχων 12. Κατάστρωση σχεδίου επίτευξης των στόχων 13. Τεκμηρίωση του συστήματος Η τεκμηρίωση του συστήματος αποβλέπει στην παροχή πληροφοριών σχετικά με περιβαλλοντικά σημαντικές δραστηριότητες στους εργαζομένους 14. Εξασφάλιση επιχειρηματικού ελέγχου, επίβλεψης και καταγραφής Περιλαμβάνει (1) τον σχεδιασμό της επιτέλεσης της δραστηριότητας, (2) την εκτέλεση κατά το σχέδιο, (3) την επίβλεψη του αποτελέσματος, και (4) την διόρθωση Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

47. Συστήματα περιβαλλοντικής Διοίκησης 15. Παρακολούθηση Εσωτερική (έλεγχος λειτουργίας του συστήματος από την επιχείρηση) και εξωτερική παρακολούθηση (έλεγχος τήρησης των κριτηρίων τυποποιημένων συστημάτων περιβαλλοντικής διοίκησης που πραγματοποιούνται από εξωτερικούς οργανισμούς) 16. Επανεξέταση και τροποποίηση Το σύστημα πρέπει να είναι από κατασκευής εύκαμπτο ώστε να μπορεί να δέχεται συνεχείς αλλαγές σε όλα τα μέρη του 17. Εκτίμηση κόστους-ωφέλειας 18. Περιβαλλοντικές εκθέσεις και επικοινωνία Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

48. Συστήματα περιβαλλοντικής Διοίκησης • International Organization for Standardization - Not an acronym • "ISO" is a word, derived from the Greek isos, meaning "equal.” • From "equal" to "standard”-- line of thinking that led to the choice of "ISO" as the organization’s name. What is ISO? Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

49. Συστήματα περιβαλλοντικής Διοίκησης • Worldwide federation of national standards bodies from over 100 countries, one representative from each country. • Non-governmental organization (NGO) established in 1947,located in Switzerland. International Organization for Standardization Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα

50. Συστήματα περιβαλλοντικής Διοίκησης • A series of guidance documentsand standards to help organizations address environmental issues. • 14001: Environmental Management Systems • 14004: EMS general guidelines • 14010: Guidelines for Environmental Auditing • 14011: Guidelines for Auditing of an EMS • 14012: Auditing - Qualification criteria • 14020: Environmental Labeling • 14030: Env. Performance Evaluation (EPE) • 14040: Life-Cycle Assessment (LCA) ISO 14000 Family Περιβαλλοντική Διαχείριση και Επιχειρηματικότητα