پزشکی مبتنی بر شواهد ( مدارک) و سواد اطلاعاتی: سیستمهای بازیابی اطلاعات

1. پزشکی مبتنی بر شواهد (مدارک) وسواد اطلاعاتی: سیستمهای بازیابی اطلاعات Evidence Based Medicine (EBM) and Information literacy: Information Retrieval systems Dr. Ali M. Hadianfard Faculty member of AJUMS http://www.alihadianfard.info/download.html

2. Further reading Biomedical informatics computer applications in health care and biomedicine (3rd edition), Edward H. Shortliffe, 2006 (chapter 19). Medical Informatics Knowledge Management and Data Mining in Biomedicine, Hsinchun Chen, Sherrilynne S. Fuller, Carol Friedman, William Hersh, 2005 (chapter 9)

3. تعریف پزشکی مبتنی بر شواهد به کاربرد استانداردهای سواد اطلاعاتی در پزشکی تأکید دارد. مصداق تفكر انتقادی درعرصه پزشکی است. استفاده منتقدانه از شواهد (مدارک) حاصل از روشهای علمی در تصمیم گیریهای پزشکی است.( بررسی سیستماتیک Systematic Review ) The growing quantity of clinical information available in Information Retrieval (IR) systems and digital libraries requires new approaches to select that which is best to use for clinical decisions. در فرآیند تشخیص و درمان استفاده از نتایج حاصل از تحقیقات علمی با کیفیت، جایگزین تجربیات شخصی شود.

4. Published studies are useful for several reasons • A published report about an uncommon disease usually reflects a much larger experience with the disease than most clinicians see in a lifetime in practice. • Statistical analyses in published studies may organize the findings in a form that is useful for decision making. • Published studies often report prevalence, which is the frequency of an event in a population of patients at a specified instant in time.

5. تعریف سواد اطلاعاتی در گذشته به آن آشنایی با کتابخانه گفته می شد. تواناییدستیابی، ارزیابی و استفاده از اطلاعات از انواع گوناگون منابع است. مجموعه مهارت‌هایی است که فرد را قادر می‌سازد نیاز اطلاعاتی خود را تشخیص دهد، با شناسایی منابع اطلاعاتی موجود به تدوین روش جستجو در‌این منابع پرداخته و پس از انجام جستجو اطلاعات به دست آمده را ارزیابی کرده و به منظور تولید اطلاعات جدید پیوند لازم بین اطلاعات جدید را با دانش قبلی خود برقرار سازد.

6. استانداردهای سواد اطلاعاتی نیاز به اطلاعات، تعیین میزان و نوع اطلاعات مورد نیاز (تعیین موضوع، بیان مسأله، اهداف و سئوالات) کسب اطلاعات مورد نیاز (روشهای پژوهش و استراتژی جستجوی اطلاعات) توانایی ارزیابی اطلاعات و منابع اطلاعاتی و تلفیق اطلاعات برگزیده در شالوده دانشی و نظام ارزشی خود(بررسی و استفاده از متون، تجزیه و تحلیل، بحث و بررسی و نتیجه گیری) سازماندهی اطلاعات (ترتیب و توالی منطقی اطلاعات مثل تهیه فهرست مطالب، تولید اثر جدید) توانایی استفاده از اطلاعات (بکار بستن نتایج ، برنامه ریزی) درک مسائل اخلاقی، حقوقی و اجتماعی دسترسی و استفاده از اطلاعات

7. روشهای رایج برای تصمیم گیریهای پزشکی • تصمیم گیری از طریق ذکر مثال • تصمیم گیری بر اساس آخرین مقالات چاپ شده (جدید ترین روشها) • تصمیم گیری بر مبنای نظریات کارشناسان (نظریات مروری متخصصین) • تصمیم گیری به منظور کاهش هزینه

8. EBM- General steps The process of EBM involves three general steps: • Phrasing a clinical question that is pertinent and answerable. • Identifying evidence (studies in articles) that address the question. • Critically appraising the evidence to determine whether it applies to the patient.

9. The types of clinical questions There are two general types of clinical question: background questions and foreground questions Background questions ask for general knowledge about a disorder. They are generally best answered with textbooks and classical review articles Foreground questions ask for knowledge about managing patients with a disorder. This questions are answered using EBM techniques.

10. Foreground question categorie • Therapy(or intervention)—benefit of treatment or prevention. • Diagnosis—test diagnosing disease. • Harm—detrimental health effects of a disease, environmental exposure (natural or man-made), or medical intervention. • Prognosis—outcome of disease course.

11. حوزه های پزشکی مبتنی بر شواهد شواهدکه بهترین دانش موجود هستند. عبارتند از تحقیقات بالینی رایج كه جهت تعیین درستی و دقت تست‌های تشخیصی، اندازه‌گیری میزان تاثیر رژیم‌های درمانی، و مانند آن انجام می‌شود. شواهد جدید حاصل از تحقیقات بالینی، تست‌های تشخیصی و درمان‌های قبلی را باطل کرده و آنها را با شواهد جدید دقیق‌تر و قابل اعتمادتر جایگزین می‌کنند. مهارت بالینی پزشک، تخصص و قدرت تشخیص سریع علائم بیماری، خطرات و فواید تداخل‌های احتمالی، ارزش‌های فردی و انتظارات بیمار که مستقیما مربوط به پزشک و تجربیات بالینی او می‌شود. ارزش‌های بیمار، که شامل ترجیح‌ها، نگرانی‌ها و توقع‌های ویژه هر بیمار می‌شود كه از نظر بالینی مهم هستند و لازم است پزشک هنگام تصمیم گیری بالینی آنها را در نظر بگیرد.

12. رتبه بندی شواهد پزشکی شواهد حاصل از یک کارآزمایی کنترل شده تصادفی (مطالعه تجربی) شواهد حاصل از یک کارآزمایی کنترل شده غیر تصادفی (مطالعه شبه تجربی) شواهد حاصل از یک مطالعه تحلیلی شاهد- موردی یا کوهورت شواهد حاصل از یک مطالعه سری با یا بدون مداخله نتایج حاصل از یک گزارش موردی یا تحقیقات توصیفی

13. The Cochrane Database of Systematic Reviews نتایج منتشره شده از بررسی های سیستماتیک روی شواهد حاصل از کارآزمایی های کنترل شده تصادفیRandomized Controlled Trial (RCT)، در پایگاه داده های بررسی سیستماتیک کوکراین که یک منبع قابل اطمینان است ، گرد آوری شده است. تا اکتبر سال 2013 میلادی شامل 5737 بررسی بوده است. http://www.cochrane.org/

14. اهداف کاربردی سواد اطلاعاتی افراد قادر باشند: میزان نیاز اطلاعاتی خود را تعیین کنند. اطلاعات مورد نیاز را به صورت مؤثر و کارآمد به دست آورند. اطلاعات و منابع کسب آن را ارزیابی کنند. اطلاعات گزیده شده را در مجموعه دانش خود ادغام کند. از اطلاعات به طور مؤثر برای انجام یک کار مشخص استفاده کند. مسائل اقتصادی، حقوقی و اجتماعی مرتبط با کاربرد اطلاعات را درک کند. در دسترسی و استفاده از اطلاعات به مسائل اخلاقی و حقوقی آن توجه نماید.

15. گروه هدف برای آموزش سواد اطلاعاتی همه افراد جامعه نیازمند فراگیری سواد اطلاعاتی هستند.

16. اهداف آموزش سواد اطلاعاتی ایجاد توانایی در: یادگیری مستمر در تمام طول حیات روز آمد بودن اطلاعات یادگیری مستقل ( چگونه بیاموزند)

17. مهارتهای پیش نیاز برای فراگیری سواد اطلاعاتی • آشنایی با کامپیوتر و فن آوری اطلاعات • مهارت تفکر تحلیلی و انتقادی تفکر انتقادی منجر به پیدایش سئوال و فرضیه می شود و تفکر تحلیلی پاسخ و یا راه حل ها را تجزیه و تحلیل و مقایسه می کند و منجر به دانش یا دانسته جدید از طریق مقایسه رابطه بین اطلاعات جدید و پیش دانسته ها، می شود. • آشنایی و توانایی استفاده از زبان انگلیسی

18. Biomedical Information categories • Patient-based information applies to individual patients. Its purpose is to inform health care providers, administrators, and researchers about the health and disease of a patient. This information typically comprises the patient's medical record. • Knowledge-based information forms the scientific foundation of biomedicine and is derived and organized from observational and experimental research. In the clinical setting, this information provides clinicians, administrators, and researchers with knowledge that can be applied to individual patients. Knowledge-based information is most commonly provided in scientific journals andproceedings but can be published in a wide variety of other forms, including books, clinical practice guidelines, consumer health literature, Web sites, and so forth.

19. knowledge-based information • Primary knowledge-based information (also called primary literature) is original research that appears in journals, books, reports, and other sources. This type of information reports the initial discovery of health knowledge, usually with either original data or re-analysis of data (e.g., meta-analyses). • Secondary knowledge-based information consists of the writing that reviews, condenses, and/or synthesizes the primary literature.

20. Information Retrieval systems • IR systems have usually, although not always, been applied to knowledge-based information. • IR typically focuses on the initial narrowing of the broad literature, ideally passing off a more focused set of articles for the more intensive processing required for Information Extraction (IE) and text mining. • The ultimate goal of a user of an IR system is to access • content, which may be in the form of a digital library • The major intellectual processes of IR are indexing and retrieval

21. The different types of knowledge-based information • Bibliographic : consists of citations or pointers to the medical literature. E.g., MEDLINE, by the National Library of Medicine (NLM) • Full-text : E.g., web sites • Database/Collection: E.g., Image databases, Genomics databases, EBM databases • Aggregated: Aggregated content has been developed for all types of users from consumers to clinicians to scientists. E.g., MEDLINEplus

22. Indexing • Manual indexing: human indexers, usually using standardized terminology, assign indexing terms and attributes to documents, often following a specific protocol. The Medical Subject Headings (MeSH) vocabulary is used to manually index (http://www.nlm.nih.gov/mesh/). • Automated indexing: is done by a computer based on a algorithm. Most MEDLINE implementations have always allowed the combination of searching on human indexing terms and on words in the title and abstract of the reference. Some systems go beyond simple identification of words and attempt to assign weights to words that represent their importance in the document

23. The limitations of manual indexing Inconsistency Takes time It is probably impossible with the growing amount of content

24. The limitations of Automated indexing Synonymy: different words may have the same meaning, such as the synonyms hypertension and high blood pressure. Polysemy: the same word may have different meanings or senses. Content: words in a document may not reflect its focus. For example, an article describing hypertension may make mention in passing to other concepts, such as congestive heart failure, that are not the focus of the article. Context: words take on meaning based on other words around them. Morphology: words can have suffixes that do not change the underlying meaning, such as indicators of plurals Granularity: queries and documents may describe concepts at different levels of a hierarchy. For example, a user might query for antibiotics in the treatment of a specific infection, but the documents might describe specific antibiotics themselves, such as penicillin.

25. Retrieval • Exact-match searching: allows the user precise control over the items retrieved (exactly match the criteria specified in the search statement). Using Boolean searching (AND, OR, and NOT) or Set-based searching . using the wildcard character (?,*) called Truncation Exact-match searching tends to be associated with retrieval from bibliographic databases • Partial-match searching: recognizes the inexact nature of both indexing and retrieval, and instead attempts to return the user content ranked by how close it comes to the user's query. partial-match searching allows a user to simply enter a few terms and start retrieving documents. In the partial-match approach, documents are typically ranked by their closeness of fit to the query. That is, documents containing more query terms will likely be ranked higher. The most common use of this type of searching is with a query of a small number of words, also known as a natural language query.

26. IR systems - Evaluation • There are many ways to evaluate the performance of IR systems, the most widely used of which are the relevance-based measures of Recall and Precision. The number of relevant documents (Rel) Retrieved documents (Ret) Retrieved documents that are also relevant (Retrel). • Recall is the proportion of relevant documents retrieved from the database: what fraction of all the relevant documents have been obtained from the database? Recall = Retrel /Rel • Precision is the proportion of relevant documents retrieved in the search: For a search, what fraction of the retrieved documents are relevant? Precision = Retrel/Ret