Download
1 / 34
340 likes | 473 Views
„Przestrzeń życia Polaków” I spotkanie seminaryjne „Dobre planowanie” 4 marca 2014 r. „Tendencje w rozwoju przestrzeni wiejskich - diagnoza i kierunki rekomendacji ”. Ryszard Wilczyński, Wojewoda Opolski. Wiejska przestrzeń życia. Teza 1
E N D
„Przestrzeń życia Polaków” I spotkanie seminaryjne „Dobre planowanie” 4 marca 2014 r. „Tendencje w rozwoju przestrzeni wiejskich - diagnoza i kierunki rekomendacji ” Ryszard Wilczyński, Wojewoda Opolski
Wiejska przestrzeń życia Teza 1 Postęp cywilizacyjny na obszarach wiejskich wyraził się zdecydowaną poprawę standardu zamieszkania oraz wyposażenia wsi zależnego od działania samorządów. Niemniej całokształtzmian odbywa się wg paradygmatu wzrostu (umiastowienie, modernizacja, różnicowanie działalności gospodarczej). Głównie ilościowy charakter tych zmian w dłuższej perspektywie czasowej nie gwarantuje trwałości wyników.
Wiejska przestrzeń życia Teza 2 Przekształcenia obszarów wiejskichmają charakterżywiołowy - przeciwny do modelu zrównoważonego rozwoju. Zachodzą one pod dyktando potrzeb miast oraz interesów właścicieli nieruchomości i inwestorów, kosztem: • utraty materialnego dziedzictwa kulturowego i walorów obszarów wiejskich jako struktur komplementarnych względem miast; • radykalnego uszczuplenia zasobów przestrzeni i szeregu jej walorów warunkujących jakość życia mieszkańców wsi i całego społeczeństwa.
Wiejska przestrzeń życia Teza 3 Stan przestrzeni życia uległ spolaryzowaniu podobnie jak sytuacja rozwojowa miejscowości. Czynnikami polaryzacji są: • zróżnicowanie wielkości i typów wsi, • dostępność dużych miast, • regionalne położenie, • kompetencje lokalnego przywództwa. Mieszkańcy wsi mają bardzo nierówny dostęp do zaopatrzenia, usług i zdobyczy postępu cywilizacyjnego
Wiejska przestrzeń życia Teza 4 Czynniki demograficzne determinują przemiany obszarów wiejskich, wzmocniły tendencje zanikowe dużej grupy wsi. Teza 5 Charakter i kierunek zmian ograniczy możliwości dalszego rozwoju społeczno – gospodarczego całego państwa.
Czynniki kształtujące wieś • Niekorzystny stan wyjściowy wsi (A.D. 1989) do transformacji systemowej • Trendy cywilizacyjne wywołujące lub wzmacniające negatywne skutki • Niesprzyjające zrównoważonemu rozwojowi uwarunkowania prawne i kulturowe oraz luka kompetencyjna w zarządzaniu rozwojem • Aktualna filozofia i praktyka wsparcia top – down (odgórna interwencja) Bardzo duże regionalne i wewnątrzregionalne zróżnicowanie – wielopostaciowość wsi w Polsce
Konsekwencje • Uzależnienie rozwoju stref zabudowy od dostępu do infrastruktury liniowej, głównie drogowej. • Marnotrawstwo przestrzeni, utrata spójności jednostek osadniczych oraz konflikty przestrzenne. • Zaniedbanie, degradacja historycznych centrów wsi. • Unifikacja i utrata zasobów i wartości kulturowych (nieskuteczność ochrony konserwatorskiej założeń ruralistycznych oraz ciągów zabudowy wiejskiej o istotnych -historycznych lub regionalnych, wartościach). • Zawłaszczanie przestrzeni przez infrastrukturę techniczną.
Kierunki rekomendacji • Głęboka korekta ramy prawnej mechanizmów urbanizacjioraz ustanowienie zasad koordynacji polityki przestrzennej miast i obszarów podmiejskich (strefy rururban).
Kierunki rekomendacji 2. Zmiana instrumentarium rozwoju • Pomoc programów operacyjnych nie może być kierunkowana na proste zaspokajanie potrzeb zbiorowych. • Nadrzędnym celem winno być wyzwalanie impulsów rozwojowychna rzecz zaspokojenia tych potrzeb: • wspieranie procesów, a nie punktowych inwestycji, • wspieranie przedsięwzięć właścicieli wartościowej substancji budowlanej (zmiana przeznaczenia), • egzekwowanie jakości projektówpoprzez system doradztwa i nadzoruoraz zmianę kryteriów udostępniania środków - wykluczenie realizacji poza nurtem rewitalizacji.
Kierunki rekomendacji 3. Wspieranie rozwoju, a właściwie przekształcanie całych miejscowości w myśl zasad rozwoju wewnętrznego: • wnikliwa analiza strukturalna i plan rewitalizacji /rozwoju wewnętrznego (udział zespołów eksperckich), • włączenie właścicieli nieruchomości w krąg odbiorców pomocy, • równoważne wsparcie dla przedsięwzięć publicznych i prywatnych. Uzyskanie efektu rewitalizacyjnego, poprawiającego konkurencyjność wsi, winno przesądzać o wdrożeniu projektu. Niezbędne jest kompetentne, instytucjonalne doradztwo oraz publikatory dostarczane samorządom i mieszkańcom.
Kierunki rekomendacji 4. Ukierunkowanie polityki regionalnej na uruchomienie procesów rozwojowych z udziałem mieszkańców: • realizacja programów odnowy wsi; • tworzenie sieci wsi, np. Sieci Najciekawszych Wsi. 5. Ustanowienie nowych narzędzi i wzmocnienie obecnych (np. funduszu sołeckiego) na rzecz partycypacyjnego modelu funkcjonowania gmin, dających zdolność: • kreowania strategii wsi (poziom sołecki), • opracowania i wdrażania programów rewitalizacji i rozwoju wewnętrznego miejscowości (poziom gminy), • moderacji niezbędnej aktywności obywatelskiej.
Kierunki rekomendacji 6. Opracowanie i wdrożenie rozwiązań dla obszarów wyludniających się, np.: • Upowszechnianie i wzrost dostępności e-usług (administracyjnych, bankowych, zakupów), • Zaopatrzenie mobilne (np. sklepy, biblioteki, urzędy, serwis usług bytowych, itp. „na kołach”) kompensujące słabość wyposażenia miejscowości. 7. Kształtowanie praktyk i postaw mieszkańców oraz uczestników procesów inwestycyjnych – zob. Opolski dezyderat w sprawie przestrzeni wiejskiej
Kierunki rekomendacji Zmiana paradygmatów przekształceń obszarów wiejskich Dla kształtowania obszarów wiejskich należy przyjąć paradygmat rewitalizacjii rozwoju wewnętrznego miejscowości, a dla terenów wyludniających się paradygmat dopasowania.
Dziękuję za uwagę Ryszard Wilczyński
