ANNE ÖLÜMLERİ VERİ SİSTEMİ YÜRÜTÜLMESİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR

1. ANNE ÖLÜMLERİ VERİ SİSTEMİ YÜRÜTÜLMESİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR

2. HEDEF 2015 yılına kadar anne ölümlerinin araştırma sonucu olan yüzbinde 28.5’e göre % 50 azaltılması hedeflenmektedir.

3. AMAÇLAR • Tüm anne ölümlerine ulaşarak nedenlerini belirlemek, sorunun büyüklüğünü ve kimlerin etkilendiğini saptamak • Bu faktörlere yönelik eylem planı geliştirmek • Klinik protokoller oluşturarak hizmet kalitesini artırmak • Doğru, eksiksiz ve güvenilir veri sistemini oluşturmak

4. AKTİVİTELER • Uygulanacak anne ölümü veri sistemi ile ilgili ayrıntılı planlama yapmak • Klinik rehber ve protokoller geliştirmek* • Komite üyeleri ve yöneticileri anne ölümleri bildirim sistemi ile ilgili bilgilendirmek • Anne ölümleri ile ilgili var olan bildirim-soru formlarını revize etmek*

5. AKTİVİTELER • Sözel otopsi formunu düzenlemek • Merkezi ve yerel seviyedeki ilgili gruplar arasında farkındalığı arttırmak • Bu protokoller rehberler ile sağlık personeli eğitimlerini yapmak • Anne ölüm verilerini kuvvetli savunuculuk olarak kullanmak

6. Anne Ölümleri Veri Sistemine İle İlgili Genelgeler • 5 Nisan 2007 tarih ve 2007/27 sayılı genelge • 11 Temmuz 2007 tarih ve 2007/57 sayılı ek genelge

7. GENEL TANIMLAR • Gebeliğe Bağlı Ölümler • Anne Ölümü • Doğrudan Anne Ölümü • Dolaylı Anne Ölümü • Geç Anne Ölümü • Tesadüfü Ölümler

8. Gebeliğe Bağlı Ölümler: Ölüm nedenine bakılmaksızın gebelik, doğum, doğum sonrası 42 gün içerisinde meydana gelen tüm kadın ölümleridir. • Anne Ölümleri: Bir kadının, gebelik sırasında ya da gebeliğin sonlanmasından sonraki 42 gün içinde, gebeliğin süresine ve yerine bakılmaksızın, gebelik durumunun ya da gebelik süresinin şiddetlendirdiği tesadüfü olmayan nedenlerden kaynaklanan ölümlerdir. • Doğrudan Anne Ölümü: Gebelik, doğum, loğusalık dönemlerinde yapılan müdahaleler, ihmaller, yanlış verilen bakım hizmeti ya da adı geçen olaylar zinciri sonucunda meydana gelen obstetrik komplikasyonlardan kaynaklanan ölümlerdir.

9. Dolaylı Anne Ölümü: Gebelik öncesi gebede var olan bir hastalık veya hastalıklar nedeni ile gebelik sırasında gelişen ama obstetrik kaynaklı olmayan ancak gebeliğin fizyolojik etkisi ile şiddetlenen nedenlerden meydana gelen ölümlerdir. Geç Anne Ölümü: Doğumdan veya istemli/spontan düşüklerden sonra 42. gün ile bir yıla kadar zaman diliminde doğrudan veya dolaylı nedenlerle meydana gelen ölümlerdir. Tesadüfü Ölümler: Gebelik, doğum, doğum sonrası 42 gün içerisinde meydana gelen doğrudan veya dolaylı obstetrik nedenlere bağlı olmayan ölümlerdir.(Ör: kazalar, intihar, zehirlenmeler vb.)

10. ÜÇ GECİKME MODELİ • Hizmet talebi • Hizmete ulaşma • Hizmet sunumu

11. ÜÇ GECİKME MODELİ • Hizmet alma kararının verilmesinde yaşanan gecikme:Sorunlar ve tehlike işaretlerine ilişkin bilgi eksikliği ve yetersiz sosyal faktörler • Hizmete ulaşmada yaşanan gecikme:Ulaşımla ilgili sorunlar, ekonomik yetersizlikler ve yerel sağlık kuruluşlarının sayısının azlığı • Hizmet almada yaşanan gecikme:Malzeme, personel eksikliği ve hizmet sunucuların kapasite eksikliği vb. hizmet sunumu ile ilgili sorunlar

12. KOMİSYONLAR • İl Anne Ölümlerini Tespit ve Önleme Birimi • İl İnceleme Komisyonu

13. KOMİSYONLAR • İl Anne Ölümlerini Tespit ve Önleme Birimi: • Sağlık Müdürünün belirleyeceği Sağlık Müdür Yardımcısının başkanlığında • AÇSAP Şube Müdürü • Bulaşıcı Hastalıklar Şube Müdürü • Toplum Sağlığı ve Aile Hekimliği Şube Müdürü • Yataklı Tedavi Kurumları Şube Müdürü • İl İnceleme Komisyonu: • İl Program Sorumlusu • Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı ( 2 hekim) • Anesteziyoloji ve Reanimasyon Uzmanı (2 hekim) • İç Hastalıkları Uzmanı (2 hekim) • AÇSAP Şube Müdürü ekibin çalışmalarına nezaret edecektir.

14. ÖLÜMLERİN TESPİT EDİLMESİ • Aile Hekimlerinin bildirimleri ( muhtarlıklar dahil) • Tüm Sağlık Kurumlarının bildirimleri • Jandarma ,Belediye Tabiplikleri anne ölüm kayıtları • 112 Hizmet Birimi anne ölüm bildirimleri

15. ÖLÜMLERİN TESPİT EDİLMESİ İldeki tüm anne ölümleri • Sağlık kurum/kuruluş kayıtları • Defin kayıtları ile toplanarak, gerekli karşılaştırmaların yapılması, eksiksiz, zamanında, doğru verilere ulaşılması planlanmaktadır

16. ÖLÜMLERİN TESPİT EDİLMESİ • İl Veri Sistemi Sorumlusu: İl Sağlık Müdürlüğü AÇSAP Şubesi Hekimi ( Dr.Şebnem Alsan) olacaktır. • Aile Hekimlerinin tümü ile TSM ve SGB’lıklarından programın yürütülmesi ile ilgili belirlenen sağlık personeli ( 1 asil, 1 yedek ) bölgelerinin Anne Ölümleri Veri Sistemi Birim Sorumlusu olacaktır.

17. ÖLÜMLERİN TESPİT EDİLMESİ • Her Aile Hekimiaylık periyotlarla bölgesinde olan 12-50 yaş gebelik, doğum, loğusalık dönemindeki ölümleri tespit ederek, ilgili formları dolduracak, muhtarlıklardan elde ettikleri ölüm bildirimleri ile birlikte TSM’ne iletecektir. Ölüm olsun ya da olmasın bildirim ( sıfır bildirim) mutlaka yapılacaktır.

18. ÖLÜMLERİN TESPİT EDİLMESİ • Aile Hekimleri kendilerine bağlı bulunan köylerdeki anne ölümlerini de tespit etmekle yükümlüdür. • Her ay aile hekimi köyleri dolaşarak muhtarlardan bu bildirimleri alacaktır. Eğer ay içinde anne ölümü olmamış ise tutanakla kayıt altına alınacaktır.

19. ÖLÜMLERİN TESPİT EDİLMESİ • Defin Ruhsatı verilen Belediye Tabipliklerinden bölgedeki TSM’i veri sistemi sorumlusu aylık bildirimi sağlayarak ölüm olsun ya da olmasın bildirimini ( sıfır bildirim ) mutlaka yapacaktır. • TSM veri sistemi sorumlusu İlçe Jandarma Birimlerinden her ay meydana gelen ölümlerin listelerini temin edecektir. • TSM ve SGB’lerde toplanan Aile Hekimlerine ait bildirim formları icmali alınarak Sağlık Müdürlüğü’ne gönderilecektir.

20. ÖLÜMLERİN TESPİT EDİLMESİ • İldeki tüm kamu veya özel sağlık kuruluşları ( poliklinikler, üniversite-resmi-özel-askeri-belediye hastaneleri, tıp merkezleri vb) her ay kuruluşlarında anne ölümü olup olmadığını Sağlık Müdürlüğü’ne bildireceklerdir. • 112 Hizmet Birimleride her ay İl Sağlık Müdürlüklerine sevk sırasında meydana gelen gebeliğe bağlı ölümleri bildireceklerdir.

21. ÖLÜMLERİN TESPİT EDİLMESİ • İl Veri Sistemi Sorumlusu ve TSM-SGB Veri Sistemi Sorumluları ayda bir kez, ilde mevcut doğum hizmeti veren tüm ikinci ve üçüncü basamak sağlık kuruluşlarını ziyaret ederek, 12-50 yaş kadınlarda gebeliğe bağlı ölümleri tespit edip, kayıt altına alarak, ölüm olsun ya da olmasın kuruluş başhekimi ile birlikte tutanak tutarak imza altına alacaktır.

22. ÖLÜMLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ • Aile Hekimleri ( köy-muhtarlıklar dahil) bildirimleri, • İldeki tüm kamu ve özel sağlık kuruluşlarının bildirimleri, • TSM-SGB Anne Ölümleri Veri Sistemi Sorumlularının ( Jandarma, Belediye Tabiplikleri, II.-III. Basamak Sağlık Kurumları) bildirimleri, • 112 Hizmet Birimi bildirimleri İL ANNE ÖLÜMLERİ TESPİT VE ÖNLEME BİRİMİNDE DEĞERLENDİRİLECEKTİR

23. İL ANNE ÖLÜMLERİ TESPİT VE ÖNLEME BİRİMİ İldeki tüm ölüm bildirimlerinin toplanması, birbiri ile karşılaştırılması, Hastane ölümleri için ilgili hastane araştırmasının yapılarak ilgili formun doldurulması, Ölüm evde gerçekleşmiş veya hastane araştırmasında tatminkar sonuca ulaşılamamış ise sözel otopsi ile eksik bilgilerin tamamlanmasını sağlayacaktır. İL İNCELEME KOMİSYONU Toplanan ölümler ile ilgili olarak her ay İl İnceleme komisyonu toplanacak, İlde o ay meydana gelen tüm gebeliğe bağlı ölümler, ölüm nedenleri belirlenmek üzere görüşülecektir. Komisyon üyeleri tarafından “ İl Anne Ölümleri Komisyon Raporu” imza altına alınacaktır. ÖLÜMLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

24. ÖLÜMLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ • İl Anne Ölümleri Komisyon Raporu • Anne ölümleri ile ilgili formlar • Hasta dosyalarının sureti, epikriz • Aylık Hastane ziyaret tutanakları • Sağlık Müdürlüğü AÇSAP Şubesi tarafından Sağlık Bakanlığı AÇSAP Genel Müdürlüğü’ne gönderilecektir.

25. ÖLÜMLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Sağlık Bakanlığında Anne Ölümleri • Ön İnceleme Komisyonunda (her ay illerden gelen anne ölümleri) • Nedenleri tam belirlenemeyen ölümler Merkez İnceleme Komisyonunda üç ayda bir görüşülecektir.

26. SONUÇLARIN ANALİZİ VE DUYURULMASI • Sağlık Bakanlığınca yıl sonunda sonuçların analizi ve alınması gereken önlemler açıklanır. • Bakanlık ayrıca anne ölümleri ile ilgili verileri ve alınması gereken önlemleri sağlık meslek örgütleri, medya ve sivil toplum kuruluşları ile paylaşır.

27. ANNELERİMİZ BEBEKSİZ, BEBEKLERİMİZ ANNESİZ KALMASIN….

28. TEŞEKKÜRLER…