FOREX MARKET

1. FOREX MARKET (МЕЃУНАРОДЕН ДЕВИЗЕН ПАЗАР) ПРЕДАВАЧИ: БОЈАН ЦВЕТАНОВСКИ ЕМИЛ ЈАКИМОВ НЛБ ТУТУНСКА БАНКАКОМЕРЦИЈАЛНА БАНКА

2. Што е Forex Market(Fx market)? • Глобален пазар каде се купуваат и продаваат сите светски валути, • Работи 24 часа во годината освен викенди и католички божиќ, • Дневен промет од 3,98 трилиони американски долари, • Најдемократски пазар на светот, може да учествува секој,

3. Начин на тргување • Преку електронски платформи на специјализирани провајдери на финансиски информации – REUTERS,BLOOMBERG,TENFORE • Преку телефон(телефонските разговори за тргуваните купопродажби се снимаат), • Преку интернет платформи – современ и лесно достапен начин на тргување,

4. Учесници на Fxпазарот • Финансиски институции-деловни банки,централни банки,hedge фондови, инвестициони фондови, • Не финансиски институции – компании од реалниот сектор, фирми од секаков тип, • Приватни инвеститори- физички лица,

6. Типови на валути на Fxпазар • Majors - EUR/USD, USD/JPY, GBP/USD, AUD/USD, USD/CHF , USD/CAD. Парови со најголема ликвидност, завземаат 85% од прометот, • Crosses(Minors) – EUR/CHF,EUR/AUD,EUR/GBP и сите останати каде ликвидноста е помала а моменталниот курс може и да е изведена вредност во однос на соодветниот major,

7. Учество на валутите во тргувањето

8. Механизам на Fxпазарот • Секој учесник на барање од друг учесник котира куповен и продажен курс на бараниот пар, • На самиот пар првата валута е секогаш номинирана со 1 а втората е изразена со коефициент во однос на првата валута, • Котациите , доколку не е стриктно наведено, се однесуваат секогаш на спот порамнување на купопродажбата,односно два дена од склучувањето на купопродажбата, • Порамнувањето на купопродажбите е задолжително освен ако не е договорено спротивно со одреден тип на инструмент, Пр.EUR/USD 1,4156/58

9. Инструменти на Fxпазарот • SPOT – основна купопродажба на Fxпазарот со валута на порамнување од два дена, • FОRWARD – купопродажба на девизи со валута на порамнување различна од спот, • OPTION – купопродажба на девизи со валута на порамнување различна од спот . Опцијата е договор кој гласи на доносителот , може да се тргува пред доспевање и дава можност на нејзиниот сопственик да ја реализира или откаже купопродажбата. • FUTURES – поседува карактеристики на форвард купопродажба но со стандардизирани параметри и доспевања. Се тргува на берза , во основа претставува инструмент на хеџинг и ретко доаѓа до физичка испорака или целосно порамнување на номиналната вредност на инструментот.

10. SWAP – инструмент на замена на валути, составен од две купопродажби. Со првата купопродажба се продава одредена валута со порамнување на одреден датум. Со втората трансакција истата валута се купува со порамнување на различен датум од првиот. Свопот е инструмент за управување со валутната ликвидност и не представува дефинитивна купопродажба.

11. Мотиви за учество на Fxпазарот • Купопродажби од реалниот сектор-плаќања поврзани со меѓународно движење на стоки+ хеџинг, • Купопродажби од финансискиот сектор-плаќања поврзани со движење на хартии од вредност, усогласување на билансите на финансиските институции+хеџинг, • Шпекулативни трансакции – финансиски институции, нефинансиски институции, компании, приватни лица- купуваат со мотив да продадат поскапо,

12. Шпекулативните купопродажби сочинуваат 70%-90% од Fxпазарот

13. ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ ЗА ПОЗИЦИОНИРАЊЕ НА FxПАЗАРОТ

14. Можни состојби на Fxпазарот • Состојба на тренд – поголем дел од учесниците се решителни за идните економски настани и состојби што ја дава насоката на пазарот. Трендот завршува кога сите учесници на пазарот имаат исти очекувања. • Состојба на тргување во опсег – учесниците не се сигурни за идните економски очекувања и краткорочно го менуваат мислењето. Атмосферата на пазарот е во исчекување , курсот на соодветниот пар се движи во одредени граници. Колку подолго трае оваа состојба, подоцна состојбата на тренд ќе биде поизразена.

15. Типови на анализи • Фундаментална анализа - анализа врз основа на економски показатели, ги дефинира долгорочните трендови, • Техничка анализа – анализа со која врз основа на математички методи се анализираaт минатите движења на пазарот и се прогнозираат идни состојби,

16. Начини на тргување • На дневна основа – Intraday, • На неделна основа, • Долгорочни позиции,

17. Завземање на Fx позиција • Купување на една валута, продавање на друга. Ние сме долги за купената валута (long), кратки за продадената валута (short). • Дефинирамецелно ниво-курс(target) на кој ќе ја затвориме Fxпозицијата(profit stop) • Дефинираме целно ниво-курс(target) на кое Fxпозицијата ќе ја затвориме(stop-loss) доколку истата започне да регистрира негативни вредности(загуба).

18. Основни индикатори-фундаментална анализа • Вработување – payrolls, jobless claims, U-rate, • Инфлација – CPI, core CPI-ex food & energy, • Бруто општествен производ – GDP, • Одлуките на Централните Банки за монетарната политика, • Трговскиот биланс – Trade Balance, • Побарувачка на добра за широка потрошувачка-Retail Sales, • Побарувачка за трајни добра – durable goods,

19. Важноста на сите индикатори не е еднаква во ист момент. Кој индикатор ќе превладее во одреден период зависи од фазата на економскиот циклус и очекувањата на пазарните учесници. Важноста се одредува по реакцијата на пазарните учесници по соопштувањето на вестите за одреден индикатор.

20. Основни индикатори-техничка анализа • Ниво на отпор и ниво на поддршка – support and resistance levels, • Тренд линии, • Триаголници, • Подвижни просеци – прости и експоненцијални, • Осцилатори – RSI-Relative strength index-дивергенции на истиот, • Стохастички осцилатори со дивергентни движења,

21. Техничката анализа дава преглед на валутните движења според временски рамки: • 15 минути, • 30 минути, • 1 час, • 4 часа, • 1 ден, • 1 недела, Секоја кандела го представува движењето на парот во избраната временска рамка.

22. Тренд линија

24. Подвижен просек-аритметички MA 20

25. Стохастички дивергентен осцилатор

26. Формирање на триаголник

27. Фундаментална или техничка анализа за успешен трговец ? И двете , • Фундаменталната анализа треба да ја покаже насоката на пазарот, • Техничката анализа треба да покаже кога трендот започнува и кога завршува,

28. Индивидуалниот трговец и Fxпазарот Тргување на маргина, • Можност за самодокажување, • Тренд во светот, • Со депозит од 10.000,00 евра до лимит за тргување од 1.000.000,00 американски долари,

29. Joseph Kennedy (1888-1969) “Чистачот на чевли ми кажа дека сите пари ги инвестира на берза и дека сигурно ќе расте, во тој момент сватив дека е време да излезам од таму” Еден од ретките инвеститори-брокери кој има направено енормно богатство од големиот крах на Wall Street 1929 година.

30. ПРАШАЊА

31. КОНТАКТ • Бојан Цветановски • Тел. 5100-682 • E-mail:cvetanovski@tb.com.mk НЛБ ТУТУНСКА БАНКА • Емил Јакимов • Тел. 3218-001 • E-mail:e.jakimov@kb.com.mk КОМЕРЦИЈАЛНА БАНКА

32. БЛАГОДАРИМЕ НА ВНИМАНИЕТО