بهترین راه آماده شدن برای فردا این است که:

2. بهترین راه آماده شدن برای فردا این است که: کار امروز را عالی انجام دهیم

4. شناسایی، پتانسیل های اقتصادی، تجاری جمهوری اسلامی ایران جهت بهبود تراز تجاری با کشور بحرین

6. گزارش حاضر در یک مقدمه و چهار فصل تهیه و تنظیم گردیده است: مقدمه)مروری بر وضعیت روند تراز تجاری غیرنفتی ایران فصل اول)معرفی کشور بحرین فصل دوم)روابط دو جانبه اقتصادی, بازرگانی جمهوری اسلامی ایران با کشور بحرین فصل سوم)شناسایی پتانسیل های صادراتی جمهوری اسلامی ایران به کشور بحرین فصل چهارم)پیشنهادات و راهکارهای تفوق تراز تجاری جمهوری اسلامی ایران با کشور بحرین

7. مقدمه مروری بر وضعیت روند تراز تجاری غیرنفتی ایران با جهان

8. یبل جدول وضعیت روند صادرات غیرنفتی، واردات و ترازتجاری جمهوری اسلامی ایران با جهان طی دوره ( 85-1380) ارزش : میلیارد دلار ماخذ: گمرک جمهوری اسلامی ایران و برنامه های سوم و چهارم توسعه کشور * در سال 1381 ، عملکرد کسری تراز تجاری از هدف برنامه کمتر است . 1

9. تحلیل اطلاعات جدول فوق عبارت است از: • متوسط عملکرد تحقق یافته صادرات غیرنفتی طی دوره شش ساله (85-1380) معادل 3/116 درصد می باشد (به عبارتی صادرات غیرنفتی کشور به طور میانگین 3/16 درصد از اهداف برنامه های توسعه جلوتر است) اما در سال های اخیر درصد تحقق صادرات غیرنفتی کشور رشد شتابانی داشته به طوری که طی دو سال اخیر به طور میانگین نزدیک 50 درصد از اهداف برنامه چهارم توسعه جلوتر می باشد. • متوسط درصد عملکرد تحقق یافته واردات طی دوره شش ساله (85-1380) معادل 113 درصد می باشد (به عبارتی میزان واردات کشور به طور میانگین 13 درصد از اهدف برنامه های توسعه بیشتر است) • در سال 1380 به ازای هر دلار صادرات غیرنفتی، معادل 4 دلار واردات کالا به کشور داشته ایم در حالی که طی سال 1385، به ازای هر یک دلار صادرات غیرنفتی، فقط 5/2 دلار کالا به کشور وارد شده است. • در سا ل1380 صادرات غیرنفتی سرانه (صادرات به ازای هر نفر ایرانی) معادل 64 دلار بوده در حالی که این شاخص طی سال 1385 به 233 دلار بالغ گردیده است (به عبارت دیگر صادرات غیرنفتی سرانه طی مدت فوق 6/3 برابر شده است) • در سال 1380 واردات سرانه (واردات کالا به ازای هر نفر ایرانی) معادل 271 دلار بوده در حالی که این شاخص طی سال 1385 به 591 دلار رسیده است (به عبارت دیگر واردات سرانه طی مدت فوق 2/2 برابر شده است) • متوسط عملکرد تحقق یافته کسری تراز تجاری غیرنفتی طی دوره شش ساله (85-1380) معادل 111 درصد می باشد (به عبارتی تراز تجاری غیرنفتی به طور میانگین 11 درصد از اهداف کمی برنامه های توسعه جلوتر است) نتیجه : آهنگ رشد صادرات غیرنفتی سرانه نسبت به واردات سرانه بیشتر شده است. 2

10. دلایل عملکرد کسری تراز تجاری غیرنفتی ایران نسبت به برنامه های توسعه کشور * سهم عملکرد صادرات: بطور متوسط سالانه 8% عملکرد کسری تراز تجاری به عملکرد صادرات غیرنفتی مرتبط می شود. * سهم عملکرد واردات: بطور متوسط سالانه 92% عملکرد کسری تراز تجاری به عملکرد واردات مرتبط می شود. • تحلیل درآمدهای نفتی کشور (صادرات نفت کشور ) • عمده درآمدهای ارزی کشور ناشی از صادرات نفت خام می باشد. • قیمت جهانی نفت خام برای اقتصاد کشور ایران یک « متغیر برونزا » به شمار می رود یعنی سیستم اقتصادی ایران در تعیین قیمت جهانی نفت تاثیر مهمی ندارد و این قیمت بیشتر تحت تاثیر عوامل بیرونی همچون عرضه و تقاضای انرژی، عوامل سیاسی، تولید و رشد جهانی قرار می گیرد. • افزایش قیمت نفت طی سال های اخیر منجر به افزایش شدید درآمدهای ارزی کشور شده است. • سرازیر شدن درآمدهای صادرات نفتی به سیستم اقتصادی کشور باعث افزایش تقاضا شده است . 3

11. تقاضای کل تولید ناخالص داخلی کشور در آمدهای صادرات نفت ایران قیمت جهانی نفت صادرات غیرنفتی + صادرات نفت = کل صادرات کشور (واردات – کل صادرات ) + سرمایه گذاری + مخارج دولتی + مصرف = تولید ناخالص داخلی ایران(GDP) • با توجه به عدم توانایی جوابگویی کامل سیستم عرضه کشور و افزایش تقاضای داخلی براثر افزایش درآمدهای نفتی، برای حفظ تعادل بازار(عرضه و تقاضای داخلی) حجم واردات به کشور بیشتر شده، به عبارتی قسمتی از تقاضای داخلی کشور توسط نیروهای عرضه خارجی رفع نیاز شده است یا به عبارتی حجم واردات کشور افزایش پیدا کرده است. • طبق مطالعات بعمل آمده ، هرزمانی که درآمدهای نفتی رشد داشته باشد، به نسبت آن حجم واردات کشور افزایش داشته است. نتیجه : روندکسری تراز تجاری غیر نفتی کشور رابطه مستقیمی به افزایش درآمدهای نفتی ایران دارد . 4

12. واردات همواره پدیده ناخوشایندی در اقتصاد ایران تلقی نمی گردد زیرا: • واردات باعث ایجاد اشتغال می شود. • واردات باعث تعادل در سیستم عرضه و تقاضای کلان اقتصادی کشور ایران می شود (مانع از افزایش شدیدتورم می شود) • واردات باعث رقابتی تر شدن فعالیت بنگاه های تولیدی داخل کشور می شود. • تراز تجاری ایران با احتساب نفت مثبت است. • با توجه به ترکیب اقلام وارداتی کشور طی سال های (84-1380) به شرح ذیل: • سهم کالاهای واسطه ای : 47 درصد • سهم کالاهای سرمایه ای : 38 درصد • سهم کالاهای مصرفی : 15 درصد • و همچنین با توجه به کاهش سهم کالاهای سنتی و کشاورزی و افزایش سهم کالاهای صنعتی از کل صادرات غیرنفتی کشور می توان نتیجه گرفت که: ترکیب ساختار واردات فوق (کم بودن سهم کالاهای مصرفی و سهم قابل ملاحظه کالاهای واسطه ای و سرمایه ای ) در افزایش صادرات غیرنفتی کشور نقش بسزایی داشته است. • انباشت کالاهای سرمایه ای و واسطه ای که از طریق واردات صورت می گیرد (به طور متوسط 85 درصد) در آینده می تواند افزایش در صادرات را نوید دهد و به تعادل تراز تجاری کمک کند. 5

13. جایگاه موضوع «تنظیم ترازتجاری» در برنامه های توسعه کشور مفاد تبصره (2) ماده 86 برنامه سوم توسعه جمهوری اسلامی ایران که در برنامه چهارم نیز تنفیذ گردیده، بدین شرح است: وزارت بازرگانی مسوولتنظیم تراز تجاری کشورخواهد بود و کلیه وزارتخانه ها موظفند در تهیه برنامه های عملیاتی و تقسیم اهداف کمی و کیفی، تنظیم وتفوق تراز تجاری کشور همکاری لازم با وزارت بازرگانی به عمل آورند. 6

14. نقدی بر مفاد تبصره (2) ماده (86): • پاسخگویی (مسوولیت ) وزارت بازرگانی نسبت به عملکرد ترازتجاری کشور (کسری) با توجه به دلایل به شرح ذیل، کارشناسی شده نیست زیرا: • وزارت بازرگانی در افزایش درآمدهای نفتی کشور نقشی ندارد. • وزارت بازرگانی درخصوص افزایش حجم واردات کشور قصوری نداشته است. • وزارت بازرگانی با توجه به مراتب فوق، به طور منطقی صرفاً درخصوص عملکرد صادرات غیرنفتی بایستی پاسخگو (مسوول) باشد نه عملکرد واردات به کشور. • سهم عملکرد وزارت بازرگانی (سهم مسوولیت یا عملکرد صادرات غیرنفتی) در کسری تراز تجاری طی شش سال اخیر فقط 8% می باشد. • ابزار سیاست گذاری تفوق (سازماندهی مجدد) تراز تجاری در حوزه اختیارات وزارت بازرگانی نیست. 7

15. دیگر موارد مبهم: • ابزار مهم وزارت بازرگانی برای کنترل واردات، تعرفه ها (نسبتاً بالا) می باشد که آن هم با برنامه های سوم و چهارم توسعه کشور هماهنگ است. • چرا قانونگذار بجای وزارت بازرگانی، شورای عالی صادرات را مسوول نکرده است؟ • واژه کلیه وزارتخانه ها نمی تواند صحیح باشد، بعنوان مثال نقش وزارت آموزش و پرورش در تنظیم ترازتجاری کشور چیست؟ از سوی دیگر تکلیف سازمان مدیریت و برنامه ریزی و بانک مرکزی که وزارتخانه نیستند چیست؟ • تنظیم تراز تجاری نیازمند سیاست گذاریهای کلان پولی، ارزی و مالی است که در حوزه وظایف تعریف شده وزارت بازرگانی نمی گنجد. • نوع همکاری و تعامل با وزارتخانه ها چگونه است؟ • با توجه به مفاد تبصره فوق الذکر آیا صلاح نیست منبعد در این گونه جلسات از نمایندگان وزارتخانه ها و دستگاههای ذیربط جهت اخذ نقطه نظرات آنها دعوت بعمل آید؟ • طبق برنامه چهارم توسعه کسری تراز تجاری طی سال 1385 معادل 25 میلیارد دلار هدف گذاری شده است ، به عبارتی داشتن رقم کسری فوق از لحاظ قانون گذار «مطلوب»، بیشتر از آن «نامطلوب» و کمتر از آن «خوشایند و رضایت بخش» است، با این وصف: • از کجا مشخص است که داشتن ترازمنفی با کشورفرضاً بحرین نامطلوب تلقی می گردد؟ • میزان کمی صادرات مطلوب ایران به فرضاً کشور بحرین طبق برنامه چهارم چقدر باید باشد؟ میزان واردات مطلوب چطور؟ • اگر بخواهیم که تراز تجاری کشورمان با سایر کشورهای دارای تراز تجاری منفی، مثبت شود، جایگاه اهداف کمی برنامه کجاست؟ 8

16. فصل اول "بازاریابی دارد به میدان نبردی تبدیل می شود که سلاحش اطلاعات است و نه قدرت فروش” معرفی اجمالی کشور بحرین

17. مندرجات این فصل عبارتند از: • ویژگی های جغرافیایی کشور بحرین • ساختار اقتصادی کشور بحرین • ساختار بازرگانی کشور بحرین 9

18. ویژگی های جغرافیایی- اجتماعی کشور بحرین مساحت: کوچکترین کشور در سطح خاورمیانه با وسعت 665 کیلومتر مربع نوع حکومت: پادشاهی جمعیت: 688 هزار نفر (کمتر از 1% جمعیت ایران) درصد باسوادی: 81% ادیان: 81% مسلمان، 9% مسیحی و 10% پیرو سایر ادیان 10

19. عوامل ذیل باعث گردیده که کشور بحرین در منطقه از جایگاه خاصی برخوردار شود: • موقعیت استراتژیکی در منطقه خلیج فارس • عضویت در شورای همکاری خلیج فارس • قطب پولی و مالی منطقه غرب آسیا • دارای سیستم پیشرفته و مدرن بانکداری در خاورمیانه • دارای سیستم مدرن حمل و نقل هوایی، زمینی و دریایی • دارای بزرگترین کارخانه تولید آلومینیوم در منطقه خاورمیانه (مقام اول در منطقه و رتبه پنجم جهانی) • رشد بی سابقه صنعت توریسم و جهانگردی در بحرین طی سال های اخیر • امضای موافقتنامه تجارت آزاد با ایالت متحده آمریکا در سال 2005 میلادی • داشتن چارچوب حقوقی و مالیاتی مناسب برای سرمایه گذاران خارجی (امکان مالکیت 100% خارجیان) 11

20. جدول شاخص های کلان اقتصادی کشور بحرین در سال 2006 میلادی 12

21. ساختار اقتصادی بحرین • بخش صنایع: صنعت آلومینیوم (رتبه اول در خاورمیانه و پنجم در سطح جهانی • صنایع پتروشیمی (شرکت GPIC) • کارخانه تبدیل ذغال نفت به کک نفت • تعمیرات کشتی های کوچک و متوسط • ذخایر نفتی اندک • بخش کشاورزی: بسیار ناچیز (نیم درصد تولید ناخالص داخلی) • بخش توریسم: رشد چشمگیر این صنعت طی سال های اخیر 13

22. جدول مبادلات تجاری کشور بحرین با جهان طی دوره زمانی 2006-2002 میلادی ارزش : میلیارد دلار ماخذ:fact book 2007 14

23. جدول صادرات مهمترین گروه های کالایی کشور بحرین به جهان طی دوره زمانی 2005-2002 میلادی ارزش : میلیون دلار ماخذ: ITC 15

24. جدول صادرات مهمترین گروه های کالایی کشور بحرین به جهان طی دوره زمانی 2005-2002 میلادی ارزش : میلیون دلار ماخذ: ITC 16

25. جدول مهمترین واردکنندگان کالاهای بحرینی • ایالات متحده آمریکا شریک اول وارداتی بحرین می باشد. • جمهوری اسلامی ایران ششمین واردکننده محصولات بحرینی می باشد. • کشورهای اروپایی در رده های میانی جدول قرار دارند. • کشورهای آفریقایی کمترین سهم را دار هستند. • کشورهای مستقل مشترک المنافع (CIS) سهمی در واردات کالاهای بحرینی ندارند. 17

26. جدول واردات مهمترین گروه های کالایی کشور بحرین از جهان طی دوره زمانی 2005-2002 میلادی ارزش : میلیون دلار 18 ماخذ: ITC

27. جدول واردات مهمترین گروه های کالایی کشور بحرین از جهان طی دوره زمانی 2005-2002 میلادی ارزش : میلیون دلار 19 ماخذ: ITC

28. جدول مهمترین صادرکنندگان کالا به بحرین • کشور ژاپن، رتبه اول بین صادرکنندگان کالا را به بحرین داراست. • ایالات متحده آمریکا رتبه چهارم جدول را دارد. • جمهوری اسلامی ایران در جایگاه بیست و یکم جدول قرار گرفته است. • کشورهای آفریقایی در صادرات به بحرین سهم اندکی دارند. • کشورهای مستقل مشترک المنافع (CIS) سهمی در صادرات به بحرین ندارند. • مهمترین صادرکنندگان کالا برخلاف کشورهای واردکننده از بحرین عمدتاً کشورهای پیشرفته هستند 20

29. مقایسه شاخص های بازرگانی ایران و بحرین در سال 1384 • تجزیه و تحلیل جدول فوق: • هر یک نفر بحرینی به طور متوسط معادل 13081 دلار واردات داشته که فقط 174 دلار آن (3/1%) از ایران تامین شده است. • با توجه به رقم بسیار بالای سرانه مردم بحرین علیرغم داشتن جمعیت حدود 1 درصدی ایران می توان نتیجه گرفت که بحرین مانند یک کشور 16 میلیون نفری با ساختار وارداتی مشابه ایران (سرانه واردات 574 دلار) است. • با توجه به مطالب قبلی، مساحت اراضی زراعی کل کشور بحرین حدود 35 هکتار می باشد که از مساحت اراضی 3 خانوار در استان خوزستان کمتر است! • اکثر کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس، کشور مهمی در تولیدات محصولات کشاورزی به شمار نمی روند. نتیجه گیری: پتانسیل های صادراتی محصولات کشاورزی ایران به بحرین بلااستفاده مانده است. 21

30. فصل دوم "امروز اگر می خواهید در جایی که هستید باقی بمانید، باید سریعتر بدوید." روابط دو جانبه اقتصادی، بازرگانی جمهوری اسلامی ایران و کشور بحرین

31. مندرجات این فصل عبارتند از: • روابط سیاسی ایران و کشور بحرین • روابط دو جانبه بازرگانی ایران و بحرین • بررسی روند حجم مبادلات تجاری بین ایران و بحرین • بررسی روند صادرات غیرنفتی ایران به بحرین • تحلیل مهمترین اقلام صادراتی غیرنفتی ایران به بحرین • بررسی روند واردات ایران از بحرین • تحلیل مهمترین اقلام وارداتی ایران از بحرین • بررسی روند مبادله کالایی ایران با بحرین • بررسی روند تراز تجاری ایران با بحرین • روابط تجاری ایران با شورای همکاری خلیج فارس (بانگاهی بهجایگاه کشور بحرین) 22

32. کشور بحرین بدلایل ذیل برای جمهوری اسلامی ایران از اهمیت خاصی • برخورداراست : • موقعیت استراتژیکی، جغرافیایی و سیاسی • عضویت در شورای همکاری خلیج فارس • وجود مشترکات فراوان دینی ، فرهنگی و اجتماعی • سومین کشور شیعه نشین پس از جمهوری اسلامی ایران و عراق • نزدیک بودن مسافت دریایی بنادر دوکشور (193مایل دریایی معادل 17 ساعت فاصله زمانی) • سکونت بیش از 50 هزارنفر ایرانی در بحرین (7% جمعیت ) 23

33. دستاوردهای اجلاس های کمیسیون مشترک جمهوری اسلامی ایران • با کشور بحرین • برگزاری پنج اجلاس کمیسیون مشترک از سال 1378 تاکنون • امضای 25 سند شامل موافقتنامه ها و یادداشت های تفاهم از جمله؛ • موافقتنامه همکاری های اقتصادی، بازرگانی و فنی • موافقتنامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری • موافقتنامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف • تاسیس بانک مشترک دو کشور به نام المستقبل در سال 2005 میلادی • برگزاری چهار نشست شورای مشترک بازرگانان بین دو کشور 24

34. جدول روند حجم مبادلات تجاری ایران و بحرین ارزش: میلیون دلار ماخذ : گمرک جمهوری اسلامی ایران 25

35. جدول روند صادرات غیرنفتی جمهوری اسلامی ایران به بحرین ارزش: میلیون دلار ماخذ : گمرک جمهوری اسلامی ایران 26

36. جدول رتبه و سهم کشور بحرین در صادرات غیرنفتی جمهوری اسلامی ایران طی دوره(85-1380) ماخذ : گمرک جمهوری اسلامی ایران 27

37. تحلیل اطلاعات جدول فوق بشرح ذیل می باشد: • سهم کشور بحرین از صادرات غیرنفتی جمهوری اسلامی ایران طی دوره چهارساله (83-1380) بطور متوسط معادل 34/0 درصد می باشد، در حالی که در سال 1384 به رقم 1/1 درصد ارتقا یافته است. • رتبه کشور بحرین در بین مقاصد صادراتی جمهوری اسلامی ایران طی دوره چهارساله فوق الذکر تقریباً 41 بوده در حالی که در سال 1384، این کشور درجایگاه بیست ویکم جدول مقاصد صادراتی ایران تغییر مکان داده است . 28

38. جدول ارزش اقلام عمده صادراتی جمهوری اسلامی ایران به کشور بحرین طی دوره 84-1380 ارزش : هزار دلار 29

39. جدول ارزش اقلام عمده صادراتی جمهوری اسلامی ایران به کشور بحرین طی دوره 84-1380 ارزش : هزار دلار 30 ماخذ: گمرک جمهوری اسلامی ایران

40. جدول سه قلم عمده صادراتی جمهوری اسلامی ایران به کشور بحرین ارزش: میلیون دلار ماخذ : گمرک جمهوری اسلامی ایران 31

41. تحلیل اطلاعات جدول فوق عبارت است از : • صادرات مخلوط هیدروکربورهای بودار از ایران به جهان روندصعودی داشته و برای اولین بار درسال 1384 ، 16% از کل ارزش صادراتی آن به بحرین صادر گردیده است. • صادرات گازهای نفتی مایع شده برای اولین بار در سال 84 به کشور بحرین صادر شده است که به تنهایی یک سوم ارزش صادراتی همان سال را بخود تخصیص داده است. • روند صادراتی کلوخه های آهنی به هم فشرده نشده به جهان صعودی بوده در حالی که علیرغم رشد صادرات آن به بحرین ، سهم صادراتی آن به کشور مذکور اخیراً کاهشی شده است، این ماده اخیراً به کشورهای چین، پاکستان، ترکمنستان، هند، روسیه، قطر و ترکیه صادر می شود. 32

42. جدول سهم و رتبه کشور بحرین دربین شرکای وارداتی جمهوری اسلامی ایران طی دوره 85-1380 ماخذ: گمرک جمهوری اسلامی ایران • تحلیل اطلاعات جدول فوق عبارت است از: • سهم واردات جمهوری اسلامی ایران از کشور بحرین به استثنای سال های 1384 و 1385 روند کاهشی داشته است. • بالاترین سهم کشور بحرین از واردات ایران درسال 1380 و پایین ترین آن در سال 1383 بوده است. • رتبه کشور بحرین در بین شرکای وارداتی جمهوری اسلامی ایران به استثنای سال 1384، روند کاهشی داشته است. 33

43. جدول اررش اقلام عمده وارداتی جمهوری اسلامی ایران از کشور بحرین طی دوره زمانی 84-1380 ارزش: هزار دلار 34

44. جدول چهارقلم عمده وارداتی جمهوری اسلامی ایران از کشور بحرین ارزش: میلیون دلار ماخذ : گمرک جمهوری اسلامی ایران 35

45. تجزیه و تحلیل اطلاعات جدول فوق عبارت است از: • طی سه سال متوالی 82-1380، واردات کلوخه های آهنی بهم فشرده شده ایران صرفاً از کشور بحرین بوده است، اما سهم این کشور طی سال های اخیر در تامین واردات این محصول شدیداً کاهشی شده است. • در تامین کلوخه های آهنی بهم فشرده شده وارداتی در سال های اخیر دیگر کشورها مانند؛ آلمان، ونزوئلا، هند و امارات عربی متحده جایگزین بحرین شده اند. • سهم کشور بحرین در تامین کره وارداتی ایران طی سال های 82-1380 قابل توجه بوده، لیکن طی سال های اخیر تقریباً به صفر رسیده است. • سهم کشور بحرین از واردات آلومینیوم کارنشده طی دوره (83-1380) علیرغم رشد واردات آن از جهان روند نزولی داشته ، لیکن در سال 1384 از یک روند صعودی برخوردار بوده است، به جز کشور بحرین از کشورهای امارات عربی متحده، انگلستان، هند و سوئیس نیز وارد می شود. • سهم کشور بحرین از واردات کک نفت تکلیس شده در سالهای اخیر بشدت روند صعودی داشته است به طوری که در سال 1384 حدود سه چهارم واردات این محصول از بحرین تامین می شود, این ماده به جز بحرین از کشورهای چین، امارات عربی متحده، ژاپن و آلمان نیز وارد می شود. 36

46. جدول روند رابطه مبادله کالایی ایران با کشور بحرین طی دوره( 85-1380) ماخذ: گمرک جمهوری اسلامی ایران تحلیل جدول: رابطه مبادله کالایی طی دوره زمانی فوق همواره به نفع کشور بحرین بوده و تنها در سال های 1384 و 1383 اندکی نسبت به سال های قبل برای کشور ایران نسبتاً تحسین شده است. دلیل اصلی:صادرات سنگ (کم ارزش) و واردات آلومینیم (با ارزش) 37

47. جدول بررسی تغییرات روند تراز تجاری جمهوری اسلامی ایران با کشوربحرین طی دوره زمانی (85-1378) ماخذ : گمرک جمهوری اسلامی ایران طی دوره 7 ساله مورد مطالعه، در پنج سال متوالی (83-1379) تراز تجاری کشورمان با بحرین منفی بوده است، بالاترین رقم کسری تراز تجاری مربوط به سال 1380 می باشد ، روند کسری تراز تجاری طی چهار سال اخیر به نفع ایران بهبود یافته است ، بطوریکه طی سال 1384 کاملاً مثبت شده است که دلیل مهم صعودی بودن روند صادرات طی سال مذکور می باشد. 38

48. 8-2-2- فعالیت های نمایشگاهی جمهوری اسلامی ایران در کشور بحرین * از مهمترین فعالیت های نمایشگاهی جمهوری اسلامی ایران در کشور بحرین می توان به نمایشگاه های ذیل اشاره کرد: * برگزاری نمایشگاه اختصاصی جمهوری اسلامی ایران توسط سازمان بازرگانی استان بوشهر در منامه پایتخت کشور بحرین درسال 1382 * برگزاری نمایشگاه اختصاصی جمهوری اسلامی ایران در منامه بحرین توسط اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران در سال 1383 * مشارکت اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران در دهمین نمایشگاه تجارت اسلامی در کشور بحرین در سال 1384 39

49. جدول شاخص های کلان اقتصادی شورای همکاری خلیج فارس در سال 2006 میلادی ماخذ: fact book 2007 40

50. جدول سهم کشورهای شورای همکاری خلیج فارس(GCC) در روابط تجاری جمهوری اسلامی ایران ارزش: میلیارد دلار ماخذ: گمرک جمهوری اسلامی ایران • جایگاه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از کل مبادلات تجاری ایران: • سهم صادرات ایران به GCC از 20% سال 1380 به 25% در سال 1385 ارتقا یافته است (یک چهارم صادرات) • سهم واردات ایران از GCC از 11% سال 1380 به 6/24% در سال 1385 ارتقا یافته است (حدود یک چهارم کل واردات) • حجم مبادلات تجاری ایران با GCC ازحدود 13% سال 1380 به 4/24% در سال 1385 ارتقا یافته است (حدود یک چهارم حجم کل مبادلات) • کسری تراز تجاری ایران با GCC طی دوره پنج ساله فوق حدود 6 برابر شده است. سهم کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در روابط تجاری با جمهوری اسلامی ایران معادل 25 درصد می باشد 41