M ZIKLI TIYATROLAR

1. M�ZIKLI TIYATROLAR M. Mustafa KILIN�ER T�RK DILI VE EDEBIYATI �GRETMENI

2. M�ZIKLI TIYATROLAR OPERA: S�zlerin �ogu ya da tamami koro halinde ve/veya solo sarki olarak s�ylenen m�zikli tiyatro t�r�.OPERET: Basit konusu olan, biraz eglenceli, genellikle halk i�in yazilmis, bir kismi bestesiz s�zlerden olusan m�zikli tiyatro eseridir.VODVIL: Hareketli ve eglenceli konusu olan i�inde sarkilara yer verilen bir tiyatro t�r�d�r.BALE: Konuyu dans ve hareketlerle anlatan m�zikli ve s�zs�z tiyatro t�r�d�r. (Belli bir konuyu anlatan dans t�r� olarak da tanimlanabilir.)

3. OPERA B�t�n s�zler,hareketler ve jestlerin musikiyle bestelenmis ve orkestra sefinin idaresine verilmis dram ve trajedilerdir. Trajedilerde bir tek kelime m�ziksiz s�ylenmez. Opera, musiki, kilise ve paganizm (Eski Yunan Putperestligi)den �ikmistir. Agir bir h�z�n havasi vardir. Olaylar acikli ve hislidir. �ok g�sterisli dekor ve kiyafetler i�inde sunulur.

6. S�zl�kler ve ansiklopediler "Opera" nin tanimini kisaca s�yle yapmislar: S�zlerinin t�m� ya da b�l�m� sarki olarak s�ylenen, m�zige uygulanmis sahne yapiti ve bastan sona bestelenmis, sololu, korolu, orkestrali sahne oyunu gibi. Ilk opera eserinin Jacopo Peri'nin "Dafne" operasi 1597 yilinda Italya'da (Floransa kenti) sahnelenmesinden sonra, bu sanat dali Avrupa'da hizli gelisti ve yayildi. Ancak �lkemiz uzun s�re opera sanatina kapali kaldi.

7. T�rkiye'de opera deyince konumuzu iki b�y�k baslik altinda incelemek gerekmektedir. I. Osmanli Imparatorlugu D�nemiII. Cumhuriyet D�nemi

8. OSMANLI IMPARATORLUGU D�NEMI Osmanli Imparatorlugu d�neminde Avrupa �lkelerine g�nderilen el�ilerin �lkemize d�nd�klerinde padisaha hazirlayip sunduklari sefaretnamelerde "Opera" kelimesinden bahsettikleri g�r�l�r. Uzun uzun bu seyrettikleri "opera"lari anlatan el�iler sarayda operalara karsi bir ilginin olusmasina neden oldular. B�ylece padisah III Murad d�neminde (1574-1595) sarayda ilk m�zikli oyun sergilendi. Daha sonralari kendisi de bir besteci olan padisah III Selim d�neminde (1761-1808) bu Sefaretnamelerden etkilenerek Topkapi sarayinda 1797 yilinda yabanci bir topluluga opera temsili verdirdigi o d�nemin saray katibinin tuttugu notlardan anlasilmaktadir.

9. CUMHURIYET D�NEMI Cumhuriyet'in ilan edildigi yillarda �lkemizde opera dalinda �nemli gelismeler olmadi. Ziya G�kalp'in m�zik konusundaki g�r�slerinden etkilenen Mustafa Kemal (Atat�rk) Cumhuriyet sonrasinda devletin m�zik politikasini, "T�rk halk m�zigini temel alip Bati'da gelistirilmis �oksesli teknik ve y�ntemleri kullanarak yeni bir m�zigin yogurulmasi" bi�iminde belirlemisti. Bu temel ilke uyarinca yetenekli gen�ler Avrupa'ya m�zik �grenimine g�nderildi. Avrupa'daki m�zik egitimini tamamlayarak yurda d�nen gen� m�zik�iler, 1930'lardan sonra bu alanda da etkinliklerini g�stermeye basladilar. Ankara'da Musiki Muallim Mektebi'nin, Istanbul'da Dar�lelhan'in kurulmasi, disarda egitim g�ren gen� �gretim �yelerinin bu kuruluslarda �grenci yetistirmeye baslamasi, opera alaninda gerek besteci gerekse yorumcu a�isindan umutlu bir gelecege atilan ilk adimlar oldu.

10. Cumhuriyet'in m�zik politikasina uygun ilk operayi Ahmet Adnan (Saygun) besteledi. Konusu ve librettosu �zerinde Mustafa Kemal'in de titizlikle durdugu "�zsoy" (�b�r adiyla Feridun) adli bu operanin metnini M�nir Hayri (Egeli) yazmisti. T�rkler Iranlilarin ayni soydan geldigini temasini isleyen "�zsoy" ilk kez 19 Haziran 1934'te, Mustafa Kemal'in ve onun resmi konugu Iran sahi Riza Pehlevi'nin huzurunda sahnelendi. Bu ilk operayi, gene Ahmet Adnan Saygun'nun "Tasbebek" iyle, Necil Kazim Akses'in "Bay�nder"i izledi.

11. OPERET Operet, olaylari g�l�n� ve toplumsal, siyasal yergi �geleri i�ererek anlatan m�zikal sahne oyunudur. S�zlerinin m�ziksiz kisimlari m�ziklerden �ok olan tiyatro eserlerdir. Halka hitap etmek i�in yazilir. Operetlerde renk,isik,kiyafetler ve dans en g�ze �arpici sekilde kullanilir. Eglenceli ve hafif konular �zerinde yazilip bestelenmis, kismen konusmali, kismen de besteli sahne eseri. Operetlerin �zellikle m�zik kismi �abuk �grenilir ve kulakta kalacak sekilde bestelenmistir.

12. T�rkiye'de operet Operet, T�rkiye'de 19. y�zyi'in ikinci yarisi ve 20. y�zyil'in ilk yarisinda yaygin bir t�r oldu. Operet besteleyen ilk m�zik�i Dikran �uhaciyan Efendi oldu. �zellikle Leblebici Horhor operetiyle yaygin bir �n kazandi. Ismail Hakki Bey, dogu m�zigi sistemleri i�inde operetler besteledi. Daha sonra Dr. Suphi Ezgi, Hasan Ferit Alnar, Muhlis Sabahattin Ezgi, Cemal Resit Rey bu t�rden �r�nler verdiler

13. L�K�S HAYAT OPERETI�NDENSAHNELER

17. VODVIL Vodvil, toplumsal sorunlari, mizahi bir yaklasimla hicveden tiyatro t�r�d�r.Vodvil t�r�, 18. y�zyilda sinif farkinin olusmasi sonucu Fransa'da ortaya �ikti. I�inde m�zikal b�l�mler, dialoglar, monologlar, ve pandomim gibi degisik g�steri t�rleri barindirabilir.Komedi'nin alt t�rlerinden biri oldugu i�in komediyle pek �ok ortak tarafi vardir. Ama bazi y�nleriyle komediden ayrilir. Vodvilleri, genellikle mutlu sonla biterler. Hikayenin sonucunda olaylarin kaynaklandigi sosyal sorunlar ortaya �ikarilmaya �alisilir. Vodvil kisilerinin karakterleri detaylariyla belirtilmez, belli �zellikleri �ne �ikarilmis abartili karakterlerdir.Vodvil adinin voix de ville (sehrin sesi) s�zc�g�nden t�retildigi d�s�n�lmektedir.20. y�zyilda sinema t�r�n�n pop�lerlik kazanmasiyla, vodvil de tarihe karismaya basladi

18. OPERA KOMIK I�inde sarki ile konusmanin birlikte olabildigi yari ciddi, yari komik sahne eseri. XVIII. y�zyilin ikinci yarisinda gelismistir.

19. REV� (R�V�) Operetin daha hafif fakat hiciv, alay, tenkit dolu �esididir. Tiyatroda, eserden �nce g�sterilen m�zikli ve dansli oyun.

22. BALE Bale, kurallari belli akademik dans (danse d��cole) tekniginin, baska sanatsal �gelerle de birlestirilerek bir sahne g�sterisi olusturacak bi�imde sunulmasidir. Bale terimi, bu akademik dans teknigi i�in de kullanilir. Bir g�steri sanati olarak genellikle m�zik esliginde, dekor ve sahne giysileriyle sunulan, son derece titiz bir danstir. Bir bale, dans, m�zik ve tasarimla dramatik bir �yk� anlatabilir ya da hi� bir �yk� olmadan yalnizca m�zigin dans araciligiyla bir yorumu bi�iminde sunulabilir. bale dans ile ayni sey demek degildir. `Dans-drama-m�zik-dekor` `bale`yi olusturur. Her ne kadar bir kisim koreograflar son yillarda `George Balanchine` �rnegini izlemektelerse de -yalnizca dekoratif dekor olmaksizin yapilan uygulama ki bunda dans�ilar basit leotardlar giymislerdir ve sahne a�ik bir siklorama halindedir veya kumaslarla kaplidir- t�m b�y�k baleler hemen hemen esit partlar halinde bu bilesenlerden olusur.

27. �ZEL IZMIR BILGE ATA LISESIM. Mustafa KILIN�ERT�RK DILI VE EDEBIYATI �GRETMENI