1 / 35

Leksioni 2

Leksioni 2. PËRSHTATJA QELIZORE. PËRSHTATJA QELIZORE.

kaili
Download Presentation

Leksioni 2

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Leksioni 2 PËRSHTATJA QELIZORE Tefta Rota

  2. PËRSHTATJA QELIZORE Përshtatjaështëvetiaesenciale e tëgjithëqenievetëgjalla. Ajoqëndronnëthemeltëevolucionittëspecieve, sepseqeniet e gjalla duke u përshtaturnëkushtet e ndryshuaratëambientittëjashtëmikanëpërsosurstrukturat e tyredhepërpasojëkanëfituardisacilësidhevetitërejafunksionale. Përshtatjashënonpërpjekjetpërtëkryerfunksionegjithnjë e mëtëpërsosurangastrukturatekzistuesetëqenievetëgjalla. Kjobëhet e mundursepsendërmjetstrukturësdhefunksionit ka gjithnjënjëlidhjetëngushtëdhendikimetëndërsjellta. Tefta Rota

  3. PËRSHTATJA QELIZORE • Nëlidhjetdhendikimet e ndërsjelltafunksion- strukturëekzistonnjëekuilibëricilimundtëshprehetpërmbledhtazi me atë se çdostrukturëkryennjëfunksiondhe se çdofunksionrealizohetnganjëstrukturë. • Nëpërgjithësivlerësohet se funksioniështëmëindryshueshëm, prandajndodhshpeshqënjëstrukturë e dhënënënjëperiudhëtëcaktuar, e ka tëvështirëtëkryejënjëfunksiontëndryshuar. Kjodo tëthotë se ështëprishurekuilibrindërmjetfunksionitdhestrukturës. Tefta Rota

  4. PËRSHTATJA QELIZORE • Nësituatatëtillapërqenien e gjallështrohendyalternativa: oseajotëshndërojëstrukturënnëmënyrëtëtillëqëtëmundkryejëfunksioninqëikërkohët, pratëpërshtatet, oseduhettëmosekzistojëmë, d.m.th tëvdesë. • Nëqoftë se qenia e gjallëpërshtatet do tëthotëqëndërmjetstrukturësdhefunksionitvendosetnjëekuilibëritillëkustruktura e re ështënëgjendje, pa sforcime, takryejëfunksioninpërkatës. Nëkëtëmënyrëmundtëshpejtohetzhvillimiihipertrofisëdhehiperplazisë, prandajatojanë forma tërëndësishmetëpërshtajesqelizore. Tefta Rota

  5. PËRSHTATJA QELIZORE • Japseçdohipertrofiosehiperplazi ka nëbazëmbingarkesatfunksionaleosenjëstimultëekzagjeruar hormonal. Nëtënjëjtinvështrimlogjikshpjegohetedhezhvillimiiatrofisëveçsesensiishndërrimevestrukturalenëtënukështëpërtëplotësuarnjëfunksiontështuar, porpërtëkrijuarnjëekuilibërtërinëkushtet e funksionittëreduktuar. Tefta Rota

  6. PËRSHTATJA QELIZORE Është e kuptueshmesëpërt’uinstaluarkategoritëmorfologjiketëpërshtatjessihipertrofia, hiperplazia, atrofiaetj, duhetnjëkohë e gjatë. Ndërkaqveprojnëmekanizmafunksionaletëpërshtatjes, tëcilatmundësojnëkryerjen e funksionit, megjithësestrukturapërkatësenukështënëgjendjetapërballojëatë. Mekanizmatëtillëjanëtakikardia, takipnea, shtimiimetabolizmitetj. Megjithësekëtomekanizmafutenshpejtnëpërshtatjedhejapinnjëkontributtëmadh, esencialishtatojanësforcimeqënukmundtasigurojnëatëpërnjëkohëtëgjatë. Tefta Rota

  7. PËRSHTATJA QELIZORE • Ta konretizojmëkëtë. Njënjeri normal qëfillontëmerret me sport ka njëmuskulaturëtëzakonshme e tëpaaftëpërtëpërballuarngarkesënfizikeqëiparaqetstërvitja. Nëseancatstërvitoreai ka takikardidhepolipnetëtheksuarsimekanizmapërshatësefunksionale. Gradualishtmuskulatura e tijhipertrofohetdhepersoni e përballonnormalishtngarkesën e stërvitjes, pa paturnevojëtëvërënëveprimmekanizmatfunksionaltëadaptimit. D.m.th nuk ka takikardi, takipne, pra u përshtat. Tefta Rota

  8. PËRSHTATJA QELIZORE • Nëkushtet e ambientittëjashtëmstrukturat e qenievetëgjallamundtëdëmtohenmadjeedhetëshkatërrohen, duke krijuarçrregullimefunksionaletëndryshme. Porstrukturat e gjallakanëvetinë e mrekullueshmetërivendosjesosetëzëvendësimittëstrukturavetëdëmtuara, pratëregjenerohen. Regjenerimiështënjëformëshumë e lartë e përshtatjes. Tefta Rota

  9. REGJENERIMI • Organizmiinjeriut ka aftësitëpërshtatetnëkushtet e ndryshuaratëambientittëjashtëm. Kështuqë, nëpatologjitëndryshme, indet e tijkanëaftësitëzëvendësojnëstrukturat e dëmtuaraosetëvdekura me strukturatëreja. Kjoveti e përgjithshmee strukturavetëgjallaquhetregjenerim, qëpraktikishtështëdëshmiamorfologjike e shërimittënjëprocesipatologjik. Tefta Rota

  10. REGJENERIMI • Regjenerimijoiplotëfillon me krijimin e tëashtuquajturitindgranulacioni, nëfaktështëindkonjuktiviri. Indi igranulacionitfillimishtzhvillohetnëperiferitëmaterialitnekrotikdhegradualishtdepërtondhe e zëvendësonatë. Kështuformohetcikatrica e cilaështëherëmëshumëdheherëmëpakdeformuese. Tefta Rota

  11. HIPERTROFIA • Hipertrofiaështëzmadhimiipeshësdhepërmasavetënjëorganisipasojë e zmadhimittëpërmasavetëqelizavepërbërësefunksionaletëtij. Praorganethipertrofikejanëtëzmadhuaradhe me peshëtështuarnëkrahasim me peshënnormale. Nëorganetkavitarepërcaktimimakroskopikihipertrofisëlidhetjokaqshumë me dimensionet e tyre, por me trashjen e paretevetëtij. Tefta Rota

  12. HIPERTROFIA • Rëndësitëmadhenjëgjykimitillë ka nëhipertrofinë e zemrës. Ndërkohëhipertrofia e njëparetitënjëorganimundtëbëhetnëmënyrëdifuzedheselektive. Mikroskopikishtorganiihipertrofizuarnuk ka shtimtënumrittëqelizave, porqelizate sajjanëmëtëmëdha se normalisht, sepseatojanëtëpajisura me mëshumëorganoide. Tefta Rota

  13. HIPERTROFIA Psendodhhipertrofia ? • Dyjanëarsyet: • Mbingarkesafunksionale e oganit • Stimuli hormonal specifikiekzagjeruar Hipertrofiangambingarkesa • Shembullitipikpërkëtëjanë: hipertrofia e miokarditnësëmundjetkardiovaskularedheajo e muskulaturësskeletiketeksportistët. Tefta Rota

  14. Hipertrofia e miokardit Tefta Rota

  15. Hipertrofia e miokardit • Nëhipertrofinë e miokarditshkakmundtëjetësëmundjahipertonikedhestenoza e aortës. Hipertrofia e fibravetëmiokarditkonpensonmbingarkesënfunksionalepërnjëkohëtëgjatëporjopërjetësisht. N.q.se shkaqet e rritjesfunksionalenukeleminohen, atëherështerojnëmundësitë e hipersintezësproteinikedheprogresivishtnumriimiofibrilevedo tëpakësohet. Mbingarkesafunksionalenukkompensohetmëdheatëherëfilloninsuficencakardiake. Tefta Rota

  16. Hipertrofia e muskulaturës • Hipertrofia e muskulaturësskeletiketeksportistët • Tekkëtambingarkesafunksionalepërfaqësohetngasforcotfizikegjatëstërvitjesosegjatëgarave. Teksportistëhipertrofiamundtëjetëselektive (përdisagrupemuskujsh), p.sh tekbalerinathipertrofizohenmuskujt e këmbës, tekngritësite peshavemuskujt e krahut. Kjohipertrofiështëfiziologjike. Tefta Rota

  17. Hipertrofia • Hipertrofianga stimuli iekzagjeruar hormonal • Shembullimirëështëhipertrofia e uterusitgjatëbarrës. • Hipertrofia e stomakutsipasojë e stenozëssëduodenitdhepilorit • Hipertrofia e vezikësurinarengasëmundja e prostatës, qëvështirësoneleminimin e urinës. • Hipertrofia e njëorganiçiftmbasiështëhequrnjëri. Tefta Rota

  18. HIPERPLAZIA • Hiperplaziaështërritja e përmasavedhepeshëssënjëorganiapoindisirezultatishtimitnumeriktëqelizaveqë e përbëjnëatë. Shkakujanë: mbingarkesafunksionaledhestimujt hormonal. • Hiperplaziafiziologjikendahetnë: • Hiperplaziakompensatore • Hipreplaziahormonale Tefta Rota

  19. HIPERPLAZIA • Hiperplaziakompensatorendodhtekorganet pas heqjesosekurpërjashtohetngafunksioninjëpjesë e organit. Shembullmundtëjapim me mëlçinëe cilambasnjërezeksionikirurgjikal, heparirivendosmasën e tij. Osekurheqimnjëveshkë, veshkaqëmbetethipertrofizohetpërtëkryerfunksionin normal. Tefta Rota

  20. HIPERPLAZIA • Hiperplaziahormonale - Kjoformë ka sishembullhiperplazinë e gjendravetëgjirittekvajzatnëpubertetdhehiperplazinë e uterusitgjatështatzanisë. Tefta Rota

  21. Tefta Rota

  22. HIPERPLAZIA Tefta Rota

  23. HIPERPLAZIA Hiperplaziapatologjike Kjollojhiperplaziezhvillohetsigjendjepatologjike. Konkretisht: 1. Hiperplaziaglandulare e endometritqëshkaktohetsipasojë e hipersekretimittëestrogjenëve. Makroskopikishtendometriështëitrashur, edematozëdhesiigjakosur. 2. Hiperplazianëmukozat e traktittretësdhe respirator duke krijuarformacionepolipoideqëprolabojnënëlumeninpërkatës. Tefta Rota

  24. HIPERPLAZIA 3. Hiperplazia e gjendravesuprarenale. Këtufutethiperplazia e gjendrëstiroide(struma) sipasojë e shtimittëhormonitapomungesëssëjodit. Osehiperplaziaglandularesiçndodhnëgjendrën e prostatës. Tefta Rota

  25. HIPERPLAZIA 4. Hiperplazia e palcëssëkockave. Kështukemihiperplazinë e palcëssëkuqesirezultatihipoksisësëzgjatur (jetesanëlartësitëmëdha) dhekjopërfundon me rritjetënumrittëeritrociteve. Tefta Rota

  26. HIPERPLAZIA 5. Hiperplazia e gjendravelimfatike – Kjokonsistonnëzmadhimin e gjendravelimfatike. Gjendrat e zmadhurajanëtëbutadheelastike. Kjollojhiperplaziendodhnëgjendjetinfenfektive, septikeosenëreaksionetndajinfeksionevelokale. Tefta Rota

  27. METAPLAZIA Metaplaziaështëshndërrimiinjëinditëpjekurnënjëindtjetërtëpjekurnga e njëjtafletëembrionale. Kemi: • Metaplaziepiteliale • Metaplazimezenkimale Tefta Rota

  28. METAPLAZIA • Metaplaziaepitelialeështëmë e shpeshtëdhe e hasimnëepiteline aparatit respirator, ne epiteline fshikëzësbiliare, endometër, nëgjendrat e pështymësetj. • Metaplaziamezenkimalenëdallimngaajoepiteliale e ka mëpaktëspikaturkarakterinpërshtatësdhemënyra e formimittësajështëdirekte d.m.th. njëqelizëmezenkimaleshndërrohetnëmënyrëtëdrejtëpërdrejtënënjëllojtjetërqelizemezenkimale. Formë e kësajështëmetaplaziakockore. Kërciibrinjëvedheibronkevemundtëshndërrohetnëkockë. Tefta Rota

  29. Metaplaziaintestinale Tefta Rota

  30. ATROFIA • Me këtëkuptojmëzvogëlimin e përmasavedhepeshëssënjëorganisirezultatizvogëlimittëqelizavepërbërësetëtij. • Nëorganetkavitare, atrofiashprehetjo me zvogëlimtëvëllimitpor me hollimtëparetevetëtyre. Kështunëstomakpërveçhollimittëparetit do kemidherrafshimtëpalavetëmukozës. Thelbiiprocesitatrofikkuptohetmëmirëpikërisht me atrofinëqelizore. Zvogëlimiistrukturavefunksionalegjatëatrofisëkrijondisahapësiraboshetëcilatnëshumërastembushenme indkonjuktivosedhjamor. Kështu p.sh. atrofia e palcëssëkuqetëkockësshoqërohetme shtimin e palcëssëverdhë(inddhjamor). Tefta Rota

  31. ATROFIA • Atrofiafiziologjike e përgjithshme - Kjo ka tëbëjë me plakjen. • Atrofiapatologjike – Ndodhsirezultativeprimittëfaktorëvepatologjik e përpasojëatrofizohenorganedheinde.Atrofiangapakësimifunksional – Kurnjë organ nukpunon p.sh kur je iparalizuarosekefrakturëgjëqësjelldëmtimin e muskujve. Tefta Rota

  32. Atrofiacerebrale Tefta Rota

  33. ATROFIA • Atrofiangakequshqyerja – Kjondodhnërastetkurnukmerrushqimetnësasinë e cilësinë e duhur. Nërastet e grevave, ngatëvjellatvazhdueshme, ngaprocesetmalinje. Nëkëtërastnjeriudobësohet. • Atrofiangapakësimiiperfuzionit me gjak. Kur ka ngushtimetëenëvetëgjakutqëkrijojnëishemikronike. • Atrofiangahumbja e inervimit – Ndodhnëtraumat e kolonës. • Atrofiangahumbja e stimulit hormonal. – Pakësimiisekretimittëhormonevetëndryshmehipofizare. • Atrofiangashtypja – Kurështënjëmasëtumoraleqështyporganin, kur ka njëpengesënërrugëturinareetj. Tefta Rota

  34. ATROFIA • Ngushtimiosebllokimiivrimavekomunikuesetëventrikujve cerebral pengonqarkullimin e lëngutcerebrospinal, ndërkohëqëprodhimiitijshtohet e jephidrocefalinë. Tefta Rota

  35. LITERATURA • ShyqyriSubashi, EduartHaxhihyseni “AnatomiaPatologjike” (f. 259 – 292) Tefta Rota

More Related