Kielce 12 lipiec 2011r.

1. Jacek SzlachtaWyzwania rozwojowe dla Województwa Świętokrzyskiego na tle aktualnych trendów europejskich i krajowych Kielce 12 lipiec 2011r.

2. Plan prezentacji 1. Zmiany doktryny 2. Procesy realne 3. Wnioski i rekomendacje dla Strategii Województwa Świętokrzyskiego 4. Unia Europejska - budżet i co dalej

3. Zmiany w doktrynie polityki regionalnej (1) Teoria: nowa geografia ekonomiczna, ekonomia miejsc i ekonomia przepływów OECD – w 2009 na konferencji ministrów polityki regionalnej sformułowano założenia nowego paradygmatu Bank Światowy – raport z 2009 roku kwestionujący politykę aktywizacji obszarów o niskim poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego, gloryfikujący korzyści koncentracji w obszarach metropolitalnych

4. Produkt krajowy brutto na km2 Bank Światowy,Reshaping Economic Geography

5. Zmiany w doktrynie polityki regionalnej (2) Unia Europejska – dążenie do zbudowania najbardziej konkurencyjnej gospodarki światowej (Strategia z Lizbony i Goeteborska 2000 i 2001, Odnowiona Strategia Lizbońska 2005, Strategia Europa 2020 z 2010) Wejście w życie Traktatu Lizbońskiego (1.12.2009) i nowy traktatowy wymiar polityki spójności terytorialnej, przegląd budżetowy z 19.10.2010 oraz piąty raport kohezyjny z listopada 2010 roku

6. Podstawowe dokumenty doty-czące przyszłości - EU 2020 (1) • Kluczowy dokument wyznaczający polityki Wspólnoty do roku 2020 • Dokument zastępujący Odnowioną Strategię Lizbońską przy wydłużeniu horyzontu do roku 2020 • Dokument który będzie podstawą nowej edycji Zintegrowanych Wytycznych dotyczących polityki makroekonomicznej, mikroekonomicznej i rynku pracy (24 wytyczne) • Zaprezentowany 3.3. 2010 roku, przyjęty w czerwcu 2010 roku

7. Podstawowe dokumenty doty-czące przyszłości - EU 2020 (2) • Z tego wynikają następujące cele jakie powinny zostać osiągnięte do roku 2020: • 1. 75% wskaźnik zatrudnienia dla grupy 20-64 • 2. 3% PKB przeznaczane na badania i rozwój • 3. Cel 20/20/20 klimat/energetyka (energia ze źródeł odnawialnych, ograniczenie emisji CO2, zwiększenie efektywności wykorzystania energii) • 4. Udział kończących wcześniej edukację do 10% i minimum 40% młodzieży kończącej studia • 5. 20 milionów ludzi mniej w strefie ubóstwa

8. Stary i nowy paradygmat polityki regionalnej wg OECD

9. Procesy realne w UE Bardzo szybko zmniejszające się zróżnicowania w układzie państw członkowskich (wzrost spójności) Bardzo powolne zmniejszanie się zróżnicowań w układzie regionów Unii Europejskiej (NUTS 2 i NUTS 3) Zwiększające się zróżnicowania regionalne w państwach członkowskich

10. Procesy realne w UE – rozpiętości regionalne 25% najbogatszych i najbiedniejszych Brazylia 3,6 Rosja 4,9 Indie 3,4 Chiny 3,2 UE 2,7 NAFTA 4,5 USA 1,5 Meksyk 3,5

11. Procesy realne w Polsce Systematycznie zwiększające się zróżnicowania społeczno-gospodarcze w układach: metropolie-reszta kraju, miasto-wieś, Wschód-Zachód W układzie międzyregionalnym i wewnątrz województw Brak skutecznych mechanizmów zwiększenia mobilności przestrzennej ludności oraz dyfuzji procesów rozwojowych z obszarów wiodących na pozostałe części kraju

12. PKB na mieszkańca w odniesieniu do UE27=100 w latach 1997-2008 (1)

13. PKB na mieszkańca w odniesieniu do UE25=100 w latach 1997-2008 (2)

14. Zmiany PKB Polski na tle UE27 • 2008 – 57,0% UE27 (105,0% i 100,9%) • 2009 – 60,8% UE27 (101,8% i 95,8%) • 2010 – 62,2% UE 27 (104,0% i 101,8%) • 2011- prognoza dla Polski 4,1-4,2% • 2012 – prognoza dla Polski 3,6-3,7%

15. Pozycja polskich regionów według V Raportu Kohezyjnego (1)

16. Pozycja polskich regionów według V Raportu Kohezyjnego (2)

17. Przegląd budżetowy UE z 19.10. 2010 i V Raport Kohezyjny Polityka spójności dla wszystkich regionów Znaczenie interwencji w biednych regionach, a szczególna uwaga na tych regionach które nie weszły na ścieżkę rozwojową Podstawowa rola partnerstwa układu centralnego, regionalnego i lokalnego Propozycja Common Strategic Framework – wspólnych strategicznych podstaw dla wszystkich funduszy UE Propozycja kontraktu pomiędzy UE a państwem członkowskim (Development and Investment)

18. Większa wartość dodana EPS Większa koncentracja tematyczna Koncentracja na niewielkiej liczbie priorytetów wybranych z listy, 2-3 w regionach celu konkurencyjności, więcej w państwach i regionach celu konwergencja. Niektóre mogą mieć charakter obowiązkowy. Zostawienie możliwości eksperymentowania i inwestowania w innowacyjne projekty

19. Algorytm alokacji środków Wspólnoty • Od roku 2000 obowiązuje algorytm berliński – uzależnia on alokacje od wielkości produktu krajowego brutto na poziomie państw. Jest w sumie korzystny dla Polski. Obserwuje się próby wprowadzenia wskaźnika syntetycznego lub innych mniej diagnostycznych mierników (tablica w V Raporcie kohezyjnym). W 2007 roku Polska w UE 27: • PKB na mieszkańca 25 miejsce, • liczba lat życia w zdrowiu 21 miejsce • wskaźnik szczęścia 17 miejsce

20. Wnioski i rekomendacje (0) • Odnoszą się do lat 2014-2020 czyli kolejnego okresu programowania polityk i budżetu UE, w tym europejskiej polityki spójności (EPS)

21. Wnioski i rekomendacje (1) – harmonogram prac • Podstawowym źródłem finansowania inwestycji publicznych w latach 2014-2020 będzie EPS • W latach 2011-2013 będą finalizowane dokumenty i rozwiązania na poziomie Unii Europejskiej (regulacje prawne, budżet, ramowe dokumenty) a na tej podstawie Polska będzie zobowiązana przedstawić nasze propozycje • Wniosek: proces przygotowania SWŚ musi być elastyczny, uwzględniający harmonogram prac programowych UE, prace nad SWŚ zakończyć w roku 2012 gdy większość założeń będzie znana

22. Wnioski i rekomendacje (2)-rola Strategii Europa 2020 • Podstawową rolą europejskiej polityki spójności w latach 2014-2020 będzie wdrożenie Strategii Europa 2020 oraz przeniesienie jej zapisów na poziom regionalny. Wymienione wcześniej cele zostaną rozpisane na poziom regionalny • Dlatego zapisy w programach operacyjnych w Polsce zostaną ukierunkowane na wdrażanie priorytetów i celów tej strategii • Wniosek: SWŚ powinna otwierać przestrzeń dla takich zapisów

23. Wnioski i rekomendacje (3) – cel konwergencja EPS • Podstawowym priorytetem w latach 2014-2020 pozostaną regiony celu konwergencja, co oznacza że województwo świętokrzyskie może liczyć na obfite finansowanie. Także po roku 2020 Świętokrzyskie pozostanie beneficjentem EPS • Wniosek: najważniejsze i najtrudniejsze problemy regionalne trzeba rozwiązywać w latach 2014-2020, zakładając kontynuację EPS po roku 2020

24. Wnioski i rekomendacje (4) – alokacje w ramach EPS • Obowiązujący algorytm berliński i wstępne propozycje budżetowe są korzystne dla Polski • Algorytm w Polsce (80, 10,10) jest rozsądny • Mazowsze wypada jako beneficjent funduszy strukturalnych Celu konwergencja • Wniosek: Świętokrzyskie może w latach 2014-2020 liczyć na znacznie bardziej obfite finansowanie rozwoju regionalnego niż w latach 2007-2013

25. Wnioski i rekomendacje (5) – uwzględnienie spójności terytorialnej • Niespójne zapisy na ten temat w V Raporcie Kohezyjnym • Wniosek: kluczowe sfery do obserwacji: • Konceptualizacja polityki miejskiej • Programowanie rozwoju w obszarach funkcjonalnych m.in. metropolitalnych • Określanie terytorialnych standardów dostępności do usług publicznych • SWŚ i RPO Rozważenie osi priorytetowej funkcje metropolitalne Kielc

26. Wnioski i rekomendacje (6) – instrumenty EPS • Przesunięcie wsparcia z bezzwrotnych grantów na rzecz miękkich kredytów • Szersze wprowadzanie instrumentów inżynierii finansowej • Możliwe ewentualne podwyższenie poziomu współfinansowania z 15% do 25% • Wniosek: przeciwdziałanie niekorzystnym dla Polski rozwiązaniom, przygotowanie potencjału instytucjonalno-organizacyjnego do promowanych przez KE zmian

27. Wnioski i rekomendacje (7) - koncentracja tematyczna • Rozumiana jako krótsze menu finansowania EPS oraz konieczność wyboru ograniczonej liczby obszarów interwencji • Wniosek: w strategii wojewódzkiej należy przygotować przesłanki wyboru takiej krótkiej listy obszarów interwencji

28. Wnioski i rekomendacje (8) – kierunki interwencji w ramach polityki regionalnej w Polsce • W KSRR 2010-2020 przyjęto że Cel 1 to konkurencyjność, a Cel 2 to spójność, natomiast Cel 3 to sprawność (zamiana hierarchii) • Zakłada się alokowanie 63% środków na Cel 1, 30% na Cel 2 oraz 7% na Cel 3 • Wniosek: Takie zorientowanie SWS aby skutecznie korzystać z tych środków

29. Wnioski i rekomendacje – (9) zarządzanie środkami interwencji strukturalnej UE KSRR 2010-2020 zakłada dalsze decentralizowanie zarządzania funduszami UE w Polsce. W latach 2007-2013 na poziomie regionalnym zarządzane jest 36% środków, w latach 2014-2020 ma być 50%. Równocześnie obserwujemy tendencję do komplikowania systemu zarządzania EPS Wniosek: trzeba przygotować w województwie świętokrzyskim potencjał do wzrostu obowiązków związanych z wdrażaniem EPS

30. Wnioski i rekomendacje – (10) wielofunduszowość programów operacyjnych Możliwa wielofunduszowość PO (EFRR i EFS) Określone struktury alokacji gdyby zastosować globalne proporcji EFRR i EFS to w ramach RPO 37,5% EFS i 62,5% EFRR Wniosek: trzeba przygotować w województwie świętokrzyskim potencjał do wielofunduszowego RPO z wysokim udziałem EFS

31. Wnioski i rekomendacje – (11) programowanie rozwoju w układach makroregionalnych Polski Wschodniej Utrzymanie wielofunduszowego PO dla makroregionu Polski Wschodniej z udziałem województwa świętokrzyskiego jest zakładane w KSRR Wnioski: niezbędne jest uwzględnienie w SWŚ wymiaru makroregionalnego strategii Polski Wschodniej przy bardziej skutecznym podjęciu problemu własności (ownership) tej strategii

32. Budżet 2014-2020 w cenach stałych 2011 (1) Propozycja KE została przedstawiona 29 czerwca 2011roku Alokacja dla Polski – 80 mld euro (25% EFS, 33% FS i 42% EFRR) stanowi to 22% środków Europejskiej Polityki Spójności 5% European Performance Reserve na poziomie Komisji Europejskiej 40 mld euro Connectivity Fund plus 10 mld euro Funduszu Spójności na (1) TEN-T (mapa), (2) sieci energetyczne (mapa), (3) sieci informacyjne

33. Budżet 2014-2020 w cenach stałych 2011 (2) Ok. 18 mld euro w ramach WPR na rzecz Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Rolnego Obszarów Wiejskich 17 mld euro w ramach Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa Zasadnicze zwiększenie skali środków przeznaczonych na Cel współpraca transgraniczna (alokacje chyba będą na programy)

34. Budżet 2014-2020 w cenach stałych z 2011 roku (3) Inne ważne propozycje 1. Będzie kategoria regionów pośrednich 75-90% PKB UE 27 (Mazowsze) 2. Wielkość alokacji na mieszkańca Polski 300 euro w cenach stałych z 2011 roku 3. KE będzie rekomendowała krajom członkowskich wielofunduszowe programy operacyjne 4. Przejście na ceny bieżące daje w ramach EPS w Polsce 90,5 mld euro

35. Co dalej w pracach nad perspektywą 2014-2020 • KPZK PAN 28 lipca? • Projekty regulacji prawnych funduszy propozycja KE 22 września • Potem ich negocjacje około 2 lata • Wspólne Strategiczne Podstawy dla wszystkich funduszy 2012 rok • Development and Investment Contract dla Polski raczej 2013 rok • Jakie wybory i ich konsekwencje dokonywane przez Rząd

36. Znaczenie EPS po roku 2020 • W latach 2007-2013 inwestycje publiczne podejmowane w Polsce są finansowane w około 50% ze środków EPS • Istotne przedsięwzięcia strukturalne nie zostaną zakończone do roku 2013, potrzeba jeszcze kilkunastu lat • Kolejny okres będzie najprawdopodobniej 5 letni. Województwo Świętokrzyskie pozostanie znaczącym beneficjentem EPS także w latach 2021-2025

37. Jacek SzlachtaSzkoła Główna Handlowa w WarszawieAl. Niepodległości 162, 02-554 Warsaw, PolandMail Jacek.Szlachta@aster.pl