Innri gerð jarðar

Innri gerð jarðar Glósur úr 6. kafla

Innri gerð jarðar • Jörðinni er skipt upp í 4 lög: • Jarðskorpa • Möttull • Ytri kjarni • Innri kjarni

Jarðskorpa Ysta lag jarðar Skiptist í:hafbotnsskorpumeginlandsskorpu Berg Hafbotnsskorpan 6-7 km þykk Meginlandsskorpan 20-70 km þykk Möttull Að mestu leyti úr föstu bergi Á 100-200 km dýpi er deighvelið, þar er möttullinn mjúkur Málmríkur Jarðskorpan og möttull

Ytri kjarni Deigur neðst en alveg bráðinn upp að mörkum möttuls 2900 km dýpi Innri kjarni Fast berg Miðja jarðar Nikkel og járn 5100 km dýpi 7000°C Ytri og innri kjarni

Innrænu öfl jarðar • Stafa af jarðarvarma vegna geislavirkra efna • Við sjáum öflin í jarðskjálftum, eldgosi, myndun fellingafjalla ofl • Stöðugt að byggja upp þurrlendi

Landrekskenningin • Kenning Wegeners um rek meginlandana • Kom fram um 1912 • Öll meginlöndin hafi eitt sinn myndað eina álfu, Pangea • Álfan klofnaði í tvennt, Norður- og Suðurhluta • Þessir hlutar rifnuðu og rákust í burtu frá hvorum öðrum • Mynduðu nútíma landaskipan

Botnskriðskenningin • Hafsbotninn myndast á Miðjarðarhryggnum og eyðist við djúpála • Hafsbotninn rekur á milli þessara staða og meginlöndin fylgja með • Kenningin kom fram um 1960

Flekakenning • Vísindamenn fundu þá krafta sem Wegener þurfti til þess að landrekskenningin gengi upp • Jarðskjálftar • Eiga sér upptök á þverbrotabeltinu sem myndar net um jörðina • Skiptir jörðinni í 6 stóra fleka og nokkra minni sem fljóta á deighveli möttulsins

Flekaskil • Það sem gerist á miðhafshryggjum • Flekaskil verða þegar kvika úr möttulinum leitar upp og gýs úr úthafsskorpunni • Neðanjarðareldfjall myndast

Flekamót • A) Hafsbotn gengur undir annan hafsbotn. Eldvirkni, eyjabogar myndast • B) Hafsbotn gengur undir meginland. Fellingafjöll myndast, eldvirkni • C) Meginland mætir meginlandi. Ekkert gengur undir, harðir skjálftar, fellingafjöll

Heitir reitir • Með möttulstrók berst heitt efni í átt til yfirborðs • Bunga á yfirborði jarðar • Mikil eldvirkni, mikill jarðvarmi • Mjög stöðugt, er ekki á hreyfingu • Kvikan með aðra efnasamsetningu en hún sem þekkist á flekamótum

Eyjaraðir • Myndast yfir heitum reitum þar sem fleki er að færast yfir heita reitinn • Kvikan úr möttulinum þarf að brjóta sér leið í gegnum flekann • Eldfjall myndast beint yfir heita reitinum og þegar flekinn færist myndast nýtt eldfjall • Gömlu fjöllin færast frá heita reitinum og sökkva ofan í sjóinn

Þverhryggur • Verður til ef möttulstrókur kemur upp við flekaskil • Eldfjöllin sem myndast yfir heita reitnum á sitthvorum flekanum reka síðan frá hvoru öðru • Á hafsbotnin kemur framm þykkildi úr gosefnum sem stefna þvert út frá flekaskilunum

Landslag meginlanda • Ung fellingafjöll: Eru á flekamótum þar sem flekarnir eru að rekast saman og þykkna. Landlyfting er mikil og jarðskjálftar tíðir. Einkennast af háum og hvössum tindum • Eldri fellingafjöll: Eru ekki lengur á virkum flekamótum þannig landlyftingu er lokið og jarðskjálftar sjaldgæfir. 250-500 milljón ára • Sléttur: Voru fellingafjöll sem útrænu öflin hafa eytt alveg og grafið undir sjávarmál, þakið bergi

Landslag meginlandanna

Innri gerð jarðar