Motivational Interviewing การพูดคุยให้การปรึกษาเพื่อสร้างแรงจูงใจ ให้ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม

Motivational Interviewing การพูดคุยให้การปรึกษาเพื่อสร้างแรงจูงใจให้ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม พ.อ.น.พ.พิชัย แสงชาญชัย จิตแพทย์ กองจิตเวชและประสาทวิทยา โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า เรียบเรียงโดย คณะวิทยากรฝึกปฏิบัติ

หลักการพูดคุยให้การปรึกษา(Motivational Interviewing for change) • พูดคุยแบบ “ให้การปรึกษา(Counseling)” • ให้ความสำคัญที่ผู้รับการปรึกษา(Client-centered) • ทราบขั้นตอนของการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม (Stage of Change, Prochaska & DiClemente) และมีท่าทีที่เหมาะสม • ทฤษฎีการรับรู้ตนเอง(Self Perception Theory) • ทักษะ & กลยุทธ์ ( Skills :OARS & Strategies) • การจัดการแรงต้าน (Handling Resistance)

ขั้นตอนการให้การปรึกษา ขั้นตอนที่ 1 การสร้างสัมพันธภาพ ขั้นตอนที่ 2 การทำความเข้าใจและหาสาเหตุของปัญหา ขั้นตอนที่ 3 การหาวิธีแก้ไขปัญหา ขั้นตอนที่ 4 การสรุปสิ่งที่พูดคุย *** มีทิศทาง ไปสู่เป้าหมายชัดเจน (Goal-directed)

ทักษะการพูดคุยแบบผู้รับการปรึกษาเป็นศูนย์กลาง(Client centered) ตัวอย่าง • การฟังอย่างตั้งใจ(Active listening) • การสื่อสารทางบวก ทั้งภาษาพูดและภาษากาย(Positive Verbal & nonverbal communication )

กรณีศึกษา • เด็กชายบอย วัย15 ปี มาด้วยคดีลักทรัพย์ตามห้างสรรพสินค้า มีท่าทางหงุดหงิด ก้าวร้าว ไม่เป็นมิตร มีประวัติการใช้ยาบ้าเป็นครั้งคราว มองว่าการใช้ยาบ้าเป็นเรื่องทั่วไปที่ทุกคนในกลุ่มใช้ ใช้แล้วรู้สึกมั่นใจ ล่าสุดใช้ยาบ้าก่อนกระทำเหตุ หลังจากนั้นถูกตำรวจจับมาดำเนินคดี

ขั้นตอนของการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมStage of Change(Prochaska & DiClemente) • ขั้นเมินเฉยปัญหา (Pre-contemplation) • ขั้นลังเลใจ (Contemplation) • ขั้นตัดสินใจหรือเตรียมการ(Determination or preparation) • ขั้นลงมือแก้ไข (Action) • ขั้นกระทำต่อเนื่อง(Maintenance) • ขั้นกลับไปติดซ้ำ(Relapse)

ท่าทีที่เหมาะสมต่อขั้นต่างๆของแรงจูงใจท่าทีที่เหมาะสมต่อขั้นต่างๆของแรงจูงใจ Pre-contemplation Information, feedback Contemplation Pros & Cons Determination Menu, freedom of choice responsibility, self-efficacy Action Compliance Maintenance Relapse prevention Relapse Hope, support, self-efficacy

ทฤษฎีการรับรู้ตนเอง (Self Perception theory) • “As I hear myself talk, I learn what I believe” “หากฉันได้ยินสิ่งที่ฉันคุยกับตนเอง ฉันก็ได้เรียนรู้ในสิ่งที่ฉันเชื่อ” • กระตุ้นให้ผู้ป่วยพูดข้อความจูงใจตนเอง (Self-Motivational Statement, SMS)

ทักษะการให้การปรึกษาแบบเสริมสร้างแรงจูงใจ(OARS)ทักษะการให้การปรึกษาแบบเสริมสร้างแรงจูงใจ(OARS) • การถามคำถามปลายเปิด (Open-ended questioning) • การชื่นชมยืนยันรับรอง (Affirmation) • การฟังอย่างเข้าใจและสะท้อนความ (Reflective listening) Simple reflection (การสะท้อนความแบบธรรมดา) • Repeating - ทวนความ • Rephrasing – ทวนวลี • Paraphrasing– ถ่ายทอดความ • การสรุปความ (Summarization)

กลยุทธ์ในการให้การปรึกษาแบบเสริมสร้างแรงจูงใจกลยุทธ์ในการให้การปรึกษาแบบเสริมสร้างแรงจูงใจ • ถามรายละเอียด(Elaboration) ถามเพื่อให้ได้รายละเอียดมากๆ • ถามเพื่อกระตุ้นเร้า(Evocative Questions) ถามตรงๆเพื่อได้ข้อมูลที่เป็นปัญหา • จินตนาการ(Imagining) สมมติสิ่งที่เลวร้ายที่สุดที่อาจเกิดขึ้น สมมติสิ่งที่ดีที่สุดที่อาจเกิดขึ้น

มองไปข้างหน้า(Looking Forward) มองไปในอนาคต ชีวิตจะเป็นอย่างไร • มองย้อนกลับไป(Looking Back) ชีวิตก่อนหน้านี้ คุณเป็นอย่างไร • ค้นหาเป้าหมายและคุณค่าชีวิต(Exploring Goals or Values) อะไรคือสิ่งที่สำคัญมากที่สุดในชีวิต อะไรคือเป้าหมายของชีวิตคุณ

ไม้บรรทัดของความพร้อม (Readiness ruler) : ให้ผู้ป่วยลองให้คะแนน 0-10 สำหรับความสำคัญ ความมั่นใจ และความพร้อมของการเปลี่ยนแปลง : ถามผู้ป่วยว่า เพราะอะไรถึงไม่ให้คะแนน 0 หรือ ตัวเลขที่ต่ำกว่าจำนวนที่เลือก

ขัดเพื่อให้แย้งParadoxical Challenge พูดคุยเข้าข้างจิตใจที่ไม่อยากเปลี่ยนแปลง เพื่อกระตุ้นให้ผู้ป่วยโต้แย้ง เช่น “ดูแล้วคุณยังติดใจสุรายาเสพติดอยู่มาก คงจะเลิกยาก” “พี่คิดว่า การเล่นเกมส์น่าจะมีประโยชน์กับหนูมากกว่าการเรียน”

การจัดการกับแรงต้านHandling Resistance

ข้อความที่แสดงถึงแรงต้านResistanceTalkข้อความที่แสดงถึงแรงต้านResistanceTalk • ข้อความของแรงต้าน(Non-SMS or Resistance Talk) หมายถึงข้อความที่ตรงข้ามกับ “ข้อความที่ดีงาม” (SMS) เช่น ข้อความที่พูดถึง ข้อดีของการเสพยา ข้อความที่พูดถึง ข้อเสียของการเลิก ข้อความที่แสดงถึงการไม่คิดตั้งใจที่จะเปลี่ยนแปลง ข้อความที่แสดงถึงการมองการเปลี่ยนแปลงว่าน่าจะเป็นไปในทางลบ • ผู้ให้การปรึกษาควรระลึกว่าแรงต้านเป็นเรื่องปกติ แท้จริงผู้รับการปรึกษากำลังรู้สึกสองจิตสองใจ • แรงต้านที่เกิดขึ้น เตือนใจให้ผู้ให้การปรึกษา ปรับเปลี่ยนกลยุทธ์เสียใหม่

ทักษะการจัดการกับแรงต้านHandling Resistance ตัวอย่าง • Reflective listening Simple reflection Complex reflection เช่น Amplified reflection – ซ้ำเติมให้หนักขึ้น Metaphor – อุปมาอุปไมย • Shifting focus –การเปลี่ยนจุดเน้น เปลี่ยนเรื่องคุย • Responsibility – ความรับผิดชอบ หรือการตัดสินใจอยู่ที่คุณ • Reframing – yes…but – การมองเชิงบวกใช่....แต่... ในขณะเดียวกัน.. • Paradoxical challenge - การขัดเพื่อให้แย้ง

ปิดการสนทนา • สรุปการพูดคุยในวันนี้ ปัญหาที่นำมาพูดคุย • พูดถึงแนวทางการเปลี่ยนแปลง(Change plan) • เป้าหมายในชีวิตของคุณ คือ ....... • สิ่งที่ต้องทำเพื่อให้บรรลุเป้าหมาย คือ ....... • อุปสรรคที่ทำให้ไม่บรรลุเป้าหมาย คือ ............ • ให้กำลังใจในการนำ “สิ่งที่ต้องทำ”ไปปฏิบัติ และนัดพบครั้งต่อไปในรายที่จำเป็น

Motivational Interviewing การพูดคุยให้การปรึกษาเพื่อสร้างแรงจูงใจ ให้ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม