Indeks Społeczeństwa Obywatelskiego 2007

1. Indeks Społeczeństwa Obywatelskiego 2007 Stowarzyszenie Klon/Jawor

2. Projekty Indeks Społeczeństwa Obywatelskiego 2007 i Civicpedia były realizowane przez Stowarzyszenie Klon/Jawor w ramach Programu Trzeci Sektor finansowanego przez Trust for Civil Society in Central and Eastern Europe CEE i Fundację im. Stefana Batorego.

3. Społeczeństwo obywatelskie… …to przestrzeń na zewnątrz rodziny, władzy państwowej czy obszaru regulowanego mechanizmami rynkowymi, w której ludzie dobrowolnie zrzeszają się, aby działać na rzecz wspólnego dobra. Przestrzeń tę „wypełniają” przede wszystkim organizacje społeczne (należące do tzw. trzeciego sektora) i właśnie ich kondycja oraz środowisko działania są w projekcie opisywane i poddawane ocenie.

4. Metodologia • Autor: międzynarodowa organizacja CIVICUS (www.civicus.org) • 72 wskaźniki 25 podwymiarów 4 wymiary: • Struktura: Kto tworzy społeczeństwo obywatelskie? Jak jest ono zorganizowane? Jakimi zasobami dysponuje? • Środowisko: Czy społeczno – prawno -instytucjonalne otoczenie sprzyja rozwojowi społeczeństwa obywatelskiego? • Wartości: Czy wartości leżące u podstaw demokratycznych, otwartych społeczeństw są respektowane i promowane? • Wpływ: na ile skuteczne są działania podejmowane przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego?

5. Od początku powstaniu metodologii ISO towarzyszyło ścieranie się dwóch tendencji, przekonań… Przekonanie, że społeczeństwo obywatelskie istnieje zawsze w kontekście kulturowym i społecznym, na co dowodem jest choćby fakt, że nie ma jednaj definicji. Pomysł Indeksu to „exercise in madness”. Potrzeba uniwersalnej struktury pozwalającej na analizę porównawczą. Przekonanie, że przeprowadzenie analizy porównawczej na podstawowym poziomie jest możliwe i potrzebne.

6. Indeks Społeczeństwa Obywatelskiego – podstawowe zasady • Stworzenie użytecznej i uniwersalnej struktury – która może być stosowania we wszystkich krajach świata i która stara się uniknąć zachodocentryzmu. • Zachowanie równowagi między uwzględnieniem specyfiki poszczególnych kontekstów społeczno-kulturowych, a uniwersalizmem pozwalającym na porównania między krajami. • Inkluzywne podejście łączące różnego rodzaju koncepcje, definicje czy wskaźniki społeczeństwa obywatelskiego. • Przyjęcie perspektywy normatywnej, choć „realistycznej”. • Podejście typu action-research, ze względu na sposób zbierania i wykorzystania danych.

7. ISO 2007 i 2005

8. Struktura – ocena podwymiarów

9. Struktura – mocne i słabe strony Mocne strony: • dobre zasoby sprzętowe i technologiczne; • aktywne organizacje pomocowe, które skutecznie wspierają inicjatywy i organizacje obywatelskie. Słabe strony: • malejące zaangażowanie obywateli w sprawy publiczne - spadek wszystkich wskaźników o nim świadczących: polityczna aktywność niepartyjna, liczba wolontariuszy, czas ich pracy, liczba członków organizacji; • również organizacje zbyt rzadko ze sobą współpracują na rzecz dobra wspólnego - nieliczne są przykłady międzysektorowych koalicji, słaba jest komunikacja.

10. Środowisko – ocena podwymiarów

11. Środowisko – mocne i słabe strony Mocne strony: • korzystna przestrzeń instytucjonalno -prawna i polityczna - gwarantowane konstytucyjnie prawa obywatelskie i swobody działania; • dobra sytuacja społeczno-ekonomiczna; • względna niezależność mediów; • sprzyjające przepisy podatkowe. Słabe strony: • brak przejrzystości życia publicznego i nagminne łamanie prawa dostępu do informacji publicznej; • fasadowość instytucji dialogu społecznego; • coraz niższy poziom identyfikacja obywateli z państwem i uczciwości obywatelskiej; • najniższe w Europie zaufanie do innych; • wysokim poziomie korupcji.

12. Wartości – ocena podwymiarów

13. Wartości – mocne i słabe strony Mocne strony: • działania sektora służące przeciwstawianiu się przemocy • przeciwdziałaniu ubóstwu, • promocja tolerancji, demokracji, równości płci, praw człowieka. Słabe strony: • nie respektowanie zasad demokratycznego podejmowania decyzji; • niewystarczające reprezentowanie ważnych grup społecznych; • nie stosowanie zasady włączania w proces podejmowania decyzji osób, na rzecz których działa dana organizacja (tzw. empowerment); • brak przejrzystość i jawność działań; • nepotyzm.

14. Wpływ – ocena podwymiarów

15. Wpływ – mocne i słabe strony Mocne strony: • trafne rozpoznawanie potrzeb społecznych; • odpowiadanie na potrzeby społeczne, szczególnie w obszarze pomocy najuboższym i społecznie wykluczonym oraz przeciwdziałania przemocy; • dostarczanie rozwiązań alternatywnych w stosunku do tego, co proponuje państwo, • działania związane z aktywizacją obywateli, budową kapitału społecznego. Słabe strony: • mały zasięg i skuteczność działań w zakresie kontroli finansów instytucji publicznych czy wpływu na politykę społeczną i • brak działań zmierzających do monitorowania finansów prywatnych przedsiębiorstw.

16. Przyszłość ISO WWW.CIVICPEDIA.NGO.PL SERWIS POŚWIĘCONY BADANIOM SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO ZAŁOŻENIA: AKTUALNOŚĆ KOMPLETNOŚĆ INTERAKTYWNOŚĆ

17. www.civicpedia.ngo.pl • Dostarczanie rzetelnej, pogłębionej wiedzy o wynikach badań społeczeństwa obywatelskiego. • Promocja problematyki społeczeństwa obywatelskiego. • Tworzenie przestrzeni dla badaczy na prezentację wniosków z własnych badań innym środowiskom (działaczom, ekspertom, studentom, dziennikarzom, politykom). • Tworzenie baz danych najważniejszych badań i publikacji z ostatnich lat. • Tworzenie przestrzeni umożliwiającej rzeczową dyskusję na temat wyników badań społeczeństwa obywatelskiego. • Integrowanie środowiska badaczy zajmujących się tematyką społeczeństwa obywatelskiego w różnych ośrodkach na terenie całego kraju. • Szybka wymiana informacji na temat wdrażanych projektów i planów badawczych.

24. Dziękuje za uwagę! Marta Gumkowska Program Badania III sektora, Stowarzyszenie Klon/Jawor Kontakt: marta.gumkowska@klon.org.pl