PHƯƠNG PHÁP TÌM KIẾM, VIẾT TỔNG QUAN VÀ TRÍCH DẪN TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI PHƯƠNG PHÁP TÌM KIẾM, VIẾT TỔNG QUAN VÀ TRÍCH DẪN TÀI LIỆU THAM KHẢO TS. Lê thị Thanh Xuân 0904248842 lethithanhxuan@hmu.edu.vn

2. MỤC TIÊU Trình bày được các khái niệm cơ bản và vai trò các loại tổng quan tài liệu (TQTL). Xác định được các nguồn TL tham khảo và chiến lược tìm kiếm TL về chủ đề NC quan tâm. Trình bày được nguyên tắc cơ bản trong trích dẫn tài liệu tham khảo. Trình bày được các cách viết tổng quan tài liệu. Bước đầu ứng dụng được phần mềm Endnote trong quản lý TLTK

3. I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN Tổng quan tài liệu (TQTL) là gì? • Tổng quan tài liệu là tổng hợp một cách đầy đủ các tài liệu liên quan (thông tin, số liệu, khái niệm, học thuyết, lý thuyết, kết quả, kết luận) về vấn đề quan tâm.

4. Tổng quan tài liệu: quan trọng? • Tránh trùng lặp (NC đã được làm rồi) • Có được thông tin về phương pháp và kết quả của các nghiên cứu trước đây • Hiểu thêm về vấn đề nghiên cứu • Nêu ra tính cần thiết của NC này • Bàn luận kết quả nghiên cứu sau này • Cơsởlýluận: thiếtkếnghiêncứu

5. Cácloạitổngquantàiliệu Tổng quan mô tả (narrative literature review) Tổng hợp (>tập hợp) và thảo luận (>mô tả) về luận điểm/quan điểm/thông tin/kết quả có liên quan đến chủ đề n/c quan tâm Vấn đề nghiên cứu thường rộng • Tổng quan hệ thống (Systematic review) • Tổng hợp số liệu/bằng chứng về các NC trước đây dựa trên câu hỏi thiết kế rõ ràng, sử dụng phương pháp hệ thống để xác định, lựa chọn và đánh giá các nghiên cứu liên quan, trích dẫn và phân tích số liệu từ các nghiên cứu đưa vào tổng hợp. [5-8 bước] • Vấn đề nghiên cứu thường hẹp hơn

6. II. CÁC NGUỒN TÀI LIỆU THAM KHẢO Chiến lược tìm kiếm Tài liệu Hnghị Hthảo.. Sách/ấn phẩm tương tự Tạp chí/báo Quá trình xử lý (thu thập/đọc/tổng hợp) Các tài liệu Viết tổng quan Ý kiến Ch/gia Internet Báo cáo/hệ thống sổ sách

7. Các bước? • Xác định thông tin cần tìm kiếm • Xác định nguồn thông tin • Tiến hành tìm kiếm • Đánh giá tài liệu tìm được • Tổng hợp thông tin

8. 1. Xác định thông tin cần tìm kiếm Câu hỏi nghiên cứu: Tỷ lệ hút thuốc lá trong sinh viên Y khoa Việt Nam hiện nay là bao nhiêu? Phân tích câu hỏi hoặc chủ đề n/c: 4 Ws Questions What? (Domain) Who? (Population) Where? (Location) When? (Time) VD1: Hút thuốc lá trong sinh viên y khoa ở Việt Nam 2013 VD2: Béo phì ở trẻ em tiểu học ở đô thị Việt Nam giai đoạn 2001-2011 VD3: Áp lực học tập và trầm cảm trong học sinh trung học ở các nước Châu Á

9. 2. Nguồn thông tin Tài liệu đã xuất bản (sách, bài báo, luận văn, luận án, văn bản ..) Tài liệu chưa xuất bản (Grey literature): báo cáo, bài trình bày hội thảo... Ý kiến trao đổi, ý kiến chuyên gia Chú ý: - TRONG NƯỚC - QUỐC TẾ - ONLINE và OFFLINE

10. 3. Tìm kiếm tài liệu Offline: Manual searching: Tốn nguồn lực + ít dữ liệu công bố Internet (web search) Dễ dàng + nhanh + Ít tốn kém Nhược điểm: Tính sẵn có + đa số có Abstracts (full text?) + tiếng Anh là chủ yếu Nguồn thông dụng:

11. Internet: phổ thông http://scholar.google.com www.google.com

12. Internet: y học www.who.int/hinari/

13. Internet: web-site của các tổ chức http://www.who.int http://www.cdc.gov/

14. Tạp chí • http://www.pubmedcentral.com/ • http://www.biomedcentral.com • http://www.freemedicaljournals.com/ • http://bmj.com/ • http://www.doaj.org/ • http://dmoz.org/Health/Medicine/Journals/ • http://www.inasp.org.uk/ajol/index.html Website của các tổ chức QT: WHO, CDC, USAIDS, USAID, UNPFA, UNDP, UNICEF, WB, ADB, UN, PATH, SAVECHILDREN, Universities, etc Website của các tổ chức VN: BYT, Trường, Viện, Bệnh viện, Trung tâm…

15. Tìm kiếm tài liệu qua internet • Cách xác định từ khóa (Anh + Việt): • Sử dụng OR, NOT, AND, ALL • Mở rộng tìm kiếm: OR, ALL, dấu * ở đuôi, từ đồng nghĩa, trái nghĩa • Thu hẹp tìm kiếm: NOT, AND, Dấu ” ” nếu muốn đúng cụm từ • Kỹ thuật tìm kiếm: • Cơ bản (Basic search): Type any key word • Nâng cao (advanced search): OR, NOT, AND, ALL một cách linh hoạt trên các công cụ search (Google, Google Scholar, Pubmed, Hinary, ProQuest…)

21. 4. Đánh giá tài liệu tìm được Nội dung tài liệu Nguồn gốc tài liệu Tác giả Cập nhật

22. 4. Đánh giá tài liệu RCT Nghiên cứu thuần tập Nghiên cứu bệnh chứng Nghiên cứu loạt bệnh, trường hợp bệnh Ý kiến chuyên gia

23. http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/evaluatinghealthinformation.htmlhttp://www.nlm.nih.gov/medlineplus/evaluatinghealthinformation.html

24. 5. Tổng hợp thông tin (ví dụ) • Thời gian tiến hành nghiên cứu • Tác giả • Mục tiêu • Địa điểm tiến hành nghiên cứu • Phương pháp (thiết kế, đối tượng, cỡ mẫu...) • Kết quả, kết luận • Nguồn số liệu (trích dẫn theo quy định) • Khác Có thể dùng Excel trong tổng hợp thông tin

25. Các lớp nâng cao -> Tìm kiếm tài liệu nâng cao, tổng quan tài liệu có hệ thống và trích dẫn tài liệu

26. Bài tập Tìm 10 tài liệu về chủ đề nghiên cứu mình đang quan tâm và tổng hợp theo phương pháp đơn giản?

27. III. VIẾT TỔNG QUAN TÀI LiỆU “True ease in writing comes from art, not chance, as those who move easiest are those who have learnt to dance” (Alexander Pope).

28. Viết tổng quan như thế nào? Nhómcác NC có liên quan nhau Nhóm theo chủ đề DỰA VÀO MỤC TIÊU NC Nhóm theo tác giả Nhóm thông tin theo cách nào? Nhóm theo phương pháp/loại thiết kế Nhóm theo thời gian

29. Các bước viết tổng quan tài liệu • Phác thảo nội dung của TQTL • Tìm kiếm tài liệu tham khảo • Tổng hợp tài liệu tham khảo • Viết tổng quan tài liệu

30. IV. TRÍCH DẪN TÀI LIỆU Ăn cắp và hình thành những ý tưởng hay ngôn từ mới khởi nguồn từ ý tưởng của ai đó Sử dụng sản phẩm của một ai đó mà không công bố nguồn Giới thiệu một ý tưởng hay sản phẩm mới được chuyển hóa từ một nguồn đã có từ trước Đạo văn là gì (Plagiarism)? Theo từ điển (Hagu Uni)

31. Các kiểu đạo văn 1.    “The Ghost Writer”: trắng trợn sử dụng toàn bộ công trình của một ai đó thành của mình 2.    “The Photocopy”: sao chép cách phân bố, bố cục của các đoạn văn từ một nguồn duy nhất, không hề sửa đổi lại. 3.    “The Potluck Paper”: sao chép từ nhiều nguồn khác nhau, biên tập đổi chéo các câu sao cho nội dung thật hợp lí không tương đồng với bản gốc. 4.    “The Poor Disguise”: sửa lại một chút về “diện mạo” của bài viết đó bằng cách thay đổi từ khóa hay câu cú. 5.    “The Labor of Laziness”: chú giải các nguồn khác nhau và nối chúng lại với nhau, thay vì dành nỗ lực tương tự cho công việc của mình. 6.    “The Self-Stealer”: Người viết “mượn đáng kể” các thành quả trước đó của chính mình để phục vụ cho bài viết/nghiên cứu mới.

32. Đã dẫn nguồn nhưng vẫn là đạo văn? 1.    “The Forgotten Footnote”: dẫn tên tác giả nhưng không điền cụ thể dẫn chứng về nguồn tham khảo như năm xuất bản, trang, chương mục... 2.    “The Misinformer”: cung cấp thông tin sai sự thật liên quan đến các nguồn tham khảo, khiến đọc giả không thể tìm thấy được nguồn chính xác. 3.    “The Too-Perfect Paraphrase”: Người viết có dẫn nguồn nhưng lại “quên” dấu trích dẫn dù đoạn đó được sao chép. 4.    “The Resourceful Citer”: sử dụng việc trích dẫn đầy đủ tuy nhiên công trình này vẫn được xem là gần như là không hề có tính độc đáo. Khó nhận ra hình thức này của đạo văn này.  5.    “The Perfect Crime”: chỉ dẫn nguồn ở một vài nội dung tham khảo cơ bản, tiếp tục sử dụng các nội dung khác của cùng một nguồn này để viết bài nhưng không tiếp tục trích dẫn. Người đọc dễ bị "đánh lừa" bởi cách trích dẫn "nửa vời" của người viết.

33. Tránh đạo văn như thế nào? 1.    Trích dẫn đầy đủ nguồn. 2.    Nếu sử dụng nội dung nguyên gốc, cần có dấu ngoặc kép hoặc tab xuống đoạn. 3.    Diễn giải thành ngôn ngữ của mỉnh. Phát hiện đạo văn • 1.   E-how: trang Turnitin, phần mềm CopyCatch Gold, web tìm kiếm như  Google và AltaVista…. • 2.   Ephorus: scan công trình của mình qua phần mềm này trước khi nộp bản điện tử. • 3. Kinh nghiệm:

34. Nguyên tắc trích dẫn Tỷ lệ HTL trong SVYKVN là 25.0%, trong đó HTL ở nam SV chiếm 43.7%. Câu 1. HTL trong SVYK ở VN là khá phổ biến, nhất là SV nam. 2. Một nghiên cứu ở VN cho thấy tỷ lệ HTL ở SVYK chiếm 25%, chủ yếu là SV nam (chiếm ~44%) 1. Trích dẫn nội dung: Câu, đoạn, ý Đoạn The HIV prevalence rate among the general population in Vietnam is 0.44% that has been disproportionately distributed among two main groups – IDUs and FSWs. The HIV epidemic remains relatively concentrated in Vietnam as the infection rate was less than 1% and found largely in two core transmitter groups, namely IDUs and FSWs Theo A và CS, nhân lực ngành YHDP Việt Nam đang thiếu về số lượng và hạn chế về chất lượng. Ý

35. 2. Trích dẫn nguồn tài liệu: Tùy theo tài liệu

40. Central Queensland University Library (2000), What is a literature review, Available at: http://www.library.cqu.edu.au/tutorials/litreviewpages/what.htm (6 July2012). Dự án Việt Nam – Hà Lan và Đơn vị Đào tạo và Tư vấn Nghiên cứu Khoa học (2009), Gói đào tạo phương pháp xây dựng đề cương nghiên cứu khoa học y học. Hay, I., Bochner. & Dungey, C. (2002), Making the Grade: A Guide to Successful Communication and Study (2nd edn.),Oxford University Press, Victoria, Australia, pp. 65-85. Queensland University of Technology (2011), “Writing Literature Reviews”, Available at: https://www.dlsweb.rmit.edu.au/lsu/content/2_AssessmentTasks/assess_tuts/lit_review_LL/purpose.html (6 July 2012). Raina, P. (2007), A short course on systematic reviews for informing health system policy, 25/06-01/07/2007, Selangor, Malaysia. Student Learning Centre (2004), Introductory Academic Program: Academic Writing, Flinders University, Adelaide, Australia, pp. 12-20. Student Learning Centre (2006), Writing a literature review, Flinders University, Adelaide, Australia. Thư viện Trung tâm Đại học Quốc gia-Hồ Chí Minh (2011), Trích dẫn tài liệu tham khảo theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo. TÀI LIỆU THAM KHẢO

41. IV. Quản lý tài liệu tham khảo trong Endnote

42. 8 bước Tổng quan hệ thống Cochrance, 2011 Defining the review question and developing criteria for including studies Searching for studies Selecting studies and collecting data Assessing risk of bias in included studies Analyzing data and undertaking meta-analyses Addressing reporting biases Presenting results and "summary of findings" tables Interpreting results and drawing conclusions

43. Campbell, 2007: www.ncddr.org/pd/workshops/.../4.1_8StepsC2Review_120507.doc