Vrouwenrechten in mannenculturen

1. Vrouwenrechten in mannenculturen Prof. Dr. Eva Brems HumanRights Centre Universiteit Gent

2. Vrouwenrechten als Mensenrechten • Meer dan gelijke behandeling • Juridisch referentiekader • Mensenrechtenverdragen • Algemene • Verdrag ter uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen (1979) • Nationaal recht • Cultuur als obstakel

3. 7 invalshoeken • Alle culturen zijn een obstakel voor vrouwenrechten • ‘Andere’ (niet-westerse) culturen als obstakel voor rechten van ‘andere’ vrouwen • ‘Onze’ cultuur als obstakel voor onze vrouwenrechten • Mensenrechtencultuur als obstakel voor vrouwenrechten • Cultuurverschillen als obstakel voor vrouwenrechten • De cultuur van ‘andere’ vrouwen als obstakel voor onze vrouwenrechten • Onze cultuur als obstakel voor de rechten van ‘andere’ vrouwen

4. 1. Alle culturen zijn een obstakel voor vrouwenrechten “De Staten die partij zijn bij dit Verdrag, nemen alle passende maatregelen om: (a) het sociale en culturele gedragspatroon van de man en de vrouw te veranderen ten einde te komen tot de uitbanning van vooroordelen, van gewoonten en van alle andere gebruiken, die zijn gebaseerd op de gedachte van de minderwaardigheid of meerderwaardigheid van één van beide geslachten of op de stereotiepe rollen van mannen en vrouwen.” Vrouwenverdrag (1979) artikel 5 (a)

5. 1. Alle culturen zijn een obstakel voor vrouwenrechten • Categorie ‘emancipatierechten’ • Verhouding tussen burgers • Culturele gedragspatronen veranderen • universeel patriarchaat • Cultuur als obstakel = kenmerk

6. Bamako, Maliaugustus 2009 Massaprotest tegen een nieuwe wet die vrouwen gelijke rechten wil geven binnen het huwelijk

7. 2. ‘Andere’ (niet-westerse) culturen als obstakel voor rechten van ‘andere’ vrouwen “Natuurlijk ben ik besneden. En op mijn eerste huwelijksnacht moest mijn man veel inspanningen doen om gemeenschap te kunnen hebben. Het deed pijn. Hij streed ervoor. Het was prachtig. Ik begrijp niet waarom jullie het over meisjesbesnijdenis willen hebben, terwijl er zoveel échte problemen zijn waar ik vandaan kom. In mijn dorp moeten de vrouwen uren stappen om aan drinkbaar water te geraken en ze zien hun kinderen sterven omdat er geen gezondheidszorg is.” Getuigenis AIVL werkgroep, 1993

8. 2. ‘Andere’ (niet-westerse) culturen als obstakel voor rechten van ‘andere’ vrouwen • De blik van de buitenstaander • Succesverhalen • Binnen de cultuur • Werken met gemeenschap • Meerdere thema’s • Niet stigmatiseren • Inzicht in lokale dynamieken • Communityempowerment programma TOSTAN

9. 3. ‘Onze’ cultuur als obstakel voor onze vrouwenrechten ‘Er is geen genderprobleem. Echt niet, we hadden zelfs al eens een vrouwelijke decaan.’ Mannelijke collega’s, rechtsfaculteit UGent, 2000- 2012

10. 3. ‘Onze’ cultuur als obstakel voor onze vrouwenrechten Glazen plafond • Vb. 15 % vrouwelijke hoogleraren • Vele oorzaken, waaronder culturele factoren • Vooroordelen over leidinggevende capaciteiten vrouwen • Stereotiepe studiekeuze • Nadruk op voltijdse arbeid • Cultuur op de werkplaats • Rollenpatronen in koppels

14. Omdat echte venten ook een bloemetje verdienen, pakt GAMMA op Mannendag uit met wat lekkers.  Op zaterdag 16 november vieren we Mannendag en jij kan met ons meevieren! Kom naar een GAMMA in jouw regio en ga op de foto met de GAMMA kluspoezen.

15. 3. ‘Onze’ cultuur als obstakel voor onze vrouwenrechten Genderstereotiepen en banaal alledaags seksisme belemmeren gelijke kansen Cultuurverandering begint met erkenning van het probleem ‘shaming’ werkt

16. 4. Mensenrechtencultuur als obstakel voor vrouwenrechten ‘Human rights are men’s rights’ Hilary Charlesworth

17. 4. Mensenrechtencultuur als obstakel voor vrouwenrechten Omwenteling jaren ‘90 Dominant mensbeeld in mensenrechten deconstrueren Correctie doorgevoerd: ‘vrouwenrechten zijn mensenrechten’

18. Vrouwenrechten zijn mensenrechten Verkrachting en seksueel geweld

19. Vrouwenrechten zijn mensenrechten Huiselijk geweld

20. Vrouwenrechten zijn mensenrechten Reproductieve rechten

21. 5.Cultuurverschillen als obstakel voor mensenrechten ‘Ik begrijp eigenlijk niet waarom ze over slachtoffers spreken als ze die vrouwen nooit hebben gesproken. Als ik nu zeg ‘dat is mijn vrijheid en ik wil mijn niqaab dragen’, waarom komt u dan om in mijn plaats te beslissen? Dus ik vind dat niet kunnen om te zeggen ‘jij ben een slachtoffer van iets’, ik kies nog altijd wie ik ben en ik ben degene die beslist en niemand mag beslissen in mijn plaats wat ik draag of wat ik doe.’ Belgische vrouw die gezichtssluier draagt (2012)

22. 5.Cultuurverschillen als obstakel voor mensenrechten • Wetten maken over mensen die men niet kent/wil kennen • Foute vooronderstellingen • Contraproductief: tegen autonomie • Culturele conflicten: eerst elkaar trachten te begrijpen

23. 6. De cultuur van ‘andere’ vrouwen als obstakel voor onze vrouwenrechten ‘In die zin is een boerka niet alleen een aanslag op de waardigheid van de betrokken vrouw en wordt niet alleen haar mens-zijn aangetast, eigenlijk tast een boerka of een nikab de waardigheid aan van alle vrouwen en van alle mensen.’ Bart Somers, Open VLD, tijdens bespreking ‘boerkaverbod’ in Belgisch parlement

24. 6. De cultuur van ‘andere’ vrouwen als obstakel voor onze vrouwenrechten • Verbod van een onderdrukkende praktijk of van een symbool van onderdrukking? • Louter externe interpretatie • Draagsters zelf: • Geen boodschap • Niet normatief • Niet over genderverhoudingen • Wel: vroomheid, devotie, kuisheid

25. Genderopvattingenniqabi’s ‘ Ik wil niet gelijk zijn aan een man, ik wil een vrouw blijven. Ik wil niet het werk doen van een vrouw en een moeder en dan ook nog dat van een man er bovenop’ (Belgische niqabi) ‘Bij mij thuis stofzuigen we allebei. We koken allebei, we doen allebei de kinderen in bad, en we verversen allebei de luiers.’ (Belgische niqabi)

26. 7. Onze cultuur(strijd) als obstakel voor de rechten van ‘andere’ vrouwen ‘Vrouwen tegen Islamisering’ verzet zich tegen de institutionalisering van de islam, de erkenning van moskeeën, subsidiëring van islamverenigingen, koranscholen en moskeeën, betoelaging van imams,… De institutionalisering van de islam leidt immers tot het creëren van een islamitische levensbeschouwelijke zuil die de onderdrukking en de discriminatie van de vrouw propageert.’ Uit het charter van ‘Vrouwen tegen islamisering’

27. 7. Onze cultuur(strijd) als obstakel voor de rechten van ‘andere’ vrouwen • Vrouwen als strijdperk in de cultuurstrijd • Lichaam /Kledij/Gedrag • Misbruik vrouwenrechten minderheidsgroepen

28. Rosea Lake Ros’Judgments’

31. Tot slot • Lange weg afgelegd • Cultuurverandering • Grotendeels gebeurd • Aan de gang • Maar nergens voltooid • Vrouwenrechten blijven een kwestie van cultuurstrijd