Ñöøng ñoaùn. Haõy bieát cho töôøng taän

1. Ñöøng ñoaùn. Haõy bieát cho töôøng taän

2. “Ñoäc Haïi” coù nghóa gì? • Chaát ñoäc haïi laø baát cöù chaát gì coù theå gaây nguy haïi cho con ngöôøi khi hít vaøo, ñuïng ñeán, hay neám phaûi chaát ñoù. • Haàu heát baát cöù chaát naøo ñeàu coù theå trôû neân moät chaát ñoäc haïi neáu coù ñuû soá löôïng chaát ñoù ôû treân hay trong cô theåå. “Soá löôïng laø yeáu toá khieán moät chaát trôû neân ñoäc haïi”

3. Tröôøng hôïp naøo bò ngoä ñoäc? • Baát cöù khi naøo moät ngöôøi hít vaøo, ñuïng phaûi hoaëc neám vaät gì coù tính chaát ñoäc haïi • Nuoát (qua ñöôøng mieäng) Nuoát vaøo nhöõng ñoäc toá • Hít (qua ñöôøng thôû) Hít vaøo chaát gas, khí ñoäc, buïi, hay moác • Ñuïng (qua ñöôøng da, maét) Ñuïng tröïc tieáp vaøo treân da, hay vaøo trong maét

4. Söï taùc haïi trong luùc bò ngoä ñoäc tuøy thuoäc vaøo caùc yeáu toá sau ñaây: • Hoùa Chaát • Soá löôïng chaát tieâu thuï • Thôøi gian troâi qua sau khi bò ngoä ñoäc • Caùch bò ngoä ñoäc (hít vaøo, ñuïng ñeán, neám phaûi) • Tuoåi, caân naëng vaø söùc khoeû cuûa ngöôøi bò ngoä ñoäc.

5. Tröôøng hôïp ngoä ñoäc baùo caùo qua ñieän thoaïi ñeán Heä Thoáng Phoøng Ngöøa Ngoä Ñoäc taïi California • 51% tröôøng hôïp coù lieân quan ñeán treû em döôùi 6 tuoåi. • 94% tröôøng hôïp ñöôïc baùo caùo töø nhaø. • 78% tröôøng hôïp ñaõ ñöôïc giaûi quyeát qua ñieän thoaïi ngay taïi nhaø vôùi söï trôï giuùp cuûa moät trong nhöõng chuyeân vieân veà ngoä ñoäc cuûa chuùng toâi.

6. Ba lyù do ñöùng ñaàu khieán caùc treû em töø 1 ñeán 3 tuoåi phaûi vaøo ñieàu trò trong beänh vieän vì thöông tích taïi California trong naêm 2003 Ngoä Ñoäc 24% Phoûng/Chaùy 16% Teù Ngaõ 60% *Thoâng tin töø:: California Department of Health Services, Epidemiology Prevention and Injury Control (EPIC) Branch. **Ghi chuù: Toång soá tröôøng hôïp bò töû vong vaø bò chaán thöông phaûi vaøo beänh vieän taïi California trong naêm 2003 leân ñeán 5117.

7. Treû em coù nguy cô bò ngoä ñoäc cao nhaát Treû em töø 0 ñeán 5 tuoåi: • Coù söï phaùt trieån nhanh veà di ñoäng vaø taùy maùy baát chôït. • Thöôøng hay boû vaät laï vaøo mieäng. • Chöa bieát hoïc hoûi qua kinh nghieäm. • Baét chöôùc ngöôøi lôùn. • Vò giaùc vaø khöùu giaùc caùc em chöa phaùt trieån hoaøn toaøn.

8. Quan ñieåm nhìn cuûa caùc treû em • Ñöùng côõ 2 boä (feet) chieàu cao hoaëc ít hôn • Thaêm doø caûnh vaät chung quanh mình • Toø moø, sôø moù vaø neám thöû nhöõng vaät duïng caùc em coù theå vôùi tôùi ñöôïc ôû trong: • Beáp Phoøng taém • Phoøng nguû Phoøng chôi

9. Khi naøo söï ngoä ñoäc thöôøng hay xaåy ra? • Khi baïn lô ñaõng trong luùc duøng moät chaát lieäu gì. • Ngay tröôùc giôø aên chieàu. • Nhöõng tham khaûo qua ñieän thoaïi veà ngoä ñoäc ñöôïc xaåy ra vaøo cao ñieåm töø luùc 4 giôø chieàu ñeán 10 giôø toái.

10. Nhöõng ñoäc toá thoâng thöôøng nhaát • Myõ phaåm/Nhöõng saûn phaåm veä sinh caù nhaân • Caùc loaïi nöôùc röûa coù hoùa chaát • Thuoác chöõa beänh • Nhöõng vaät lieäu laï • Nhöõng loaïi thuoác duøng ngoaøi da • Thöïc vaät

11. Nhöõng saûn phaåm veä sinh caù nhaân • Saûn phaåm giuùp saïch mieäng nhö: • Kem ñaùnh raêng coù chaát fluoride, thuoác suùc mieäng • Nöôùc hoa/Daàu thôm (Colognes)/Kem boâi sau khi caïo raâu • Chaát lieäu duøng cho toùc nhö: Hoùa chaát laøm toùc meàm möôùt, keo xòt toùc • Vaät duïng trang ñieåm (Son phaán) • Chaát lieäu duøng cho moùng tay, moùng chaân nhö: Thuoácsôn moùng tay, thuoác röûa sôn moùng tay

12. Nhöõng hoùa chaát duøng trong nhaø • Ñöôïc xeáp trong caùc thuøng chöùa haáp daãn, nhieàu maøu saéc. • Caùc loaïi nöôùc taåy röûa troâng gioáng nhö nöôùc traùi caây hay nöôùc ngoït ñoái vôùi treû em. • Moät soá saûn phaåm coù theå laøm chaùy da, maét, moâi, löôõi, mieäng, coå hoïng vaø daï daøy nhö: • chaát taåy röûa boàn caàu • chaát röûa beáp hoaëc thoâng oáng coáng • chaát taåy röûa veát baån hay naám baùm treân töôøng

13. Pha troän nöôùc taåy röûa raát laø nguy hieåm • KHOÂNG bao giôø neân PHA TROÄN nhöõng saûn phaåm coù chaát hoùa hoïc chlorine vôùi caùc nöôùc taåy röûa khaùc. • Nöôùc taåy röûa (bleach) • Boät ñeå chaø • Nöôùc röûa naám, men moác • Luoân luoân xaû nöôùc cho saïch nhöõng nôi ñaõ chuøi doïn tröôùc khi duøng moät saûn phaåm thöù nhì.

14. Caùc loaïi thuoác • Thuoác trò ñau nhöùc • nhö thuoác acetominophen vaø Aspirin • Duøng khoâng ñuùng löôïng • thuoác chöõa beänh cuûa ngöôøi lôùn = laø thuoác ñoäc cuûa treû em. • Nhöõng loaïi thuoác ngoaïi quoác • khoâng ñöôïc quy ñònh theo tieâu chuaån roõ raøng. • Nhöõng chaát phuï trôï • nhö sinh toá (vitamin), caùc loaïi döôïc thaûo hay nhöõng saûn phaåm cho söùc khoûe.

15. Treû em vaø Thuoác • Thuoác laø lyù do daãn ñaàu gaây ra caùc tai naïn thaûm khoác, vaø ñoâi khi laøm thieät maïng. • Ñoái vôùi treû em, thuoác vaø sinh toá (vitamins) thöôøng troâng gioáng keïo. • Treû em thích baét chöôùc ngöôøi lôùn khi thaáy ngöôøi lôùn uoáng thuoác. • Ngöôøi lôùn laàm goïi thuoác laø “keïo” ñeå doã daønh treû em uoáng thuoác.

16. Thöïc vaät • Ña soá ñieän thoaïi goïi vaøo tham khaûo vôùi trung taâm ngoä ñoäc ñeàu cho bieát naïn nhaân laø treû em nuoát saûn phaåm hoaëc hoùa chaát. • Nhöõng trieäu chöùng khoù chòu nheï khoâng nguy hieåm thöôøng laø • Ñau raùt trong mieäng • Khoù chòu trong buïng (Coàn ruoät, ñaày buïng) • Haàu heát caùc caây ñeå trong nhaø ñeàu khoâng nguy hieåm • Caây troàng beân ngoaøi coù theå nguy hieåm

17. Ngoä ñoäc vì thöïc phaåm • Nhöõng nguyeân nhaân thoâng thöôøng • naáu khoâng ñuùng caùch – naáu chöa chín • ñeå thöùc aên ôû ngoaøi quaù laâu, khoâng caát vaøo tuû laïnh, hay ñeå choã noùng hay ñeå trong xe. • thieáu veä sinh – khoâng röûa tay hay khoâng röûa thôùt saïch neân vi truøng coøn baùm laïi treân thôùt. • Nhöõng trieäu chöùng toång quaùt • oùi möûa, tieâu chaûy, ñau buïng döôùi • thöôøng bò haønh nhieàu trong vaøi giôø

18. Heä thoáng phoøng ngöøa ngoä ñoäc taïi California vaø ñieän thoaïi höôùng daãn ñieàu trò khi bò ngoä ñoäc • Höôùng daãn caùch ñieàu trò töùc khaéc vaø mieãn phí qua ñieän thoaïi cho: • Quaàn Chuùng • Nhaø Thöông vaø caùc vieân chöùc y teá • Boä phaân phoái dòch vuï y teá khaån caáp • Nhaân vieân caûnh saùt vaø sôû cöùu hoûa • Saün saøng phuïc vuï 24 giôø moãi ngaøy, 7 ngaøy moät tuaàn. • Chöông trình ñöùng ñaàu veà söï giuùp ñôõ vaø thoâng tin veà ngoä ñoäc

19. Heä thoáng ñieän thoaïi höôùng daãn khi bò ngoä ñoäc • Dòch vuï coâng coäng cuûa Heä Thoáng Phoøng Ngöøa Ngoä Ñoäc taïi California • Ñieän thoaïi mieãn phí taïi California • Phuï huynh seõ ñöôïc chuyeân vieân ñaûm traùch choáng ngoä ñoäc höôùng daãn töùc khaéc caùch chöõa trò • Trung taâm khuyeán khích phuï huynh haõy goïi gaáp neáu xaåy ra ngoä ñoäc vaø ñaët caâu hoûi trong nhöõng tröôøng hôïp khoâng bieát phaûi ñoái phoù ra sao Ñöøng ñoaùn. Haõy bieát cho töôøng taän Goïi baát cöù luùc naøo neáu quí vò khoâng chaéc chaén.

20. Heä thoáng phoøng ngöøa Ngoä Ñoäc taïi California Boán trung taâm höôùng daãn qua ñieän thoaïi do Ñaïi Hoïc San Francisco taïi California – Phaân Khoa Döôïc ñaûm nhieäm UC Davis Medical Center in Sacramento SF General Hospital in San Francisco Children’s Hospital of Central California in Fresno/Madera UC San Diego Medical Center in San Diego

21. Dòch Vuï Coâng CoängHeä thoáng Ñieän Thoaïi höôùng daãn khi bò ngoä ñoäc NHANH, KÍN ÑAÙO, CHUYEÂN MOÂN, MIEÃN PHÍ • Dòch vuï ñöôïc thoâng dòch ra hôn 100 ngoân ngöõ. • Coù ñöôøng daây daønh cho ngöôøi laõng tai vaø gioïng noùi khuyeát taät.

22. Ai seõ traû lôøi ñieän thoaïi ? • Döôïc Syõ • Baùc Syõ • Y Taù • Nhöõng Nhaân Vieân Coù Ñaày Ñuû Kieán Thöùc Veà Söï Ngoä Ñoäc

23. Nhaân vieân cuûa trung taâm ngoä ñoäc seõ hoûi nhöõng caâu sau ñaây : • Teân vaø thaønh phaàn caáu taïo cuûa chaát laøm quí vò ngoä ñoäc. • Soá löôïng chaát tieâu thuï. • Söï ngoä ñoäc phaùt ra vaøo luùc naøo. • Coù nhöõng trieäu chöùng hay phaûn öùng gì. • Tuoåi vaø caân naëng cuûa ngöôøi bò ngoä ñoäc. • Soá ñieän thoaïi ñeå lieân laïc.

24. Ñieàu gì xaûy ra trong cuoäc ñieän ñaøm Nhaân vieân cuûa trung taâm ngoä ñoäc seõ: • Phaùn ñoaùn söï ngoä ñoäc boäc phaùt naëng tôùi möùc ñoä naøo. • Quyeát ñònh neân ñeå quí vò chöõa trò ôû nhaø hay khuyeân quí vò neân ñi beänh vieän. • Ñeà nghò söï chöõa trò ñaëc bieät.

25. Khi naøo toâi neân goïi ñieän thoaïi ? • Goïi khi nghi ngôø mình bò ngoä ñoäc: • Coù trieäu chöùng nheï • Khoâng coù trieäu chöùng • Goïi ngay 911 neáu phaùt hieän nhöõng trieäu chöùng nguy hieåm ñeán sinh maïng nhö: • Ñoäng Kinh • Baát Tænh, Ngaát Xæu • Khoù Thôû

26. Nguy cô taïi nhaø Caát chöùa caùc chaát lieäu nguy hieåm khoâng ñuùng caùch • Ñeå thuoác men ôû nhöõng nôi maø treû em coù theå vôùi tôùi deã daøng trong phoøng nguû hay phoøng khaùch • Caát caùc saûn phaåm duøng ñeã taåy röûa, trong tuû döôùi boàn röûa, trong beáp hay trong phoøng taém maø khoâng coù choát caøi

27. Laøm sao ngaên ngöøa nguy cô thoâng thöôøng veà ngoä ñoäc • Caát thuoác, saûn phaåm veä sinh caù nhaân, vaø hoùa chaát xa khoûi taàm tay caùc em trong tuû coù khoùa • Giöõ vaät lieäu hay hoùa chaát trong hoäp ñöïng nguyeân thuûy • Neáu sôï voâ yù khi duøng chaát lieäu hay saûn phaåm, ñöøng ñeå caùc em moät mình gaàn nôi nhöõng thuøng hay hoäp ñöïng caùc chaát aáy • Haõy bieát teân caùc loaïi caây cuûa mình vaø vaøo trang nhaø www.calpoison.orgñeå hoïc hoûi veà nhöõng tính chaát ñoäc haïi cuûa noù

28. Giöõ an toaøn – traùnh söû duïng thuoác (Ipecac) • Ñaõ ñöôïc söû duïng trong nhieàu naêm qua ñeå khieán naïn nhaân phaûi oùi möûa trong moät soá tröôøng hôïp bò ngoä ñoäc. • Caùc Trung Taâm Choáng Ngoä Ñoäc vaø Hoïc Vieän Nhi Khoa cuûa Hoa Kyø hieän nay khoâng coøn ñeà nghò löu tröõ hoaëc söû duïng thuoác Ipecac trong nhaø nöõa. • Neáu quíù vò coù thuoác Ipecac, haõy lieäng ñi baèng caùch goùi kín laïi, roài boû vaøo thuøng raùc cho an toaøn ñeå ngaên ngöøa treû em vaø gia suùc tìm thaáy ñöôïc tröôùc khi raùc ñöôïc chuyeân chôû ñi ñoå nôi khaùc.

29. Giöõ an toaøn – Haõy boû thuoác cuõ • Ñöøng giöõ thuoác cuõ (hoaëc ñaõ heát haïn) ôû trong nhaø, haõy lieäng ñi, nhöng ... • Ñöøng boû vaøo boàn caàu tieâu roài giaät nöôùc cho chaûy ñi! • Haõy lieäng thuoác cuõ ñi baèng caùch goùi kín laïi, roài boû vaøo thuøng raùc cuûa nhaø quí vò cho an toaøn ñeå ngaên ngöøa treû em vaø gia suùc coù theå tìm thaáy tröôùc khi raùc ñöôïc chuyeân chôû ñi ñoå nôi khaùc.

30. Luoân luoân coù saün soá ñieän thoaïi ñeå goïi khi bò ngoä ñoäc • Ñöøng Ñoaùn. Haõy Bieát Cho Töôøng Taän • Ñeå soá ñieän thoaïi khaån caáp gaàn moãi • ñieän thoaïi ôû trong nhaø. • Neáu nghi ngôø bò ngoä ñoäc, tröôùc heát haõy goïi vaøo Ñöôøng Daây Cöùu Caáp choáng Ngoä Ñoäc (Poison Action Line).