ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

1. ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

2. Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Φύλο και Νέα Εκπαιδευτικά και Εργασιακά Περιβάλλοντα στην Κοινωνία της Πληροφορίας» ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Της Κωνσταντίνας Μπερδέκα Θέμα : «Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Κατάρτιση και Στάσεις των εργαζομένων στο Εμπόριο απέναντι στους Υπολογιστές».

3. Περίληψη • Στόχοι της παρούσας ερευνητικής εργασίας ήταν : • η διερεύνηση των στάσεων των εργαζομένων στο εμπόριο πριν και μετά την παρακολούθηση εκπαιδευτικού προγράμματος επαγγελματικής κατάρτισης. Το εργαλείο που χρησιμοποιήθηκε ήταν η Ελληνική Κλίμακα των Στάσεων Απέναντι στους Υπολογιστές (Ρούσσος, 2007). • Στη συνέχεια σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε η επονομαζόμενη εφαρμογή «Διαχείριση Πωλήσεων», η οποία ενσωμάτωσε ηλεκτρονικά όλες τις τυπικές διαδικασίες πώλησης ενός προϊόντος. Με το εν λόγω εργαλείο ελέγχθηκε κατά πόσο η ολοκλήρωση της εφαρμογής επηρεάζεται από τις στάσεις, το φύλο, την ηλικία και τη συχνότητα χρήσης. • Τα αποτελέσματα κατέδειξαν ότι : • (1) η κατάρτιση επηρεάζει τις στάσεις των ατόμων,(2) η συχνότητα χρήσης υπολογιστή και το φύλο προβλέπουν τις στάσεις πριν την κατάρτιση αλλά μετά την κατάρτιση μόνο η συχνότητα χρήσης (3) οι στάσεις συσχετίζονται με την ολοκλήρωση της εφαρμογής και (4) οι νεότεροι συμμετέχοντες σημείωσαν καλύτερη επίδοση στην ολοκλήρωση της εφαρμογής.

4. Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Κατάρτιση και Στάσεις των Εργαζομένων στο Εμπόριο Απέναντι στους Υπολογιστές Στην Ελλάδα του 21ου αιώνα η οργάνωση και η λειτουργία των εμπορικών επιχειρήσεων έχουν αλλάξει δραστικά με την είσοδο των υπολογιστών. Σήμερα, η χρήση του υπολογιστή και των δικτύων στις σύγχρονες ευρωπαϊκές μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι πια αρκετά διαδεδομένη και καλύπτει ένα μεγάλο εύρος δραστηριοτήτων και αναγκών. Οι Τεχνολογίες Πληροφόρησης και Επικοινωνίας (Τ.Π.Ε.) μπορούν άλλωστε να ενισχύσουν τις καθημερινές διαχειριστικές και επιχειρηματικές λειτουργίες των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και να τους προσφέρουν περισσότερες ευκαιρίες για πρόσβαση σε επιχειρηματική γνώση, πληροφόρηση και μεγαλύτερες αγορές (Χατζάκης, 2006).

5. Κατά συνέπεια, οι εργαζόμενοι στον εμπορικό κλάδο, οι οποίοι αποτελούν και το σημαντικό ανθρώπινο κεφάλαιο για την επιχείρηση, οφείλουν να γνωρίζουν την τεχνολογία και να χειρίζονται αποτελεσματικά την πληροφόρηση. Σύμφωνα άλλωστε και με το επαγγελματικό περίγραμμα του Εθνικού Κέντρου Πιστοποίησης οι βασικές γνώσεις υπολογιστή εντάσσονται στο πλαίσιο των γενικών γνώσεων των εν λόγω εργαζομένων.

6. Προκειμένου όμως οι εργαζόμενοι να αντεπεξέλθουν στις νέες εξελίξεις και στις απαιτήσεις του εργασιακού περιβάλλοντός του κρίνεται απαραίτητη η δια βίου κατάρτιση, η οποία ενισχύεται με τον Ν/2434 του 1996, στο πλαίσιο του οποίου ελήφθησαν μέτρα πολιτικής για την απασχόληση και την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση.

7. Πιο συγκεκριμένα, στον Οργανισμό Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) συνεστήθη κλάδος με την επωνυμία Λογαριασμός για την Απασχόληση και την Επαγγελματική Κατάρτιση (ΛΑΕΚ). Οι Πόροι του ΛΑΕΚ προέρχονται από τις μηνιαίες εισφορές των εργοδοτών και των εργαζομένων και προορίζονται για δράσεις που αφορούν την απασχόληση και την επαγγελματική κατάρτιση ανέργων ή τη διενέργεια προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης των εργαζομένων στις επιχειρήσεις.

8. Στην επιτροπή Διαχείρισης των πόρων του ΛΑΕΚ συμμετέχουν: • Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ) • Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών (ΣΕΒ) • Εθνική Συνομοσπονδία Εμπόρων Ελλάδος (ΕΣΕΕ). • Συνεργασία που φανερώνει τη σπουδαιότητα • της Δια Βίου Μάθησης και • Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης

9. Έννοιες που σχετίζονται με τη Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Κατάρτιση και χρησιμοποιούνται συχνά: • Μάθηση • Δια Βίου Μάθηση – Δια Βίου Εκπαίδευση • Εκπαίδευση Ενηλίκων • Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Κατάρτιση

10. Θεωρία Μάθησης Ενηλίκων Ο Knowles αντιλαμβανόμενος ότι οι περισσότερες επιστημονικές θεωρίες μάθησης προέρχονται από έρευνες για το πώς μαθαίνουν τα παιδιά κάνει διάκριση ανάμεσα στη μάθηση των ενηλίκων και των παιδιών (Knowles, Holton & Swanson, 2005).

11. Χαρακτηριστικά και Ιδιαιτερότητες των Ενήλικων Εκπαιδευομένων • Οι ενήλικές εκπαιδευόμενοι σύμφωνα με τους Κόκκο και συν (2000, σ. 89-92) έχουν τα εξής χαρακτηριστικά : • Συμμετέχουν στην εκπαίδευση με συγκεκριμένους στόχους • Διαθέτουν ευρύ και διαφορετικό φάσμα εμπειριών • Διαθέτουν αποκρυσταλλωμένους τρόπους μάθησης • Χαρακτηρίζονται από την τάση για ενεργητική μάθηση • Αντιμετωπίζουν εμπόδια στη μάθηση

12. Παραδοχές που διαφοροποιούν την ΑΝΔΡΑΓΩΓΙΚΗ • από την ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ : • Οι ενήλικες εκπαιδευόμενοι διαφέρουν στην αυτοαντίληψη (self-concept) • Η πείρα (experiences) είναι σημαντική στους ενήλικες, καθώς τα άτομα συσσωρεύουν εμπειρίες, οι οποίες ενδέχεται να μετατραπούν σε πηγή μάθησης • Οι ενήλικες διακρίνονται για την προθυμία τους για μάθηση (readiness to learn), καθώς ανά πάσα στιγμή είναι πρόθυμοι να αποκτήσουν γνώσεις για θέματα ή προβλήματα που αντιμετωπίζουν στη καθημερινή ζωή τους. • Ο προσανατολισμός (orientation to learning) προς τη μάθηση των ενηλίκων έναντι των παιδιών διαφέρει καθώς ο προσανατολισμός των πρώτων επικεντρώνεται στα καθημερινά προβλήματα • Συνέχεια…

13. …Συνέχεια • Οι ενήλικοι αξιώνουν να γνωρίζουν επακριβώς (theneed to know) το λόγο για τον οποίον είναι υποχρεωμένοι να διδαχθούν κάτι, πριν υποβληθούν στη διαδικασία της μάθησης • Παρακίνηση (motivation). Για τους ενήλικες τα εξωτερικά λεγόμενα κίνητρα, όπως η προαγωγές, οι μισθολογικές αυξήσεις κ.α, δεν φαίνεται να είναι το ίδιο ισχυρά όπως οι λεγόμενες εσωτερικές πιέσεις. Τα άτομα φαίνεται να θεωρούν ισχυρότερα κίνητρα την αυτοεκτίμηση, τις καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, την αυξημένη ικανοποίηση από την εργασία κ.ά. (Knowles et al, 2005).

14. Μελέτη των Στάσεων Η μάθηση συνεπάγεται αλλαγή και συσχετίζεται με την απόκτηση συνηθειών, γνώσεων και στάσεων.Η μελέτη των στάσεων των ατόμων απέναντι στα κοινωνικά φαινόμενα αποτελεί αντικείμενο μελέτης από το 1920 και η σπουδαιότητα αυτών αναδεικνύεται στην άποψη του Allport (1935) ότι «οι στάσεις αποτελούν ξεχωριστή και απαραίτητη έννοια για την κοινωνική ψυχολογία» (Crano & Prislin, 2008).

15. Ορισμοί των Στάσεων • Ο Gordon Allport (1935), όρισε τη στάση ως • «…νοερή και νευρική κατάσταση ετοιμότητας, η οποία είναι οργανωμένη με βάση εμπειρίες, ώστε να κατευθύνει και να επηρεάζει δυναμικά τις αντιδράσεις του ατόμου προς αντικείμενα και συνθήκες με τις οποίες συσχετίζεται» (Allport, 1935 όπ. αναφ. στο Ajzen, 2005,σ.28). • Η σύγχρονη κοινωνική ψυχολογία ορίζει την έννοια της στάσης προς κάποιο αντικείμενο, κάποια ιδέα ή κάποιο πρόσωπο, ως ένα διαρκές σύστημα με γνωστικό στοιχείο, συναισθηματικό στοιχείο και με κάποια τάση προς την έκφραση συμπεριφοράς. • Συνέχεια…

16. … Συνέχεια • Η συμπεριφορά του ατόμου είναι συνεπής με τη δεδηλωμένη στάση; • Σύμφωνα με μια επισκόπηση 50 μελετών ο Wicker (1969) καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η συμπεριφορά δεν είναι συνεπής με τη δεδηλωμένη στάση. • Λαμβάνοντας υπόψη αυτή την ασυνέπεια ο Ajzen (1985) • κάνει λόγο για την θεωρία της ελεγχόμενης δράσης (theory of planned behavior – TPB),βάσει της οποίας η ανθρώπινη συμπεριφορά επηρεάζεται : • την ευνοϊκή ή δυσμενή αξιολόγηση της συμπεριφοράς • την υποκειμενική εκτίμηση και • τον αντιλαμβανόμενο έλεγχο της συμπεριφοράς (Ajzen & Cote, 2008)

17. Ο Αντιλαμβανόμενος Έλεγχος στην Πρόβλεψη της Συμπεριφοράς Ο αντιλαμβανόμενος έλεγχος της συμπεριφοράς αναφέρεται στο κατά πόσο το άτομο αντιλαμβάνεται ότι είναι εύκολο ή δύσκολο να πραγματοποιήσει τη συμπεριφορά που το ενδιαφέρει (Ajzen, 1991,σ.183) .

18. Οι Στάσεις απέναντι στους Υπολογιστές Η έννοια της στάσης απέναντι στους υπολογιστές (computer attitude) αναγνωρίζεται ως καθοριστικός παράγοντας στη χρήση και την αποδοχή των τεχνολογιών πληροφορικής, ωστόσο δεν υπάρχει ένας ενιαίος, καθολικός και αποδεκτός ορισμός (Barki & Hartwick, 1994 όπ. αναφ. στο Smith, Caputi & Rawstorne, 2000). Κατά τον Kay (1993) ο ορισμός των στάσεων πρέπει να βασιστεί στις σύγχρονες θεωρίες των στάσεων. Συνεπώς, σύμφωνα με τις θεωρητικές θέσεις των Fishbein και Ajzen (1980), οι στάσεις απέναντι στους υπολογιστές ορίζονται ως «η γενική αξιολόγηση ή το αίσθημα ευμενούς ή δυσμενούς διάθεσης ενός ατόμου απέναντι στην τεχνολογία των υπολογιστών, ή απέναντι σε συγκεκριμένες δραστηριότητες που έχουν σχέση με τους υπολογιστές» Συνέχεια….

19. … Συνέχεια • Οι τέσσερις συνιστώσες που συνδιαμορφώνουν τις στάσεις απέναντι στους υπολογιστές : • Συναισθηματική ( δηλώσεις αρέσκειας ή αντιπάθειας για τον υπολογιστή) • Γνωστική (αντιλήψεις και πληροφορίες σχετικά με τον υπολογιστή) • Συμπεριφορική (συμπεριφορικές προθέσεις και ενέργειες) • Εκτιμώμενος Συμπεριφοριστικός Έλεγχος ( εκτιμώμενη ευκολία χρήσης)

20. Πρώτες Μελέτες για τις Στάσεις Απέναντι στους Υπολογιστές Ο Lee το 1970 διεξήγε έρευνα στις ΗΠΑ σε δείγμα 3000 ατόμων και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι στάσεις απαρτίζονται από δύο διαστάσεις, κατά την πρώτη ο υπολογιστής είναι ένα χρήσιμο εργαλείο και κατά τη δεύτερη είναι αυτόνομη οντότητα που μπορεί να περιθωριοποιήσει το άτομο.

21. Μοντέλα Προσέγγισης των Στάσεων Απέναντι στους Υπολογιστές • Το μοντέλο των Gardner, Dukes και Discenza (1993) • Το μοντέλο των Levine και Donitsa-Schmidt (1998) • Το μοντέλο της AnatRafaeli (1986) • Το μοντέλο των Brock και Sulsky (1994)

22. Κατάρτιση Χρηστών Υπολογιστών και Στάσεις Οι Mahmood και Medewitz (1989) μελετώντας τις στάσεις δευτεροετών φοιτητών και μαθητών, που παρακολουθούσαν μαθήματα εξοικείωσης με τους υπολογιστές, αναφέρουν ότι η εξοικείωση είχε αντίκτυπο στις στάσεις και στις αντιλήψεις τους για την πληροφορική. Τα αποτελέσματα ερευνών ωστόσο που αξιολόγησαν τις στάσεις των ατόμων πριν και μετά την έκθεσή τους σε υπολογιστή είναι αντιφατικά. Κάποιες αναφέρουν ότι η εμπειρία οδηγεί σε θετικές στάσεις (Danowski & Sacks, 1980. Jay & Willis, 1992. Kelly, Morrell, Park, & Mayhorn, 1999. Morrell, Park, Mayhorn, & Echt, 1996), ενώ κάποιες άλλες σημειώνουν ότι δεν υπήρξε αλλαγή στις στάσεις μετά τη χρήση (Ansley & Erber,1988. Czaja, Hammond, Blascovich, & Swede, 1986) (όπ. αναφ.στοSegrist, 2004).

23. Πρότερες έρευνες Φύλο και Στάσεις Η βιβλιογραφία βρίθει ερευνών σχετικά με τη μελέτη της μεταβλητής του φύλου και των στάσεων απέναντι στους υπολογιστές, τα αποτελέσματα των οποίων είναι αντιφατικά και σε κάποιες περιπτώσεις ενδέχεται να προκαλούν και σύγχυση. Είναι συνηθισμένο να εξετάζεται το ζήτημα των φύλων στο πλαίσιο μεταβλητών όπως η αυτό - αποτελεσματικότητα, η αυτοπεποίθηση, το άγχος απέναντι στους υπολογιστές και η εμπειρία. Συνέχεια…

24. … Συνέχεια Ερευνητικό ενδιαφέρον έχει σημειωθεί και για το είδος της χρήσης υπολογιστή, που ενδέχεται να διαφέρει για τα δύο φύλα(Lockheed &Frakt, 1984. Christie, 2004. Margolis, Fischer &Miller 2000. Jackson, Ervin, Gardner & Schmitt, 2001. Odell et al., 2000. Shaw & Gant, 2002). Ηλικία και Χρήση Υπολογιστών Στην Αμερική του ‘80 κάνει την εμφάνισή της η χρήση υπολογιστή στους εργασιακούς χώρους, κατά τη δεκαετία του ‘90 η εξέλιξη των υπολογιστών είχε ως αποτέλεσμα να θεωρούνται ως ένα χρηστικό εργαλείο και να χρησιμοποιούνται από νεαρά αλλά και μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα. Κατά συνέπεια διεξήχθησαν έρευνες προκειμένου να διαπιστωθεί η επίδραση της ηλικίας αναφορικά με την αποδοχή ή απόρριψη των νέων τεχνολογιών.

25. Σκοπός και Ερευνητικοί Στόχοι • Η παρούσα έρευνα στοχεύει: • στη διερεύνηση των στάσεων των εργαζομένων στο εμπόριο απέναντι στους υπολογιστές πριν και μετά την παρακολούθηση προγράμματος κατάρτισης • και στην εξέταση του βαθμού κατά τον οποίο οι μεταβλητές των στάσεων, του φύλου, της ηλικίας και της συχνότητας χρήσης επιδρούν στην ολοκλήρωση της ηλεκτρονικής εφαρμογής «Διαχείριση Πωλήσεων». • Πιο συγκεκριμένα θα διερευνηθούν οι κάτωθι ερευνητικές υποθέσεις : • Η κατάρτιση θα επιδράσει στις στάσεις των συμμετεχόντων απέναντι στις ΤΠΕ. • Αναμένεται να υπάρχει θετική συσχέτιση των στάσεων των συμμετεχόντων απέναντι στους υπολογιστές και της συχνότητας χρήσης , πριν και μετά την κατάρτιση. • Συνέχεια…

26. …Συνέχεια • α) Το φύλο επηρεάζει τις στάσεις των ατόμων απέναντι στους υπολογιστές πριν και μετά την κατάρτιση β)Η ηλικιακή ομάδα επηρεάζει τις στάσεις των ατόμων απέναντι στους υπολογιστές πριν και μετά την κατάρτιση γ)Το φύλο και η ηλικιακή ομάδα επηρεάζουν τις στάσεις των ατόμων απέναντι στους υπολογιστές πριν και μετά την κατάρτιση . • Η ηλικία, το φύλο και η συχνότητας χρήσης υπολογιστή θα προβλέπουν τις στάσεις των συμμετεχόντων απέναντι στους υπολογιστές πριν και μετά την κατάρτιση. • Συνέχεια…

27. … Συνέχεια • Τέλος, με τη χρήση της εφαρμογής «Διαχείριση Πωλήσεων» θα ελεγχθούν οι εξής ερευνητικές υποθέσεις: • Ο βαθμός ολοκλήρωσης της εφαρμογής «Διαχείριση Πωλήσεων κάθε συμμετέχοντα συσχετίζεται με τις στάσεις του απέναντι στους υπολογιστές, όπως διαμορφώθηκαν μετά το πέρας της κατάρτισης. • Αναμένεται η συχνότητα χρήσης να συσχετίζεται με το βαθμό ολοκλήρωσης της εφαρμογής. • Αναμένεται τα νεότερα σε ηλικία άτομα να έχουν σημειώσει καλύτερη επίδοση στην εφαρμογή. • Συνέχεια…

28. …Συνέχεια • Το φύλο δεν θα επιδρά στην ολοκλήρωση της εφαρμογής. • α)Το φύλο επηρεάζει το βαθμό ολοκλήρωσης της εφαρμογής β) Η ηλικιακή ομάδα επηρεάζει το βαθμό ολοκλήρωσης της εφαρμογής γ)Το φύλο και η ηλικιακή ομάδα επηρεάζουν το βαθμό ολοκλήρωσης της εφαρμογής. • Το φύλο, η ηλικία, η συχνότητα χρήσης υπολογιστή και οι στάσεις επηρεάζουν το βαθμό ολοκλήρωσης της εφαρμογής.

29. Μέθοδος • Συμμετέχοντες • Στην έρευνα συμμετείχαν 150 εργαζόμενοι εμπορικών επιχειρήσεων της Αθήνας, οι οποίοι παρακολούθησαν πρόγραμμα κατάρτισης στη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών - MS OFFICE- διάρκειας 50 ωρών. Οι συμμετέχοντες επιλέχθηκαν με τη μέθοδο της συμπτωματικής δειγματοληψίας, κατά συνέπεια το δείγμα ήταν ευκαιριακό. • Το 38,7% (n=58) των συμμετεχόντων ήταν άνδρες και το 61,3% (n=92) ήταν γυναίκες. Η ηλικία τους κυμάνθηκε από 18 έως 64 με μέσο όρο τα 38 έτη (s=10). • Συνέχεια…

30. …Συνέχεια • Ως προς το εκπαιδευτικό επίπεδο των συμμετεχόντων φαίνεται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό ήταν απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (68%, n=102), το 24,7% (n=37) απόφοιτοι τριτοβάθμιας, το 6,7% (n=10) απόφοιτοι πρωτοβάθμιας και το 0,7% (n=1) ανέφερε ότι κατείχε μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών. • Το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων ήταν εργαζόμενοι 90,7% (n= 136) και το 9,3% (n= 14) ήταν εργαζόμενοι και φοιτητές. • Το 37,3% (n= 56) χρησιμοποιούσε καθημερινά υπολογιστή «λίγο», το 23,3% (n= 35) «πολύ», το 22,7% (n= 34) «πολύ λίγο», το 10,7% (n= 16) «πάρα πολύ» και το 6% (n= 9) «καθόλου».

31. Στο τελευταίο μάθημα κλήθηκαν 60 συμμετέχοντες να εφαρμόσουν το εργαλείο «Διαχείριση Πωλήσεων», η επιλογή των ατόμων έγινε τυχαία. Για τις ανάγκες της έρευνας συγκεντρώθηκαν δημογραφικά στοιχεία τα οποία παρουσιάζονται παρακάτω. • Το 46,7% (n=28) ήταν άνδρες και το 53,3% (n= 32) γυναίκες. Η ηλικία τους κυμάνθηκε από 20 έως 60 ετών με μέσο όρο 39 έτη (s=10). • Ως προς το εκπαιδευτικό επίπεδο των συμμετεχόντων φαίνεται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό ήταν απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (70%, n=42), το 28,3% (n= 17_απόφοιτοι τριτοβάθμιας, το 1,7% (n=1) απόφοιτοι πρωτοβάθμιας. • Το 41,7% (n=25) δήλωσε ότι χρησιμοποιεί καθημερινά υπολογιστή «λίγο», το 23,3% (n= 14) «πολύ», το 21,7% (n= 13) «πολύ λίγο» και το 13,3% (n= 8) «πάρα πολύ».

32. Εργαλεία Η Ελληνική Κλίμακα των Στάσεων Απέναντι στους Υπολογιστές (Roussos, 2007). Ερωτηματολόγιο Δημογραφικών Στοιχείων. Η Εφαρμογή «Διαχείριση Πωλήσεων».

33. 1η Υπόθεση Αποτελέσματα Αρχικά εξετάσαμε τις στάσεις των συμμετεχόντων απέναντι στους υπολογιστές πριν και μετά την παρακολούθηση του εκπαιδευτικού προγράμματος. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την πρώτη ερευνητική υπόθεση, αναμενόταν ότι οι στάσεις των συμμετεχόντων θα επηρεάζονταν θετικά από την κατάρτιση. Προκειμένου να συγκριθούν οι μέσοι όροι της ΕΚΣΥ χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό κριτήριο t για εξαρτημένα δείγματα (paired sample t-test). Οι τιμές των μεταβλητών προέκυψαν από μια ομάδα υποκειμένων ενώ οι μεταβλητές μετρήθηκαν σε διαφορετικό χρόνο (pre-test, post- test) και ενώ είχε παρεμβληθεί ηκατάρτιση.

34. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα , η διαφορά ανάμεσα στους μέσους όρους των συμμετεχόντων ως προς τις στάσεις τους απέναντι στους υπολογιστές πριν και μετά την κατάρτιση ήταν στατιστικά σημαντική, οι μέσοι όροι των στάσεων αυξάνονται θετικά όταν παρεμβάλλεται η κατάρτιση, η οποία φαίνεται να παίζει ρόλο στην αλλαγή των στάσεων [t(149)=-13,2, p<0,001, t(149)=-11,9, p<0,001, t(149)=-9,0, p<0,001, t(149)=-8,7, p<0,001]

35. 2η Υπόθεση H συχνότητα χρήσης υπολογιστή συσχετίζεται με τη στάση των ατόμων απέναντι στους υπολογιστές, τόσο πριν όσο και μετά την κατάρτιση. Πιο συγκεκριμένα, στα αποτελέσματα πριν και μετά την κατάρτιση ο δείκτης συσχέτισης r ισούταν με 0,64 και με 0,58 αντίστοιχα, αποτελέσματα που δηλώνουν ότι υπάρχει στατιστικά σημαντική θετική συσχέτιση των δύο μεταβλητών. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται ως εξής [r (148) = 0,635, p<0,01] και [r (148) = 0,581, p<0,01]. Επίσης, ο δείκτης Pearson r για τη συσχέτιση της αυτοπεποίθησης, της αρέσκειας, των αντιλήψεων και της χρήσης υπολογιστή, τόσο πριν όσο και μετά την κατάρτιση, ήταν στατιστικά σημαντικός. Αναλυτικότερα, ανάμεσα στην αυτοπεποίθηση, την αρέσκεια, στις αντιλήψεις πριν την κατάρτιση και στη συχνότητα χρήσης ο δείκτης συσχέτισης ισούταν με 0,63, με 0,55 και με 0,36 αντίστοιχα. Τα αποτελέσματα δείχνουν στατιστικά σημαντική, μέτρια θετική συσχέτιση και χαμηλή θετική συσχέτιση: [r (148) = 0,63, p<0,01], [r (148) = 0,55, p<0,01], [r (148) = 0,36, p<0,01].

36. 3η Υπόθεση Η μεταβλητή της ηλικιακής ομάδας είχε στατιστικά σημαντική κύρια επίδραση στις στάσεις των συμμετεχόντων FΒ (1, 146) = 7,8, p = 0,006, ενώ το φύλο δεν είχε στατιστικά σημαντική κύρια επίδραση FΑ (1, 146) = 0,84, p = ns. Τέλος, η αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο μεταβλητών δεν ήταν σημαντική. Στη συνέχεια μελετήθηκαν οι κύριες επιδράσεις του φύλου και της ηλικιακής ομάδας στις στάσεις των συμμετεχόντων μετά την κατάρτιση, αλλά και η αλληλεπίδραση μεταξύ τους. Τόσο η μεταβλητή του φύλου όσο και η μεταβλητή της ηλικιακής ομάδας δεν είχαν στατιστικά σημαντικές επιδράσεις στις στάσεις των συμμετεχόντων μετά την κατάρτιση [FΑ (1,146) = 0,63, p = ns και FΒ (1,146) = 2,38, p = ns αντίστοιχα]. Ωστόσο, και η αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο μεταβλητών δεν ήταν σημαντική.

37. 4η Υπόθεση Στην ανάλυση πριν την κατάρτιση, η συχνότητα χρήσης προστέθηκε πρώτη και έδειξε να επηρεάζει ένα ποσοστό 40% [F (2,149) =53,8, p<0,001] της διακύμανσης των στάσεων απέναντι στους υπολογιστές, ενώ το φύλο συνεισφέρει κατά 2%. Το συνολικό μοντέλο συχνότητα χρήσης και φύλο επηρεάζει το 42 % της διακύμανσης της Ε.Κ.Σ.Υ. Η μεταβλητή της ηλικίας δεν επηρεάζει τη διακύμανση της μεταβλητής Ε.Κ.Σ.Υ αφού δεν ήταν στατιστικά σημαντική και δεν έχει προβλεπτική συνεισφορά.

38. 4η Υπόθεση Στη συνέχεια προσδιορίστηκαν οι μεταβλητές που αποτελούν παράγοντες πρόβλεψης μετά την κατάρτιση. Στην ανάλυση αυτή, η συχνότητα χρήσης αποτέλεσε το μόνο προβλεπτικό παράγοντα και έδειξε να επηρεάζει με ποσοστό 34% της διακύμανσης των στάσεων απέναντι στους υπολογιστές [F(1, 149)=75,25, p<0,001]. Οι μεταβλητές της ηλικίας και του φύλου μετά την κατάρτιση δεν επηρεάζουν τη διακύμανση της μεταβλητής Ε.Κ.Σ.Υ αφού δεν ήταν στατιστικά σημαντικές και συνεπώς δεν έχουν προβλεπτική συνεισφορά.

39. Αποτελέσματα εφαρμογής «Διαχείριση Πωλήσεων» 1η Υπόθεση Ένας από τους ερευνητικούς στόχους της παρούσας ήταν κατά πόσο ο βαθμός ολοκλήρωσης της εφαρμογής «Διαχείριση Πωλήσεων» κάθε συμμετέχοντα συσχετίζεται με τις στάσεις του απέναντι στους υπολογιστές, όπως διαμορφώθηκαν μετά το πέρας της κατάρτισης. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του Πίνακα 7, ενώ υπάρχει στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ των δύο μεταβλητών, αυτή είναι πολύ χαμηλή (κάτω από το 0,3) και δε μπορεί να αποδείξει συμμεταβολή των τιμών της ΕΚΣΥ και της ολοκλήρωσης των βημάτων της εφαρμογής «Διαχείριση Πωλήσεων»: r (58) = 0,26, p <0,05.

40. Επίσης, ο δείκτης Pearson r για τη συσχέτιση της αυτοπεποίθησης, της αρέσκειας, των αντιλήψεων και της ολοκλήρωσης της εφαρμογής «Διαχείριση Πωλήσεων» ήταν στατιστικά σημαντικός. Αναλυτικότερα, ανάμεσα στην αυτοπεποίθηση, την αρέσκεια, στις αντιλήψεις και την ολοκλήρωση της εφαρμογής τα αποτελέσματα έδειξαν στατιστικά σημαντική θετική συσχέτιση: [r (58) = 0,94, p<0,01], [r (58) = 0,84, p<0,01], [r (58) = 0,72, p<0,01].

41. 2η Υπόθεση Στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε ο δείκτης συσχέτισης προκειμένου να διαπιστωθεί αν η ολοκλήρωση της εφαρμογής συσχετίζεται με τη συχνότητα χρήσης υπολογιστή. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, φάνηκε ότι υπάρχει στατιστικά σημαντική υψηλή συσχέτιση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται ως εξής : r (58) = 0,74, p <0,001.

42. 3η Υπόθεση Όσον αφορά το φύλο, τα αποτελέσματα του κριτηρίου [t (58) = - 0,230, ns] έδειξαν ότι η διαφορά των μέσων όρων των ανδρών και των γυναικών ως προς την ολοκλήρωση των βημάτων της εφαρμογής «Διαχείριση Πωλήσεων» δεν ήταν στατιστικά σημαντική, το φύλο δηλαδή δεν φαίνεται να παίζει ρόλο στην ολοκλήρωσή της.

43. 4η Υπόθεση Αναφορικά με την υπόθεση ότι τα νεαρότερα άτομα θα σημειώσουν καλύτερη επίδοση στην ολοκλήρωση της εφαρμογής χρησιμοποιήθηκε το κριτήριο t. Tα αποτελέσματα έδειξαν ότι η διαφορά των μέσων όρων των ηλικιακών ομάδων ως προς την ολοκλήρωση της εφαρμογής ήταν στατιστικά σημαντική. Η ηλικία φαίνεται να παίζει ρόλο στην ολοκλήρωση της εφαρμογής. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται ως εξής: [t (58) = 3,30, ns].

44. 5η Υπόθεση Αναφορικά με τις κύριες επιδράσεις των μεταβλητών του φύλου και της ηλικιακής ομάδας καθώς και της μεταξύ τους αλληλεπίδραση τα αποτελέσματα του κριτηρίου δείχνουν ότι η μεταβλητή της ηλικίας είχε στατιστικά σημαντική κύρια επίδραση στον βαθμό ολοκλήρωσης της εφαρμογής από τους συμμετέχοντες [F(1, 56) = 10,82, p = 0,002], ενώ το φύλο δεν είχε στατιστικά σημαντική κύρια επίδραση [F(1, 56) = 0,15, p = ns]. Τέλος, η αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο μεταβλητών δεν ήταν σημαντική.

45. 6η Υπόθεση Τέλος, με το στατιστικό κριτήριο της ιεραρχικής πολλαπλής παλινδρόμησης εξετάστηκε αν το φύλο, η ηλικία, η συχνότητα χρήσης και οι στάσεις απέναντι στους υπολογιστές προβλέπουν την ολοκλήρωση της εφαρμογής «Διαχείριση Πωλήσεων». Σύμφωνα με τα αποτελέσματα φαίνεται ότι από τις τέσσερις προβλεπτικές μεταβλητές οι δύο ήταν στατιστικά σημαντικές και συνεισφέρουν στην πρόβλεψη της ολοκλήρωσης της εφαρμογής. Πιο συγκεκριμένα, η συχνότητα χρήσης υπολογιστή προστέθηκε πρώτη και έδειξε να επηρεάζει ένα ποσοστό 55% της διακύμανσης, ενώ η ηλικία συνεισφέρει κατά 4% [F(2, 59)=40,9, p<0,001]. Το συνολικό μοντέλο συχνότητα χρήσης και ηλικία επηρεάζει το 59 % της διακύμανσης. Οι υπόλοιπες μεταβλητές δεν επηρεάζουν τη διακύμανση της μεταβλητής αφού δεν είναι στατιστικά σημαντικές και δεν έχουν προβλεπτική συνεισφορά.

46. Συζήτηση Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας καταδείχθηκε ότι η κατάρτιση μπορεί να συμβάλλει στη θετική αλλαγή των στάσεων, εύρημα που συνάδει με ευρήματα πρότερων ερευνών(Torkzadeha & Koufteros, 1993). Επίσης, επιβεβαιώθηκαν τα ευρήματα ερευνών που καταδεικνύουν θετική συσχέτιση της εμπειρίας με τις στάσεις (Arch & Cummins, 1989. Ertmer et al., 1994. Jones & Clarke, 1995. Loyd & Gressard, 1984. McInerney, McInerney & Sinclair, 1994. Miller & Varma, 1994. Shashaani, 1994. Sigurdsson, 1991. Williams, Ogletree, Woodburn & Raffeld, 1993. Yelland, 1995. οπ. αναφ. στοSmith, Caputi, & Rawstorne, 2000).

47. … συνέχεια Αναφορικά με τη συσχέτιση των στάσεων και τη συχνότητα χρήσης τόσο πριν όσο και μετά την κατάρτιση, τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας επιβεβαιώνουν τα πορίσματα πρότερων ερευνών που καταδεικνύουν τη θετική συσχέτιση της εμπειρίας με τις στάσεις (Arch & Cummins, 1989. Ertmer et al., 1994. Jones & Clarke, 1995. Loyd & Gressard, 1984. McInerney, McInerney & Sinclair, 1994. Miller & Varma, 1994. Shashaani, 1994. Sigurdsson, 1991. Williams, Ogletree, Woodburn & Raffeld, 1993. Yelland, 1995,στοSmith, Caputi, & Rawstorne, 2000). Η τρίτη υπόθεση αναφέρει ότι το φύλο και η ηλικιακή ομάδα του ατόμουθα επηρεάζουν τις στάσεις των συμμετεχόντων πριν και μετά την παρακολούθηση του προγράμματος κατάρτισης. Τα πορίσματα των αναλύσεων δείχνουν ότι η ηλικιακή ομάδα των ατόμων επηρεάζει τις στάσεις τους μόνο πριν την κατάρτιση, γεγονός που ενισχύει την άποψη ότι τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας έχουν λιγότερο θετικές στάσεις και μεγαλύτερο άγχος για τους υπολογιστές (Ryan, Szechtman, & Bodkin,1992, στο Culter, Hendricks & Guyer, 2003).

48. … συνέχεια Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ωστόσο, εμφανίζουν τα αποτελέσματα των αναλύσεων μετά την κατάρτιση καθώς φαίνεται ότι η ηλικιακή ομάδα των συμμετεχόντων δεν φαίνεται να επηρεάζει τις στάσεις τους, γεγονός που ενδέχεται να συνάδει με τα πορίσματα της έρευνας της Segrist (2004), η οποία έδειξε ότι η κατάρτιση σε μεγαλύτερους ενήλικες είναι καταλυτικός παράγοντας αλλαγής των στάσεων. Επίσης, δύναται να υποστηριχθεί ότι η κατάρτιση σε συνδυασμό με την εμπειρία που απέκτησαν τα άτομα, αλλά και την αύξηση της συχνότητας χρήσης συνέβαλαν ώστε οι μεγαλύτεροι σε ηλικία συμμετέχοντες να σημείωσαν θετικότερες στάσεις κατά την ολοκλήρωση του εκπαιδευτικού προγράμματος. Στη συνέχεια μελετήθηκε κατά πόσο το φύλο, η ηλικία και η συχνότητα χρήσης υπολογιστή προβλέπουν τις στάσεις των ατόμων απέναντι στους υπολογιστές. Τα αποτελέσματα των στατιστικών αναλύσεων πριν την κατάρτιση έδειξαν ότι η συχνότητα χρήσης και το φύλο συνεισφέρουν στην πρόβλεψη των στάσεων.

49. …συνέχεια Όσον αφορά τις στατιστικές αναλύσεις που πραγματοποιήθηκαν στα δεδομένα που συλλέχτηκαν μετά την κατάρτιση καταδεικνύεται ότι μόνο η συχνότητα χρήσης μπορεί να προβλέψει τις στάσεις των ατόμων απέναντι στους υπολογιστές. Σχετικά με τα αποτελέσματα από τη «Διαχείριση Πωλήσεων», αναμενόταν η ολοκλήρωση της εφαρμογής να σχετιζόταν με τις στάσεις των συμμετεχόντων, όπως αυτές διαμορφώθηκαν μετά την ολοκλήρωση της εκπαίδευσής τους. Τα ευρήματα έδειξαν ότι υπάρχει χαμηλή συσχέτιση μεταξύ των δύο μεταβλητών. Στο σημείο αυτό όμως πρέπει να γίνει ιδιαίτερη μνεία στα αποτελέσματα που προέκυψαν αναφορικά με τις υποκλίμακες και την ολοκλήρωση της εφαρμογής. Πιο συγκεκριμένα, διαφάνηκε ότι ανάμεσα στις υποκλίμακες της αυτοπεποίθησης και της αρέσκειας υπάρχει ιδιαίτερα υψηλή συσχέτιση με την ολοκλήρωση της εφαρμογής ενώ ο δείκτης των αντιλήψεων δείχνει υψηλή συσχέτιση. Συνεπώς, τα άτομα με υψηλή αυτοπεποίθηση και υψηλά επίπεδα αρέσκειας ενδέχεται να αποδίδουν τα μέγιστα όσον αφορά την εκτέλεση της εφαρμογής.

50. … συνέχεια Επιπροσθέτως, τα ευρήματα των αναλύσεων κατέδειξαν ότι και η συχνότητα χρήσης υπολογιστή είναι δυνατόν να συσχετίζεται με την ολοκλήρωση της εφαρμογής, ενισχύοντας την αρχική υπόθεση. Κατά συνέπεια, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η εμπειρία και η συχνή επαφή με τον υπολογιστή ενδέχεται να συμβάλλουν στην ανάπτυξη των τεχνολογικών δεξιοτήτων των εργαζομένων στο εμπόριο ενώ συνάμα να τους βοηθούν ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν σε ικανοποιητικό βαθμό σε ανάλογες εφαρμογές, που τυχόν τους ζητηθούν να χρησιμοποιήσουν στον επαγγελματικό τους χώρο. Αναφορικά με το φύλο, τα στατιστικά ευρήματα επιβεβαίωσαν την υπόθεση που ήθελε τους άνδρες και τις γυναίκες να μην έχουν διαφορές στην επίδοσή τους σχετικά με την ολοκλήρωση της εφαρμογής. Επίσης, και η υπόθεση ότι τα νεαρότερα σε ηλικία άτομα θα είχαν καλύτερη επίδοση επιβεβαιώθηκε. Στο σημείο αυτό κρίνεται σκόπιμο να σημειωθεί ότι ενώ η ηλικιακή ομάδα των συμμετεχόντων δεν φαίνεται να επηρεάζει τις στάσεις τους μετά την κατάρτιση, επηρεάζει ωστόσο την ολοκλήρωση της εφαρμογής. Γεγονός που ενδεχομένως οφείλεται στο χρόνο που δόθηκε στους καταρτιζόμενους προκειμένου να ολοκληρώσουν το εκάστοτε βήμα και συνεπώς ολόκληρη την εφαρμογή, εικάζεται δηλαδή ότι για κάποιους τα χρονικά περιθώρια λειτούργησαν περιοριστικά.