Snorri Sturluson

1. Snorri Sturluson Kirsten Lybæk Vangsgaard, 2002.

2. Inngangur • Í þessari ritgerð verður fjallað um ævi Snorra Sturlusonar. Hann er þekktur víðar í veröldinni fyrir skáldskap sitt. En hann er einnig kunnugur fyrir að vera mikill höfðingur og auður maður. Talið er að hann sé einn af frægustum Íslendingum sem hefur verið uppi fyrir utan rithöfundurinn Halldór Laxnes.

3. Ætt og uppruni • Snorri Sturluson fæddist 1178 eða 1179 að Hvammi í dölum. Faðir hans hét Sturla Þórðarson og var kallaður Hvamms-Sturla. Móðir Snorra hét Guðný Böðvarsdóttir.

4. Snorri og systkin hans • Faðir Snorra var þrígiftur og átti samtals sjö börn, en alsystkin Snorra voru fjögur og hétu: • Sighvatur • Helga • Vigdís • Þórður

5. Ættartré yfir foreldra og systkin Snorra Sturluson

6. Jón Loftson og Snorri • Þegar Snorri var þriggja ára var hann settur í fóstur til Jóns Loftssonar í Odda á Rangarvöllum.

7. Snorri í fóstri • Ástæðan fyrir að Snorri var settur í fóstur hjá Jóni var að Sturla - faðir Snorra – lenti í erfðadeilu. Ágreiningurinn var mikill og Jón Loftson var fenginn til að dæma í málinu. Dómurinn var ekki hag Sturlu en sem bót á úrskurðinn bauðst Jón Loftsson til að taka Snorra í fóstur.

8. Snorri í fóstri, frh. • Sturla var sáttur við þetta fyrirkomulag vegna þess á þeim tíma var talið að sá sem setti barn sitt í fóstur til annars mann væri meiri maður en hin sem tók barnið í fóstur. Tilboð Jóns Loftssonar var þá mikil virðingar- og vináttumerki. • Einnig má búast við að Sturla vissi að Snorri mundi fá góða bóklega menntun vegna þess að Jón Loftsson var lærður og vitur maður. Snorri ólst upp í Odda til 19 ára aldur.

9. Snorri giftist • Árið 1199 giftist Snorri Herdís Bersadóttir á Borg á Mýrum. Herdís var rík kona og með henni fylgdi goðorð föður Herdísar. Á þeim tíma gátu konur ekki verið goðar og þess vegna kom goðorðið í hlut eiginmannsins hennar - Snorra. • Þannig var Snorri ríkur og fékk goðorði sem hann hélt eftir að hann skildi við Herdísi.

10. Börn Snorra og Herdísar

11. Veldi Snorra Sturlusonar vex • Ríki og völd Snorra óx með tímanum og hann bæti vald sitt þegar hann árið 1206 tók við kirkjustaðnum í Reykhólti. Einnig lét Þórður Böðvarson (móðurbróðir Snorra) Snorra hafa hálft goðorð sitt í Borgarfirði. Síðar náði Snorri öllu goðorðinu og þannig náði hann völd yfir Borgarfjörð.

12. Snorri giftist aftur • Einnig kvæntist Snorri aftur og þá einni ríkustum konum Íslands – Hallveigu Oddsdóttur í Rangárþingi. • Þau eignuðust þrjú börn saman: Þórdís, Örækja og Ingibjörg.

13. Börn Snorra og Hallveigar

14. Veldi Snorra Sturlusonar vex • Snorri hélt áfram að bæta veldið sitt. Hann gerði það meðal annars með því að gifta dætur sínar ríkum höfðingjum. • Snorri átti þrjár dætur: Hallbera (með Herdísi), Þórdís og Ingibjörg (með Hallveigu)

15. Hjónabönd dætra Snorra

16. Skúli jarl og Snorra Sturluson • Þegar Snorri var orðinn mikill höfðingi fór hann til Noregs. Hann bjó hjá Skúla jarl og þeir urðu miklir vinir. • Skúli jarl var mikill og völdugur maður vegna þess að hann var settur til að stjórna Noregi. Þetta hlutverk hlaut hann vegna þess að konungurinn, Hákon Hákonarson var barn að aldri.

17. Snorri gerist hirðmaður noregskonungsins • Hákon konungur vildi ná Íslandi undir Noreg og reyndi að fá Snorra til að vinna það verk. Hann gerði Snorra að hirðmanni sínum eða lenda manni og við því óx virðingu Snorra Sturlusonar.

18. Deilur milli norskra kaupmanna og nokkura Íslendinga • Meðan Snorri var í Noregi urðu illdeilur milli norskra kaupmann á Íslandi og nokkura Íslendinga. Ófriðurinn endaði með að norsku kaupmennirnir voru drepnir. Skúli jarl ætlaði að með her á skipum til Íslands og þvinga Íslendinga til að láta kaupmenn í friði. • Snorri leist ekki að það og fór til Íslands með boð frá konungnum og Skula jarl um að íslensku höfðingar skyldi fara, einn og einn, til Noregs og gerast hirðmenn konungsins.

19. Sturla Sighvatsson • Snorri Sturluson reyndi ekki að fá Ísland undir Noregi. Það yrði til þess að Hákon konungur og Skúli jarl gerðu Sturlu Sighvatsson að hirðmanni þegar hann eitt skipti var í Noregi. Sturla lofaði að koma Íslandi undir vald Hákonar. • Sturla var iðinn við að reka erindi konungsins og fékk aðstoð föður sins – Sighvats.

20. Bardagurinn í Örlygsstaðir • Snorri vildi ekki berjast við bróður sinn eða bróðurson og flúði til Noregs. • Í Noregi frétti Snorri að falli Sturlu og Sighvats í Örlygsstaðir í Skagafirðinum.

21. “Út vil ek” • Hákon konungur bannaði öllum íslendingum að fara frá Noregi en Snorri óhlýðnaðist og sagði: “Út vil ek”. Með hjálp Skúla jarl komst hann úr landi.

22. Skúli jarl – vinur Snorra og óvinur Hákonar konungs • Skúli jarl hjálpaði Snorra að komast til Íslands. Það var áætlun Skúla að gera Snorra að jarli yfir Íslandi og vera hans maður þar. • Skúli var að undirbúa uppreisn gegn Hákoni konungi en Hákon komst að því og lét drepa Skúla jarl.

23. Gissur Þorvaldsson – bandamaður Hákons konungs • Hákon konungur sendi bréf til Gissurar Þorvaldssonar um að hann ætlaði að handtaka Snorra vegna þess að Snorri fór til Íslands án leyfis.

24. Fall Snorra Sturlusonar • Gissur hélt mjög á lofti þessu konungsbréfi og fór með fjölmennt lið til Reykholti nótt eina í september 1241. Ekki varð fólk vart við aðförina enda fólk sofandi.

25. Eigi skal höggva • Réðst Gissur inn í bæinn en Snorri gat falið sig. Þóttist Gissur ætla að sættast við Snorra ef honum væri vísað á hann. Prestur vísað honum á Snorra. Maður var settur til að vega að Snorra en Snorri sagði “Eigi skal höggva”. Eftir það var honum veit banasár.

26. Endalok þjóðveldisins • Tuttugu árum eftir fall Snorra Sturlusonar lauk þjóðveldinu og Íslendingar gengu undir Noregskonunga.

27. Skáldskapur Snorra Sturlusonar • Eins og nefnd í upphafinu var Snorri einn þekktasti rithöfundur Íslendingar. Auk Íslendingasagna eru ritverk hans: Edda, Heimskringla og Egils Saga.

28. Skáldskapur Snorra Sturlusonar • Heimskringla segir sögu Noregskonunga frá öndverðu til 1100. • Edda er kennslubók í skáldskap og skiptist í: Skáldskaparmá, Háttatal og Gilfaginningu. • Egils Saga Skallagrímssonar, Egla er saga Egils og þar er varðveittur skáldskapur hans. En hann var líka einn mesta skáld sem ort hefur á norrænu tungu.

29. Niðurlag/samantekt • Hér eigið þið svo að koma með eigin skoðanir og athugasemdir um verkefnið.

30. Heimildir • Alfræði unga folksins: fróðleiksnám (1994) (bls. 478) Reykjavík. Örn og Örlygur. • Gunnar Karlsson. (1993) Sjálfstæði Íslendinga. (bls. 57-79). Reykjavík. Námsgagnastofnun. • Ingólf Björgvin Kristjánsson. (án árs). Snorri Sturluson og sturlungaöldin.http://www.skolavefurinn.is (4.9.2002) • Jónas Jónsson. (án árs). Íslands Saga. (bls. 137-139 og 151-152). Reykjavík. Ríkisútgáfa. • Söguatlas. Frá öndverðu til 18. aldar. (bls. 96-97). (1991). Reykjavík. Iðunn.