Instrumenty europejskiej polityki społecznej

1. Instrumenty europejskiej polityki społecznej

2. Na poprzednim wykładzie powiedzieliśmy sobie • O historii, znaczeniu i zawartości Karty Praw Podstawowych; • KPP to zbiór fundamentalnych praw człowieka i obywatela UE, przyjęty w 2000 r. w Nicei i włączony jako obowiązujący do Traktatu o funkcjonowaniu UE w 2007 r. • Karta chroni najważniejsze wartości : godność, wolność, równość, solidarność, prawa obywatelskie, wymiar sprawiedliwości

3. Na poprzednim wykładzie powiedzieliśmy sobie • O tym co w ramach ochrony wartości podlega zabezpieczeniu: • Godność – ochrona życia, zakaz kary śmierci, klonowania, eugeniki • Wolność – bezpieczeństwo, swoboda myśli, sumienia, religii itd. gromadzenia się stowarzyszania w partie, związki zawodowe i organizacje, pluralizm mediów

4. Na poprzednim wykładzie powiedzieliśmy sobie • Równość – zakaz dyskryminacji, ochrona słabszych(dzieci,osób niepełnosprawnych) • Solidarność – prawo prac. do informacji, rokowań zbiorowych, godziwych warunków pracy, ZS i ochrony zdrowia; • Wymiar sprawiedliwości – prawo do sprawiedliwej i jawnej rozprawy, porady prawnej i adwokata • Mówiliśmy o powodach dla których Polska wyłączyła się ze stosowania KPP

5. Typologia instrumentów EPS • Rodzaje instrumentów EPS : • Prawne • Analityczne • Instytucjonalne • Finansowe

6. Instrumenty prawne EPS • Zasadniczo polityka społeczna ( zabezpieczenie społeczne) nie podlega w UE ustawodawstwu i regulacjom wspólnotowym; • Wyjątek stanowią kwestie związane z realizacją innych ważnych kwestii społecznych związanych bezpośrednio z budową wspólnego rynku i swobody przemieszczania

7. Instrumenty prawne EPS • Obszary regulowane w ramach EPS ciągle się poszerzają, dotyczą m. in. • Dialogu społecznego i dostępu do informacji; • Bezpieczeństwa i warunków pracy; • Uznawania kwalifikacji i kształcenia zawodowego; • Ekwiwalentności uprawnień emerytalno rentowych • Możliwości leczenia

8. Instrumenty prawne i analitycze EPS- rodzaje i znaczenie • Rozporządzenia • Dyrektywy • Analizy ( raporty, zielone i biale księgi, agendy) ; • Zalecenia • Orzeczenia ETS

9. Instrumenty prawne - Traktaty • Traktat to tzw, pierwotne prawo UE tzn że jest źródłem innych aktów prawnych. Traktat ma charakter konstytutywny. • Obecnie wiele zapisów z wcześniej przyjętych Traktatach zebranych zostało w jeden Traktat o funkcjonowaniu UE • Prawo wtórne dzieli się na pięć kategorii o różnym znaczeniu.

10. Instrumenty prawne – prawo wtórne • Rozporządzenia – odpowiednik ustaw krajowych, mają charakter wiążący i zasięg ogólny, podlegają ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym UE. Obowiązuje bezpośrednio tzn. nie wymaga transpozycji do prawa krajowego; • Dyrektywy – mają charakter wiążący co do rezultatu a nie metody, adresatami są wyłącznie kraje członkowskie mają swobodę w doborze środków implementacji. Obowiązek dostosowania wynika z art. 10 TWE

11. Instrumenty prawne – prawo wtórne cd. • Decyzje – maja charakter indywidualny i konkretny ( określona sprawa i adresat). Tylko dla nich decyzja ma charakter wiążący. Tylko decyzje adresowane do wszystkich muszą być publikowane w Dz. U. UE • Opinie – nie mają mocy wiążącej, zawierają określone oceny, często dot. postępowań przed instytucjami i organami UE. • Zalecenia – nie maja mocy wiążącej, sugerują podjęcie określonych działań.

12. Instrumenty prawne – prawo wtórne cd. • Rozporządzenia, dyrektywy i decyzje wydawane są przez radę Unii Europejskiej ( czasem w myśl zasady współpracy i współdecydowania przy współudziale PE); • Opinie i zalecenia może wydawać każdy z organów Unii. • Oprócz tych aktów spotkać można : oświadczenie, deklarację, program działania, protokół, rezolucję, konkluzję, wnioski, komunikaty, obwieszczenie – czasem nają one charakter wiążący

13. Instrumenty instytucjonalne • Realizatorzy unijni i krajowi EPS (krótkie przypomnienie): • Komisja Europejska • PE i Komisje ds.. Zatrudnienia i Spraw Socjalnych, Praw Kobiet i Równouprawnienia • ETS, Komitety doradczo – konsultacyjne • EFS i Agencje Wspólnotowe

14. Finansowe instrumenty EPS • Fundusze strukturalne to podstawowy instrument służący wdrażaniu polityki spójności. Umożliwiają finansowanie strategii rozwoju gospodarczego i procesów dostosowawczych. • Obecnie funkcjonują cztery fundusze strukturalne : • Europejski Fundusz Społeczny ( zostanie szerzej omówiony) • EF Orientacji i Gwarancji Rolnej • EF Rozwoju Regionalnego • Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa • Fundusz Spójności

15. Finansowe Instrumenty EPS • EF Orientacji i Gwarancji Rolnej (1964) – wspieranie przekształceń struktury rolnictwa oraz rozwoju obszarów wiejskich, przeznaczana na niego jest większość środków europejskich; • EF Rozwoju Regionalnego (1975) – niwelowanie dysproporcji w poziomie rozwoju regionalnego ( inwestycje produkcyjne, infrastruktura, lokalne inicjatywy rozwojowe, MSP) • Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa (1993) – restrukturyzacja rybołówstwa ( rozwój hodowli ryb, portów, unowocześnienie floty

16. Finansowe Instrumenty EPS • Fundusz Spójności (1994) – dla zapewnienia równowagi gospodarczej i społecznej. Obejmuje pomoc o zasięgu krajowym, współfinansuje projekty w dziedzinie ochrony środowiska, sieci transeuropejskich, infrastrukturę transportu. • W latach 2007 – 13 Polska otrzyma w sumie 87 miliardów euro, a do budżetu UE wpłaci 22 miliardy euro, czyli netto otrzyma 65 mld euro. • W nowej perspektywie finansowej : 2014- 20.

17. Europejski Fundusz Społeczny - historia • EFS powołano już w 1957 r. na mocy art.. 123 Traktatu o EWG ( ruszył 3 lata później; • Był wielokrotnie zmieniany i modernizowany: w l.1957-71 finansowano działania zwiększające szansę na zatrudnienie. Zarządzał nim Komitet Funduszu Społecznego ( rządy, ZZ, pracodawcy). Adresatami byli głównie przeszkalani i przesiedlający się pracownicy)

18. EFS , historia • 1971 r. – reforma EFS: • Zwiększono jego zasoby i strukturę, rozszerzono działalność na wspieranie sektora państwowego i prywatnego oraz dostosowanie infrastruktury i miejsc pracy do potrzeb ON; • 1977-78 – finansowanie programów ułatwiających znalezienie pracy emigrantom, pierwsze programy adresowane do kobiet i długotrwale bezrobotnych;

19. EFS, historia • 1983-88 – ze względu na wzrost bezrobocia wśród młodych powstały programy wsparcia zatrudnienia tej grupy ( finansowanie praktyk, staży, tworzenie miejsc pracy); • 1989-93 –ponowna reforma Funduszu ( dwukrotne zwiększenie środków, skoncentrowanie na polityce spójności, włączenie do polityki strukturalnej) Wprowadzono nowe zasady :koncentracji na celach, programowania wieloletniego, partnerstwa, dodatkowości (EFS tylko uzupełnia)

20. EFS, historia • 1993 – 99 – ponowne zwiększenie środków i nowe inicjatywy ( równe szanse dla kobiet, zatrudnienie ON i wykluczonych, włączanie młodych w rynek pracy); • Po 2000 r. – budżet EFS to 30% Funduszy Strukturalnych, realizuje Europejską Strategię zatrudnienia.

21. EFS – Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL) • Całość środków z EFS na lata 2007 – 13 przeznaczona jest na realizację PO KL; • Celem tego programu jest wzrost zatrudnienia i spójności społecznej poprzez wsparcie: • Zatrudnienia • Edukacji • Integracji społecznej • Ułatwieniu dostosowywania się pracowników i przedsiębiorców do zmian w gospodarce • Rozwój zasobów ludzkich na wsi • Budowa sprawnej administracji • Promocja zdrowia

22. EFS – PO KL • PO KL finansowany jest tylko z EFS; • 30% dzielone jest centralnie, 70% regionalnie ( WUP i Regionalne Ośrodki EFS, także w Pile); • Stopa współfinansowania do 85%; • Wzmocnienie roli regionów.

23. Europejski Fundusz Społeczny • EFS to główny instrument wspierania Europejskiej Strategii Zatrudnienia oraz rocznych wytycznych • Priorytety EFS obejmują : • Aktywną politykę rynku pracy, • Przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego, • -Kształcenie ustawiczne, • Doskonalenie kadr dla gospodarki i rozwój przedsiębiorczości, • Zwiększenie dostępu i uczestnictwa kobiet w rynku pracy.

24. EFS, cd • Aktywna polityka rynku pracy to : • Przeciwdziałanie i zapobieganie bezrobociu, zwłaszcza długotrwałemu; • Wsparcie ponownej integracji długotrwale bezrobotnych oraz młodych i powracających na rynek pracy.

25. EFS, cd • Przeciwdziałanie wykluczeniu w ramach EFS to : • Ograniczenie marginalizacji społecznej i przygotowanie osób narażonych na wykluczenie społeczne do wejścia na rynek pracy; • Utrzymanie zatrudnienia lub powrotu do życia zawodowego.

26. EFS, cd. • Wsparcie kształcenia ustawicznego poprzez : - Zwiększenie dostępu do rynku pracy i integrację z rynkiem pracy; • Promowanie mobilności zawodowej ( dostęp do szkoleń, doradztwa i edukacji drugiej szansy); • Utrzymanie i podwyższanie potencjału zatrudnieniowego osób

27. EFS, cd. • Doskonalenie kadr i rozwój przedsiębiorczości: • Rozwijanie przedsiębiorczości oraz warunków do tworzenia miejsc pracy • Popieranie innowacyjności i potencjału adaptacyjnego organizacji pracy; • Rozwój potencjału ludzkiego w sferze badań, nauki i technologii ; • Promocja wykwalifikowanej, przeszkolonej i zdolnej do adaptacji kadry pracowniczej.

28. EFS, cd. • Zwiększanie dostępu i uczestnictwa kobiet na rynku pracy : • Pomoc w uruchamianiu dz. gospodarczej; • Zwiększanie dostępu kobiet do nowych miejsc pracy; • Możliwość rozwijania kariery zawodowej; • Zmniejszanie dysproporcji ze względu na płeć na rynku pracy.

29. EFS, cd. • Beneficjenci EFS : • Osoby defaworyzowane na rynku pracy poprzez : • Edukacje i szkolenia zawodowe; • Pomoc w zatrudnieniu; • Wyższej edukacji; • Rozwój nauki i badań; • Tworzenie miejsc pracy.

30. EFS, cd. • Beneficjenci EFS : Struktury i systemy poprzez: • Poprawę systemu edukacji szkolen; • Modernizacje usług zatrudnienia; • Integrowanie systemu edukacji ze światem pracy; • Tworzenie systemów przewidywania potrzeb w zakresie kwalifikacji oczekiwanych na rynku pracy

31. EFS, cd • Inne korzyści z EFS : • Zapewnienie dodatkowych środków; • Podwyższanie świadomości społecznej • Rozpowszechnianie informacji • Wsparcie rozwoju społ. informacyjnego i zrównoważonego rozwoju; • Wzmocnienie więzi wspólnot lokalnych • Zwiększenie zaangażowania mieszkańców • Zwiększenie równości szans ( kobiety, osoby starsze i niepełnosprawne, mieszkańcy wsi)

32. Otwarta Metoda Koordynacji • Definicja – międzyrządowa metoda zarządzania w UE, opierająca się na dobrowolnej współpracy państw członkowskich. Wprowadzona do obiegu podczas szczytu Rady Europejskiej w 2000 r. Ma zastosowanie w dziedzinach, w których trudno zastosować inne metody integracji, w szczególności instrumenty prawne.

33. Otwarta Metoda Koordynacji • Celem OMC jest : -szybsza modernizacja UE, • pogłębienie integracji, • rozszerzenie partycypacji obywateli na poziomie ponadnarodowym, • zachęcenie do współpracy, • umożliwienie wymiany dobrych praktyk

34. OMC cd. • OMC odbywa się na poziomie ponadnarodowym i jest niemal całkowicie w rękach państw członkowskich; • OMC opiera się na miękkich mechanizmach prawa takich jak : • Wytyczne, wskazówki, porównywanie określonych standardów, wymiana doświadczeń i praktyk, określanie celów. • OMC nie przewiduje oficjalnych sankcji za nie wdrażanie założeń.

35. OMC cd. • Zasady Otwartej Metody Koordynacji : • Pomocniczości – równowaga pomiędzy wspólnotą celów a odmiennymi realizacjami; • Zbieżności – wspólnie każde państwo przyczynia się do podniesienia unijnej średniej • Zarządzania przez cele – postęp w realizacji wspólnych celów określany jest za pomocą wskaźników ilościowych lub jakościowych, co pozwala na publiczną ocenę; • Obserwowania – raportowanie i porównywanie działań, wywieranie nacisku na poprawę; • Kompleksowość – wymusza działania międzyresortowe.

36. OMC cd. • Działanie OMC: • Rada Europejska formułuje program działania ( decyzja polityczna); • Określenie wytycznych i wskaźników – na postawie propozycji KE przyjmuje je Rada. Wskaźniki są bardzo konkretne ; • Plany działania – na podstawie wytycznych kraje członkowskie przygotowują narodowe plany działania • Monitoring i ocena –tworzy się tablice porównawcze oraz pogłębia ocenę przez samorządy i OP; • Korekta działań i wytycznych, propozycje legislacyjne, nowe instrumenty – etap zamykający i otwierający

37. Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego • Celem przepisów o koordynacji systemów ZS jest zapobieżenie negatywnym następstwom podlegania różnym przepisom z zakresu ZS w przypadku podejmowania pracy w innym kraju; • Chodzi o zapewnienie równego traktowania, opieki lekarskiej, świadczeń chorobowych, rodzinnych, emerytur i rent; • Skoordynowane przepisy wskazują w którym kraju osoba pracująca lub prowadząca działalność za granicą podlega ubezpieczeniom społecznym; • Gwarantują, że świadczenia nabyte w jednym państwie będą wypłacane jeśli osoba przeniesie się do innego.

38. Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego cd. • Zasady : -Równe traktowanie – ochrona przed dyskryminacją; • Jedność stosowanego ustawodawstwa ( obowiązują tylko jedne przepisy); • Zachowanie praw nabytych oraz w trakcie nabywania – zapewnia , że świadczenia przyznane w jednym państwie sa przekazane osobie niezależnie od jej miejsca zamieszkania ( w UE); • Sumowanie okresów ubezpieczenia w różnych państwach przy ustalaniu prawa do świadczenia.

39. Koordynacja systemów ZS cd • Koordynacji w UE podlegają świadczenia z tytułu : • choroby i macierzyństwa; • Inwalidztwa; • Emerytury; • Dla osób pozostałych przy życiu; • Wypadków przy pracy i chorób zawodowych; • Pogrzebu; • Bezrobocia; • Rodzinne.

40. Koordynacja systemów ZS cd. • Prawo do świadczeń podlegających koordynacji mają : - Pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę, zlecenie , agencyjną, sezonowi; - Prowadzący działalność gospodarczą; • Rolnicy; • Emeryci i renciści • Bezrobotni; • Urzędnicy • Studenci • Duchowni • Funkcjonariusze