ÑIEÀU TRÒ SUY THÖÔÏNG THAÄN CAÁP

1. ÑIEÀU TRÒ SUY THÖÔÏNG THAÄN CAÁP

2. ÑÒNH NGHÓA Laø moät caáp cöùu noäi khoa coù theå gaây töû vong Xaûy ra khi nhu caàu veà hormon vöôït quaù khaû naêng saûn xuaát cuûa tuyeán thöôïng thaän Do thieáu cortisol laø chuû yeáu, coù theå keøm thieáu aldosteron ôû möùc ñoä ít hôn

3. NGUYEÂN NHAÂN • Côn suy thöôïng thaän / beänh tuyeán thöông thaän coù saün: • Beänh Addison • Ñieàu trò baèng op’DDD, aminoglutethimide, ketoconazol, …. • Sau PT caét boû TTT • 2. Côn suy thöôïng thaän / suy thöông thaän thöù phaùt • Do u tuyeán yeân • Do ngöng corticoid ñoät ngoät • 3. Côn suy thöôïng thaän / tuyeán thöông thaän bình thöôøng • XH thöôïng thaän hay taïo huyeát khoái • Do suy thöôïng thaän chöùc naêng • 4. Giaûm döï tröõ thöôïng thaän do nguyeân nhaân khaùc • 5. Hoäi chöùng Debreù-Fibriger (do thieáu men 21-OHase)

4. THIEÁU CORTISOL Giaûm ñ/ö tim vaø maïch maùu vôùi catecholamin Haï HA Giaûm thaûi nöôùc töï do Haï Na maùu Thieáu mineralocorticoid Taêng kali, toan chuyeån hoùa Giaûm taân taïo glucose Trieäu chöùng khoâng ñaëc hieäu Haï ÑH TRUÏY MAÏCH & TÖÛ VONG

5. SÔ ÑOÀ SINH LYÙ BEÄNH

6. TRIEÄU CHÖÙNG LAÂM SAØNG Trieäu chöùng tim maïch Toång traïng suy suïp, meät moûi RL tri giaùc SUY THÖÔÏNG THAÄN CAÁP Trieäu chöùng tieâu hoùa Beänh Addison Suy tuyeán yeân H/c Cushing

7. CHAÅN ÑOAÙN Haï HA chöa roû nguyeân nhaân ? Duøng corticoid Duøng khaùng ñoâng ÑIEÀU TRÒ NGAY, KHOÂNG CHÔØ KEÁT QUAÛ CLS

8. TRIEÄU CHÖÙNG CAÄN LAÂM SAØNG Natri maùu thöôøng giaûm Kali maùu bình thöôøng hay hôi taêng Coù theå toan maùu nheï Suy thöôïng thaän nguyeân phaùt: taêng kali maùu gaây loaïn nhòp vaø lieät Haï ñöôøng huyeát Cortisol maùu giaûm ngay caû khi bò stress

9. ÑIEÀU TRÒ 1.Dòch truyeàn: - Maën ngoït ñaúng tröông toác ñoä nhanh ñeå ñieàu trò tình traïng maát nöôùc, haï HA vaø haï ÑH - Maát trung bình khoûang 3 lít - Giôø ñaàu: buø 1 lít, 2-3 lít / 8 giôø sau - Chuù yù tim maïch

10. 2. Corticoid: - Nhaèm ñieàu trò haï HA, haï Na maùu, taêng kali vaø haï ÑH - Hydrocortisone 100 mg TM ngay khi chaån ñoaùn - Pha 100 mg vaøo dòch truyeàn toác ñoä 10 mg/ giôø, hay:- Hydrocortisone 100 mg TM x 4 laàn / ngaøy ñaàu - Khi Hydrocortisone giaûm lieàu < 100 mg / 24 giôø coù theå theâm DOCA 2,5-5 mg TB moãi 12-24 giôø - Neáu HA chöa taêng tìm laïi nguyeân nhaân khaùc - Coù theå söû duïng vaän maïch

11. CAÙC NGHIEÄM PHAÙP ÑOÄNG Truyeàn giôø ñaàu 4mg Dexamethasone + 25 UI ACTH/ NaCl 0,9%. Tieáp theo truyeàn 3 UI ACTH / giôø x 8 giôø Thöû cortisol maùu tröôùc vaø sau khi keát thuùc truyeàn ACTH Caùc maãu cortisol < 15 mcg/dl Cortisol taêng ít Cortisol taêng ñaày ñuû Suy thöôïng thaän caáp Suy thöôïng thaän thöù phaùt Loaïi tröø STT caáp

12. NGHIEÄM PHAÙP COSYNTROPIN NHANH Tieâm TM 10 mg dexameùthasone & truyeàn nhanh NaCl0,9% + G 5% Cosyntropin 250 mcg TM 30 phuùt sau khi tieâm cosyntropin, ño cortisol maùu, tieáp tuïc Hydrocortisol 50 mg / 8 giôø cho ñeân khi coù keát quaû Cortisol > 20 mcg/dl Cortisol < 20 mcg/dl Bình thöôøng Suy thöôïng thaän caáp

13. TIEÂN LÖÔÏNG & PHOØNG NGÖØA Theo doõi caån thaän trong 24-48 giôø ñaàu Khi oån ñònh seõ chuyeån sang thuoác uoác (Hydrocortisone vieân) Töû vong do shock, taêng kali maùu gaây loaïn nhòp Giaùo duïc söùc khoûe ñeà phoøng STT caáp Duøng corticoid ñuùng chæ ñònh STT maïn phaûi ñieàu trò thay theá suoát ñôøi Khi bò caûm cuùm phaûi x 2 lieàu / 3 ngaøy Neáu naëng phaûi tieâm hydrocortisone, dòch truyeàn

14. DUØNG CORTICOID TREÂN BEÄNH NHAÂN STT MAÏN KHI PHAÃU THUAÄT • Ñieàu chænh HA, ÑH, ñieän giaûi • Hydrocortisone 100 mg TB khi vaøo phoøng moå • Hydrocortisone 50 mg TM hay TB / 6 giôø trong phoøng hoài söùc haäu phaãu • Giaûm 25 mg Hydrocortisone / 6giôø trong 24 giôø tieáp, sau ñoù giaûm daàn ñeán lieàu duy trì trong 3- 5 ngaøy • Neáu coù soát, haï HA hay coù bieán chöùng khaùc: duy trì Hydrocortisone 200- 400 mg / ngaøy