Download
1 / 41
420 likes | 636 Views
ساختار جمعيت (توزيع جغرافيايي، سني، جنسي). ساخت و توزيع جمعيت. توزيع جغرافيايي جمعيت 1)تراكم حسابي از تقسيم جمعيت كل يك كشور در يكسال معين بر مساحت كل همان كشور بر حسب كيلومتر مربع به دست مي آيد .
E N D
ساختار جمعيت (توزيع جغرافيايي، سني، جنسي)
ساخت و توزيع جمعيت • توزيع جغرافيايي جمعيت • 1)تراكم حسابي از تقسيم جمعيت كل يك كشور در يكسال معين بر مساحت كل همان كشور بر حسب كيلومتر مربع به دست مي آيد. • نشان دهنده رابطه بين تعداد افراد يك كشور يا يك منطقه از كشور با مساحت خاك هاي كشور يا منطقه از كشور مي باشد. • اگر جمعيت كشور در سال 1365 را 49445010 نفر و مساحت كشور را 1648195كيلومتر مربع در نظر بگيريم تراكم حسابي آن 30 نفر خواهد شد. • رقم محاسبه شده نشان دهنده اين است كه در سال 1365 در هر كيلومتر مربع از خاك ايران 30 نفر زندگي مي كنند. • در سال 1385 با جمعیت 70495782 و مساحت 1628554(مربوط به سال 1383) برابر 43/28 بوده است.
اين شاخص از نظر علمي داراي ارزش چنداني نمي باشد. • نمي تواند بازگوكننده ميزان پيشرفت و توسعه يك كشور باشد. • اصولا كشورهاي كوچك داراي تراكم نسبي زياد بوده و كشورهاي بزرگ داراي تراكم نسبي كم مي باشند. • كشور مغولستان با تراكم 1/5نفر در هر كيلومتر مربع و هنگ كنگ با تراكم 5881 در هر كيلومتر مربع و موناكو با تراكم 20667 به ترتيب كمترين و بيشترين تراكم حسابي در دنيا را دارند.
2)تراكم حياتي،زيستي،بيولوژيك(Biologic Density) • رابطه جمعيت يك كشور و يا يك منطقه با مساحت زمينهاي زير كشت بر حسب هكتار را نشان مي دهد. • مثلا در سال 1365زمينهاي زير كشت تقريبا 16500000 هكتار بوده • تراكم زيستي آن با توجه به جمعيت 49445010 نفري كشور برابر 3 مي باشد. • به اين ترتيب در سال 1365 هر هكتار زمين زير كشت در ايران غذاي 3 نفرا را تامين نموده است.( ا کیلومتر مربع 100 هکتار است)
3)تراكم اقتصادي • از تقسيم كل جمعيت يك كشور بر كل دارايي هاي اقتصادي آن كشور به دست مي آيد. • در اين نوع تراكم رابطه بين منابع اقتصادي يك كشور با جمعيت همان كشور سنجيده مي شود • با توجه به اينكه در محاسبه ميزان تراكم اقتصادي كليه منابع و امكانات اقتصادي را مورد توجه قرار مي دهيم اعتبار اين تراكم از دو نوع قبلي بيشتر است.
پراكندگي نابرابر جمعيت ايران در استانهاي كشور. • در سال 1365،17/7 درصد جمعيت كل كشور در استان تهران زندگي مي كردند. • در حاليكه در همان سال در استانهاي ايلام و سمنان و كهکيلويه و بويراحمد كمتر از يك درصد جمعيت كل كشور ساكن بوده اند.
سر شماری 1385 • استان تهران با 19/03% دارای بیشترین درصد جمعیت و استان ایلام با 0/77% دارای کمترین درصد جمعیت بوده است.
جمعيت شهري و جمعيت روستايي • در اكثر كشورهاي دنيا،معيار و ملاك تشخيص جمعيت روستايي و جمعيت شهري تمركز جمعيت است. • در فرانسه و آلمان جاهايي كه حداقل 2 هزار نفر جمعيت داشته شهر ناميده مي شود. • در اسپانيا مناطقي كه بيشتر از ده هزار نفر جمعيت داشته باشد شهر واقع مي شود. • در ژاپن رقم يا رشد بايد به 30 هزار نفر برسد. • در دانمارك هر جايي كه 200 نفر جمعيت داشته باشد شهر ناميده مي شود. • در ايران هر منطقه اي كه حداقل 5 هزار نفر جمعيت داشته باشد شهر ناميده مي شود.
سازمان ملل متحد براي آسان سازي مقايسه جمعيت هاي شهري كشورهاي مختلف كليه نقاطي كه جمعيت آنها بالغ بر بيست هزار نفر باشد شهر ناميده است. • ميزان شهرنشيني،شمار جمعيت شهرنشين را در يك كشور نسبت به كل جمعيت همان كشور ارزيابي مي شود. • ميزان روستانشيني شمار جمعيت روستا نشين را در يك كشور نسبت به كل جمعيت همان كشور ارزيابي مي شود. • در سال 1990 حدود نيمي از جمعيت جهان در مناطق شهري زندگي مي كردند. در سال 1995 45% و تخمین برای 2025 برابر با 61% است. • البته در همان سال در آفريقا در حدود 33،آسيا 42،اروپا و اقيانوسيه 72 بوده است.
در سرشماريهاي انجام شده در ايران جمعيت شهري و روستايي به صورت زير بوده است
بالاترین میزان شهرنشینی مربوط به استان قم با 93/9 و تهران 91/3 بوده است.
استان تهران وضعیت ویژه ای دارد. • به طوری که رشد سالانه مناطق روستایی در دوره 75-1365 تقریبا برابر مناطق شهری بوده است(2/45 در برابر 2/65)، در دوره 85-1375 ، 3/24 در برابر 2/07- می باشد.
توزيع جنسي وسني جمعيت • 1-توزيع جنسي←به صورت نسبت جنسي(Sex Ratio)محاسبهمي شود. • يعني شمار مردان را بر شمار زنان تقسيم مي نمايند و حاصل آن را در صد ضرب مي كنند . • در واقع نشان دهنده تعداد مردان با ازاي يك صد زن خواهد بود نسبت مواليد پسر به مواليد دختر را نسبت جنسي در بدو تولد مي گويند. • نسبت دختر زايي=تقسيم مواليد دختر بر تعداد كل مواليد(دختر و پسر)به دست • مي آيد. • چون در بدو تولد در مقابل هر 100 نفر نوزاد دختر 105 نفر نوزاد پسر به دنيا مي آيد • نسبت دختر زايي معادل 0/488 مي شود و نسبت پسر زايي 0/512 • جمع اين دو نسبت با توجه به قانون آمار مساوي يك خواهد بود.
نسبت جنسي در سرشماري هاي مختلف به شرح زير بوده است:
2)توزيع سني جمعيت • سن يكي از متغيرهاي اصلي جمعيتي است.توزيع جمعيت يك كشور در گروههاي مختلف از نظر اقتصادي و اجتماعي حائز اهميت است. • نسل=(Generation) .شمار كل مواليد يك سال معين را در جمعيت شناسي نسل همان سال مي گوييم مثل متولدين سال 1382:كه نسل 1382 هستند. • كو هورت(Cohort) افرادي كه در يك سال معين شاهد يك واقعه جمعيتي مشابه بوده اند • مثلا اشخاصي كه در سال 1382 در تهران ازدواج كرده اند تشكيل كوهورت ازدواج سال 1382 در تهران را مي دهند. • تفاوت اين دو:افراد يك نسل همراه و همسن هستند در صورتيكه افراد يك كوهورت ازدواجي لزومي ندارد كه همسن و سال باشند.
سن=(Age)در جمعيت شناسي بر 2 گونه است • سن حقيقي يا درست یا دقیق • سن مداوم يا كامل. • سن حقيقي يا درست=سني كه شخص در لحظه اي معين به آن مي رسد.(اين لحظه سالگرد تولد فرد مي باشد). • نوزادي كه از 10 تير 1349 به دنيا مي آيد.در10 تير 1359 درست ده سال دارد. • سن مداوم=سني است كه ما بين دو سن قرار دارد و مبنای آن سالروز تولد قبلی است. • مثلا كودكي كه سن بيش از 5 سال و كمتر از 6 سال مي باشد.سن كامل وي 5 سال خواهد بود.
جمعيت يك كشور در 3 گروه سني عمده قرار دارد. • الف)گروه كودكان و نوجوانان كمتر از 15 سال. • ب)گروه جمعيتفعال از 15 سالگي تا 64 سالگي. • ج)گروه جمعيت سالخوردگان از 65 سالگي و بيشتر. • در سال 1993 طبق آمار سازمان ملل متحد 33 درصد جمعيت جهان در گروه كمتر از 15 سال • 6 درصد در گروه 65 سال و بالاتر قرار داشت. • البته اين درصدها در قاره هاي مختلف تفاوت چشمگيري داشت. • مثلا در آفريقا 45 درصد جمعيت زير 15 سال • در حاليكه در اروپا 20 درصد جمعيت زير 15 سال • متقابلا در آفريقا 3 درصد جمعيت 65 ساله ها و بيشتر • در حاليكه در اروپا 13 درصد جمعيت 65 و بيشتر بوده است.
جوانی جمعیت • تست ورتهایم • Werthheim test • جمعیت شناس و جامعه شناس هلندی • نسبت جوانی جمعیت • 40% یا بیشتر زیر 15 سال جمعیت جوان باشد.
هرم سني:براي نمايش هندسي توزيع سني جمعيت از نمودار هرم سني استفاده مي شود. • از 2 محور عمود بر هم تشكيل يافته است كه محور عمودي اختصاص به سنين و محور افقي اختصاص به تعداد جمعيت مردان و زنان دارد. • در سمت راست هرم يعني در قسمت X جمعيت زنان • در قسمت چپ محور Xيعني در جهت منفي جمعيت مردان نمايش داده مي شود. • طول محور عمودی دو سوم • هرم سني جمعيت يك كشور نشانگر تاريخ جمعيتي و تغييرات به وجود آمده در ساخت جمعيت آن كشور است. • در اين هرم مي توان تغييرات حاصله از ولادت،مرگ و مير و مهاجرتها را مشاهده كرد. • قاعده هرم سني كشورهاي رو به توسعه در راس آن باريك است كه نشان دهنده جوان بودن جمعيت خواهد بود.
میانه سنی • شاخص دیگری از جوان بودن جمعیت است. • میانه سنی از 19/42 در سال 1375 به 23/89 در سال 1385 رسیده است.
انواع هرم سنی • افزاینده • ثابت • کاهنده
