WEŹ HISTORIĘ W SWOJE RĘCE

1. WEŹ HISTORIĘ W SWOJE RĘCE Autorzy: Nauczyciel: Elżbieta Jazowska Uczniowie: Marta Chlost Oliwia Warmuz Magdalena Możdżeń Aleksandra Ciszewska Tomasz Bąk Tymoteusz Odrzywolski Sebastian Lelko Grzegorz Rozkocha Mateusz Seruga ZSO Gimnazjum nr 4 z Oddziałami Integracyjnymi Marcin Lachowicz i Oddziałami Dwujęzycznymi w Jaworznie Kamil Krupa

2. To nas zainteresowało…

3. JAWORZNO

4. GOSPODARKA 17 września 1939 zostało wydane rozporządzenie pozbawiające ludność polską prawa własności. 12 lutego 1940 ukazało się zarządzenie, na mocy którego tereny leśne przeszły pod zarząd publiczny. Cały polski majątek w Jaworznie został przejęty przez Grundstückgesellschaft. Wszystkie fabryki, kopalnie i większe zakłady pracy przeszły pod komisaryczny zarząd Głównego Urzędu Powierniczego „Wschód” z siedzibą w Berlinie.

5. Zakłady rzemieślnicze Wszystkie zakłady rzemieślnicze w Jaworznie, Szczakowej i innych miejscowościach należące przed wojną do Żydów i Polaków zostały przekazane Niemcom, którzy w znacznej części przybywali z Europy Środkowej i Wschodniej. Przydzielano im mieszkania i domy po wysiedlanych Żydach i Polakach.

6. Kopalnie... Jaworznickie kopalnie węgla kamiennego: „Piłsudski”, „Sobieski”, „Kościuszko” i „Jan Kanty” otrzymały nazwy: „Friedrich-Augustgrube”, „Robertgrube”, „Ru­dolfgrube”, „Dachsgrube” i razem z budowaną kopalnią „Richard” oraz szybem „Leopold” zostały w 1940 r. podporządkowane spółce akcyjnej „Ener­gieversorgung OberschlesienAktiengesellschaft” (EVO) z siedzibą w Katowicach. Spółkę tę założył generalny inspektor Rzeszy do spraw Wody i Energii, Albert Speer.

7. ...wczoraj... kopalnia „Piłsudski” kopalnia „Jan Kanty”

8. kopalnia „Sobieski” kopalnia „Kościuszko”

9. garbarnia w Szczakowej zakłady chemiczne „Azot”

10. ... i dziś szyb Piłsudski pozostałości po szybie Kościuszko pozostałości po kopalni „Jan Kanty”

11. Rok 1938 1943 1944 Wydobycie węgla( w tys. ton) 700 1434 1324 Zatrudnienie pracowników fizycznych 3400 6700 6700 Zatrudnienie pracowników umysłowych, nadzoru techniczno-ekonomicznego. 200 580 550 Sytuacja górnictwa Już w 1943 r. zarysował się spadek wydobycia węgla w kopalniach Jaworzna. Sytuację górnictwa jaworznickiego w tym okresie ilustruje tabela.

12. Zakłady przemysłowe Pod niemieckim zarządem znalazły się również pozostałe zakłady przemysłowe Jaworzna i Szczakowej. Największa w rejonie Jaworzna fabryka materiałów budowlanych „Fabryka Portland-Cementu Szczakowa SA”, przeżywająca w latach 1938-1939 okres pomyślnego rozwoju, wznowiła produkcję w październiku 1939 r. Otrzymała nazwę: „Fels” Portlandcement-Dolomitwerke Schakowa, a jej zarządcą został Austriak, inż. Bruno Westermeier. Huta szkła w Szczakowej podlegała także inż. Bruno Westermeierowi. W pierwszej kolejności uruchomiono produkcję szkła lanego. Szkło okienne zaczęto wytwarzać dopiero w 1943 r. fabryka Portland-Cementu huta szkła w Szczakowej

13. HARCERSTWO Pierwsze próby zorganizowania pracy skautowej na terenie naszego miasta miały miejsce już przed I wojną światową. Przy organizacji "Sokół" w Jaworznie istniał Oddział Skautowy. Naczelnym zadaniem tego była działalność na rzecz odzyskania niepodległościojczyzny. W Jaworznie powstaje w dniu 1 kwietnia 1921 roku z inicjatywy prof. Tadeusza Gduli drużyna Harcerzy im. Kazimierza Puławskiego. Pierwszym drużynowym zostaje Dh. E. Fonferko uczeń 3 klasy Gimnazjum. W obchodach rocznicy Konstytucji 3 maja drużyna pierwszy raz bierze udział w pełnym umundurowaniu. W tym dniu odbyło się także pierwsze uroczyste przyrzecznie harcerskie. W dniu 29.06.1923r. miejscowa organizacja Sokół przekazuje drużynie sztandar. Uroczystość przyjęcia sztandaru przez drużynę staje się wielką uroczystością w której bierze udział całe miasto. Z nowym rokiem pracy harcerskiej funkcje drużynowego obejmuje dh. Garczyński, uczeń 6 klasy gimnazjum a po nim dh. Stawarski. W tym czasie będąc już duża drużyną pod względem liczebności, wyłącza najmłodszych harcerzy tworząc z nich 2 Drużynę Harcerzy, a w listopadzie 3 Drużynę Harcerzy Rzemieślniczą, której drużynowym zostaje dh Stocerz.

14. 1 września 1939 wybuchła II wojna światowa a Polska po przegranej bitwie dostaje się do niewoli. Okupacja to okres kiedy okupant zniszczył cały dorobek harcerstwa. Nastąpiły aresztowania. Ginie były hufcowy dh. Antoni Latowiecki. Wielu byłych harcerzy i harcerek także zginęło lub było torturowanych w trakcie przesłuchań na gestapo. Działacze harcerscy się jednak nie poddają. Pracują w konspiracji. W miarę swoich sił i możliwości pomagają rodzinom uwięzionych, spotykają się w domach prywatnych, słuchają radia a potem kolportują uzyskane wiadomości podtrzymując na duchu społeczeństwo, biorąudział w akcjach sabotażowych itp. Po bardzo długim oczekiwaniu i ciągłej walce nastąpiło oczekiwane wyzwolenie miasta w dniach 21-22 stycznia 1945 roku.

15. EKSPERYMENTY MEDYCZNE

16. Doświadczenia • Zbrodniarze posuwali się do wytwarzania abażurów z ludzkiej skóry, materiałów z włosów, mydła z ludzkiego tłuszczu. To nie tylko działania określane mianem „praktycznych”. Medycy III Rzeszy poprzez swoje doświadczenia dążyli do masowych mordów, które światu przedstawiano jako czyn „w myśl nauki”. Zbrodnicze działania w obozach koncentracyjnych można pogrupować na: • Doświadczenia z dziedziny chorób zakaźnych • Eksperymenty z zakresu problematyki rasowej • Doświadczenia z zakresu medycyny wojennej • Doświadczenia terapeutyczne • oraz inne różne doświadczenia medyczne

17. Mydło z ludzi Warto przytoczyć głośną sprawę dotyczącą Rudolfa Marię Spannera, oficera SS, patologa oraz, co najważniejsze, uznanego profesora medycyny w Gdańsku w Instytucie Anatomii Akademii Medycznej. Najlepiej opisuje tą barbarzyńską działalność Zofia Nałkowska w swoim dziele „Medaliony”: „(...) Z początku nawet jeden kolega widział: miałem dreszcz, że można się tym myć. W domu mama też się obrzydzała. Ale się dobrze mydliło, więc go używała do prania. Ja się przyzwyczaiłem, bo było dobre... Na jego chudej, wybladłej twarzy pojawia się wyrozumiały uśmiech. W Niemczech, można powiedzieć, ludzie umieją coś zrobić - z niczego...” 7 października 2006r. IPN podjął definitywną decyzję po sześcioletnim śledztwie: w pracowni prof. Rudolfa Spannera dokonywano produkcji mydła z ludzkiego tłuszczu do celów użytkowych. Potwierdzało to sceny opisane w „Medalionach” Nałkowskiej. Rudolf Maria Spanner

18. Zbrodnia i kara Nazistowskie Niemcy pełne były przykładów nieetyczności i bestialstwa. Przykład to opiewany dr Mengele, który wykonywał doświadczenia na więźniach obozowych oraz zarażał ich tyfusem, rozsadzał ich w komorach kesonowych. Głównym celem „lekarzy” niemieckich była eliminacja istot zbędnych – Żydów, Słowian, Romów i niższych ras. Podczas terroru niemieckiego około 350 medyków uśmierciło nieuleczalnie i psychicznie chorych. proces norymberski Na dni 9 grudnia 1946 – 20 sierpnia 1947 przypadają procesy norymberskie. Jako pierwszy zostaje dokonany proces lekarzy. Sądzono 20 wykształconych doktorów i 3 amatorów. Z nich czterech zginęło na gilotynie(w tym trzech profesorów), pięciu skazano na dożywocie. Sprawę produkcji mydła i garbowania ludzkich skór badał Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze w 1946r. W rozpatrzeniu wyroku, posiłkowano się zeznaniami Zygmunta Mazura – pomocnika z otoczenia prof. Spannera. Złożył je 19 lutego 1945 przed sądem w Norymberdze. dr Josef Mengele

19. Auschwitz Niektóre doświadczenia dotyczyły sterylizacji w celu masowego mordu Słowian. Chemicznie wprowadzano do kobiecych narządów rodnych substancje wywołujące stany zapalne i niedrożność jajowodów, co czasami prowadziło do zgonu. To właśnie mogło stanowić cel medyków, albowiem wówczas byli w stanie przeprowadzić sekcję zwłok pacjentów. Takie badania realizował prof. dr Carl Claugerg na kilkuset kobietach żydowskich w bloku 10 KL Auschwitz. Sterylizacja dotyczyła również promieni Roentgena – naświetlano jądra i jajniki, co doprowadzało do rozległych oparzeń. Karygodne eksperymenty przeprowadzał w obozie oświęcimskim dr Horst Schauman. Następne eksperymenty przeprowadzane w Birkenau to sekcje zwłok więźniów najbardziej wycieńczonych i skatowanych głodem. Studiowano zmiany zachodzące w anatomii człowieka, zwłaszcza w okolicach wątroby, śledziony i trzustki. W KL Auschwitz badaniom dowodził prof. dr i SS-Obersturmführer Johann Paul Kremer. Oprócz analizy na żywych organizmach – tworzono zbiór szkieletów 115 skazańców o zróżnicowaniu rasowym oraz wieku i płci, czemu przewodniczył SS-Hauptsturmführer prof. dr August Hirt. prof. Clauberg i dr Schumann

20. „Zdawało się oczom głupich, że pomarli, zejście ich poczytano za nieszczęście i odejście od nas za unicestwienie, a oni trwają w pokoju” (Mdr 3,1)