FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ 5.SINIF DERS SUNUSU

2. FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ 5.SINIF DERS SUNUSU

3. Ünitemiz:Maddenin Değişimi ve Tanınması Konu: Isı ve Sıcaklık

4. ISI VE SICAKLIK FARKLIDIR Sıcak Madde Soğuk Maddeyi Isıtır Sıcak bir bardak çay içine çay kaşığı bıraktığımızda bir süre sonra çay kaşığının sıcaklığı artar. Buna göre sıcak maddeler kendinden daha soğuk olan maddelere temas ettiklerinde onları ısıtır.

5. Maddenin Sıcaklığının Artması Oyun kutusunda bulunan ve sıcaklıkları eşit olan aynı iki bilyenin birini sağ avucumuzda 10 saniye sıkıca tutalım. İkinci bilyeyi ise yine aynı avucumuzla 2 dakika sıkıca tutalım. İkinci bilyenin birinci bilyeden daha sıcak olduğunu gözlemleriz. Çünkü ikinci bilyeyi elimizde daha uzun süreyle ısıttık.

6. Isı ve Sıcaklık Aynı mıdır? Miktarı farklı aynı tür maddelere eşit miktarda ısı verildiğinde sıcaklıkları farklı olduğuna göre sıcaklık ve ısı farklı şeylerdir. Isı,bir tür enerji çeşididir.Birimi kalori ve joule’dür.

7. Madde Miktarı Sıcaklığı Etkiler mi? Aynı sıcaklıkta ama farklı miktarda su içeren kapları özdeş ısıtıcılarla aynı sürede ısıtalım. Isıtmayı durdurduktan sonra suların sıcaklıklarını bir termometre yardımıyla ölçtüğümüzde miktarı az olan suyun sıcaklığının daha yüksek olduğunu gözlemleriz.

8. Isı ve Sıcaklık Isı,sıcaklık farkından dolayı,daima sıcak olan maddeden soğuk olan maddeye doğru akan bir enerji türüdür. Örneğin; sıcak kaşığı elimizle tuttuğumuzda kaşıktan elimize ısı enerjisi akar ve elimiz ısınır.Elimizle soğuk bir bardağı tuttuğumuzda ise ısı enerjisi elimizden bardağa doğru akar.

9. Sıcaklık ise enerji çeşidi değildir.Sıcaklık termometre ile ölçülür.Birimi CBir maddenin sıcaklığı artıyorsa mutlaka ısı alıyor demektir.Günlük hayatımızda ısı ve sıcaklık kavramlarını çoğunlukla karıştırarak yanlış bir şekilde kullanırız.Suyun ısısı 40 C ‘tur.Kar yağınca havanın ısısı düşer.Bu pantolonu 30 C’ luk ısıda yıkayınız gibi sıcaklık olması gereken yerde ısı kelimesini yanlışlıkla kullanırız.

10. Sıcaklıklar Eşitse Isılar da Eşit midir? Sıcaklıkları eşit olmasına rağmen miktarları farklı olan maddelerin sahip oldukları ısılar farklıdır. Miktarı fazla olan maddenin ısısı daha fazladır. Örneğin bir sürahi suyun sahip olduğu ısı aynı sıcaklıktaki bir bardak suyun ısısından fazladır.

11. Yakıtlarda Depolanmış Enerji Yakıtlar;evimizi,okulumuzu,banyo suyumuzu vb. ısıtmak için çeşitli yakıtlar kullanırız. Bunlar odun,kömür,fueloil,doğal gaz,LPG ve hava gazı gibi yakıtlar olabilir. Daha önceki konularımızda gördüğümüz gibi dünyamızdaki enerji kaynağı Güneş’tir. Tüm bitkiler gibi ağaçlar da güneş ışınlarını kullanarak kendi besinlerini üretir ve büyürler.Uygun koşullara ulaşan ağaçlar kesilir ve yakacak olarak kullanılan odun elde edilir.

12. Yakıtlar Odun ;bilinen en eski yakıttır.Günümüzde dünya üzerinde birçok insan ısınmak,yemek pişirmek ve diğer ihtiyaçları için odun kullanmaktadır.

13. Fosil Yakıtlar Kömür,petrol ve doğal gaz fosil yakıtı olarak adlandırılır. Çünkü hepsi canlıların toprak altında fosilleşmesi ile oluşmuştur. Fosil yakıtlar yenilenemez yakıtlardır. Yani tükenince yeniden üretmek mümkün değildir.

14. Fosil Yakıtlar Kömür;bitkilerin toprak altında uzun süre ısınıp sıkışmasıyla oluşur. Yani kömür,bitki kökenli dolayısıyla Güneş kökenli bir yakıttır.

15. Fosil Yakıtlar Fueloil,LPG,doğal gaz gibi yakıtlar petrolden elde edilir. Petrol ise bitkilerin ve hayvanların toprak altında çok uzun yıllar ısınıp sıkışmasıyla medyana gelir. Dolayısıyla bu yakıtların kökeni de güneş enerjisidir.

16. Isı Enerjisi Harekete Dönüşebilir mi? Bir enerji türü başka enerji türüne dönüşebilir. Yakıtlardaki depolanmış kimyasal enerji de yakıldıklarında ısı ve ışık enerjisine dönüşür. Örneğin,bir odun parçasını yaktığımızda ısı ve ışık enerjisi oluşur. Bitkiler güneş enerjisini kullanarak besin oluştururlar. İnsanlar ve hayvanlar ise aldıkları besinleri kullanarak vücutlarını sıcak tutmak için ısıya ve hareket edebilmek için hareket enerjisine çevirirler.

17. İnsanlar ısı enerjisini hareket enerjisine çeviren araçlar da geliştirmişlerdir. Örneğin buhar türbininde suyun ısıtılmasıyla elde edilen buhar,türbinin kanatlarına çarparak onu döndürür. Aynı şekilde buharla çalışan buhar makinaları yapılmış ve bunlar eski zamanlarda gemi ve tren gibi araçları hareket ettirmek için kullanılmıştır.

18. Isı Enerjisi Birimi Bildiğiniz gibi ısı,elektrik,hareket ve ışık gibi bir enerji türüdür. Bir ısı kaynağı tarafından üretilen ısı enerjisi miktarını belirtmek için joule(J) veya kalori(cal) birimi kullanılır. 1 g suyun sıcaklığını 1 C artırmak için gerekli ısı bir kalori olarak tanımlanır. 1 g suyun sıcaklığını 1 C artırmak için gerekli ısı Joule biriminde 4 Joule’dür.

19. Isı Enerjisi Birimi Buna göre kalori ve Joule birimleri arasında, 1 cal=4 J eşitliği vardır.Günlük yaşantımızda kalorinin bin katı olan kcal ve Joule’ün bin katı olan kJ birimleriyle de sık sık karşılaşırız. 1000 cal = 1 kcal 1000 Joule = 1kJ Yukarıdakiler kullanılarak kcal ve kJ arasında, 1 kcal = 4 kJ eşitliği çıkabilir.